Mustaqil 0 ‘zbekistonimizda bugungi kunda olib borilayot-gan izchil islohotlar xalqimizning hayot farovonligini ta’min-lashga xizmat qilmoqda

© Bargli va ignabargli daraxtlar


Asosiy tavsijlae:

• 
  balandlik (В .. Hr. H )
  

• 
  shox-bulalam ing shakli va rangi
  
• 
  cfsish teziigt
  

• 
  um d u/oqligi
  

Bargli va ignabargii

1. 
   butalar _______|
   

Asosiv tmmflar: *

• 
  balandlik (11, H,, H,)
  

• 
  shox-bufalammg sbakli va rang!
  
• 
  o‘sish tezligi
  

• 
  utnri uxoqHgi
  

(H I ; 1 O ‘tlo q ti (ii'Jli)


Asosiy tavsifiar;

• 
  balandlik <11. И l5 I I,}
  

• 
  g u lla s lm m g d a v o n i i y li g i
  

• 
  n m g la r g a m m a s i
  

		Ф- (3 5~20m
	va undan baland)
	H, ^►{.S 0-15m)
	H;	On>) i
yer ustki qismi	H *+-(2 lm
	va um lan baland)
	H ,	(I -2m )

q ism i

.	^			Н5«#»(30-908Ш5
yer ustki qismi
				va imdan baland)
				H.,K*>(23-30sm)ii
ver osfki S		'		H s« # > ( IO - 2 5 s m ) i

^qismi jbir yillik

J k k i yiffik

J . o ‘p yillik (5- SO yil)

Biologik beigiSarm nazarda tutgan holda

o'simlikiart)! tasniflash.

48

O'limlilUrni

atertli WgStah

&
w
Q a yin

Ryabirm

Мфшо!

Tcrak

Afeaisiya

• 
  Zarang
  

• 
  Bargli butelar
  

igta batgH d a m tla r

■3 a ® b araiib yta b i

igna bargli butalar

ToVli slw x dever

Bir yillik. va ko‘p yiOlk gulsfoiiar
M avsazor

Vcrtikal ko'i'dsfflxarisshfmsh

6. l-rasm. 0 ‘simliklaraing dizayn yaratishdagi shartli belgilari.

49

6.2-rasm. Manzarali daraxtlar va butalar grafik tasvirining ketma-ketligi.

50

6.3-rasm. Bir necha ko‘rinishdagi o‘simliklami dendrorejada tasvirlash.


6.4-rasm. Landshaft loyihasida foydalaniladigan daraxtlaming asosiy shoxlari silueti (daraxtlar tasvirining siluetli uslubi).

Biokimyoviy o‘zaro ta’sir etish o‘simliklaming organlaridan ajralib chiqadigan almashuv moddalarining harakati tufayli vu-judga keladi. Mikrotuproq sharoitlarini hisobga olish kerak.

Turkumlashda o‘simlikning o‘sish teziligi va ko‘pga chi-dashini e’tiborga olish zarur. Shu munosabat bilan tez o‘sadigan turlami sekin o‘sadigan va yorug‘sevarlar bilan yonma-yon o‘tqazish mumkin emas. Yorug‘sevar butalami zich; tomiri bor

52

daraxtlar ostiga ekish to‘g‘ri emas. Daraxtlar va butalaming yoshi bo‘yicha xususiyatlarini ham hisobga olish kerak bo‘ladi.

Landshaft kompozitsiyalarini shaklllantirishda alohida e’ti-bomi daraxtsimon butalaming o‘tqazish insolyatsiyasiga muno-sabati, yana ulaming o‘sish tezligiga qaratish zarur. Insolyatiya kartasining tahliliga ko‘ra, har qanday hududning juda yaxshi yoritilgan uchastkasini yorug‘sevar o‘simlik turlariga moslab (eman, zarang, shumtol bargli zarang, shumtol, terak, oddiy qarag‘ay, qora olxa va boshqalar) loyihalash kerak. Soya qilib turadigan uchastkalarda soyasevar o‘simliklami joylashtirish zarur (tatar va soxta kashtan, archa, jo‘ka daraxti, chinor, do‘lana, shilvi, kalina va boshqalar).

0 ‘simlik dunyosining manzarali ko‘rinishiga tezda erishish uchun, asosan, quyidagi tez o‘sadigan o‘simliklardan foyda-lanish kerak: qayrag‘och, shumtol bargli va tatar zarang(klen), majnuntol, yashil shumtol, tikanli archa, oddiy qarag'ay, oq akas, biryuchina, do‘lana, maijon daraxti, bog‘ yasmini, shilvi, jiyda va boshqalar.

Relyefhing geolpastikasini bezatish uchun o‘simlikning ildizlari tizimi rivojlangan, ko‘p miqdorda shox hosil qiladiganlaridan uchastkalarda foydalanish mumkin. Bunday o‘simliklar qatoriga quyidagilar kiradi: dala zarangi, tatar zarangi, sariq akas, oddiy o‘rmon yong‘og‘i, irg‘ay, do‘lana, ingichka bargli jiyda, tikansimon gledichiya va boshqalar.

Ko'kalamzor hududlami himoya qilishda daraxtlar va buta­ laming quyidagi navlarini qo‘llash tavsiya qilinadi:

shovqindan saqlash uchun: oddiy eman, kumushbarg zarang, oddiy qayrag‘och, yirik bargli jo‘ka, oddiy qoraqarag‘ay, tatar zarangi, sariq akas;

gazdan saqlash uchun: uchtikanli gledichiya, kulrang va qora terak, Kanada teragi, oq akas, oq tut daraxti,sabina archasi, oddiy biryuchina va boshqalar;

changdan saqlash uchun: patsimon sershox qayrag‘och, maj-nuntol, kashtan, kumushrang bargli zarang, tatar, dala va o‘tkir bargli zarang, Kanada teragi, oq tut daraxti, yashil va oddiy

53

shumtol, sariq akas, oddiy biryuchina, ingichka bargli jiyda, tobulg‘a;