-
:
:
»
.
.
«.
]
:
[
48. Nom n ibn B ir r vay t edir ki, m n Pey mb rin bel dediyini e itdim:
“Halal da b llidir, haram da. Bunlar n aras nda (halal yaxud haram oldu u
lli olmayan b zi) übh li eyl r vard r ki, çox insanlar bunu bilm zl r. Kim
1
“Lo man” sur si, 34.
hih l-Buxari
man kitab .
22
übh li eyl rd n ç kins , dinini v namusunu qorumu olar. Kim übh li ey-
dalsa, (mal-qaras ) qoru un k nar nda otaran çoban kimi, çox keçm z
qoru a dü r. Bilin ki, h r bir hökmdar n qoru u vard r. Bilin ki, Allah n yer
üzünd ki qoru u haram buyurdu u eyl rdir. Diqq t edin! B
nd bir t
parças vard r.
r o yax olarsa, bütün b
n yax olar, yox
r korlanar-
sa, bütün b
n korlanar. Bilin ki, o ( t parças ) q lbdir.” ( l-Buxari, 52)
36-c f sil. Q nim tin be
birini verm k imandand r
–
:
-
:
:
»
«
.
.
:
»
–
–
«
.
.
.
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
.
.
:
»
«.
]
:
[
49. bn Abbas
r vay t edir ki, Abdul-Qeys (q bil sinin) nümay nd ri Pey-
mb rin yan na g ldikd o: “Siz kiml rd nsiniz?”– dey soru du. Onlar:
“Rabiy'a (q bil sind nik)”– dey cavab verdil r. (Pey mb r ) buyurdu:
“Xo g lmi siniz! Allah sizi utand rmas n, pe man el
sin!” Onlar dedil r:
“Ya R sulullah! Biz s nin yan na yaln z haram ayda g bilirik. S ninl bizim
aram zda Mudar q bil sinin kafirl ri vard r. Odur ki, biz (haqq batild n
ay rd ed n) b lli bir ey mr et ki, onu gerid qalanlar
za x
r ver k, onun
say sind C nn gir k.” Onlar Pey mb rd n içkil r bar
d soru du-
lar. Pey mb r onlara dörd eyi mr etdi, dörd eyi qada an etdi. Onlara
k Allaha iman g tirm yi mr etdikd n sonra soru du: “Bilirsinizmi, T k
Allaha iman g tirm k n dem kdir?” Onlar: “Allah v Onun r sulu daha yax
bilir!”– dedil r. Pey mb r buyurdu: “(Bu) – riki olmayan T k Allahdan
ba qa (ibad haqq olan) heç bir m budun olmad na v Muh mm din
Onun elçisi oldu una had t verm k, namaz q lmaq, z kat verm k, Ramazan
orucunu tutmaq v q nim tl rd n be
birini (xüms
1
) verm yinizdir.” (Pey-
mb r ) onlara dörd eyi – h nt mi
2
, dubban
3
, n qiri
4
v müz ff ti (yaxud
müq yy ri)
5
qada an etdi. Sonra dedi: “Buyurduqlar
yadda saxlay n v
bunlar özünüzd n sonra g nl
x
r verin.” ( l-Buxari, 53)
1
Xüms – h rbi q nim tl rin be
bir hiss si. Bu bir hiss yen d be hiss
bölünür v sonra onun
be
bir hiss si müs lman hökmdar n lind qal r, qalan be
dörd hiss is Quran bölgüsün uy un
olaraq Muh mm d Pey mb rin qohumlar – Ha imin zürriyy ti, yetiml r, kas blar v ehtiyac içind
olan müsafirl r aras nda paylan r.
2
H nt m – t rkibin yun v qan qat lm gild n düz ldilmi ya l r ngli cürd k. vv ll r bu cür qab-
larda rab saxlayard lar.
3
Dubba – rab saxlamaq üçün qurudulmu boran dan düz ldilmi qab.
4
N qir – rab saxlamaq üçün içi oyulmu xurma kötüyünd n düz ldilmi qab.
5
Müz ff t, yaxud müq yy r – rab saxlamaq üçün yanlar qatranla malalanm qab.
23
37-ci f sil.
ll rin ancaq
niyy gör möt
r say laca
bar
varid olan h dis
–
:
-
:
»
«
]
:
[
50. Öm r ibn X ttab r vay t edir ki, Pey mb r demi dir: “
ll r ancaq
niyy tl gör dir. H r k
d yaln z niyy t etdiyi ey qalacaqd r. Kimin hic-
ti Allah v Onun elçisi üçündürs , onun hicr ti Allah v Onun elçisi üçün-
dür. Kimin d hicr ti ld ed
yi dünya (mal ndan) v ya evl
yi qad n-
dan ötrüdürs , onun hicr ti hicr t etdiyi ey aiddir.” ( l-Buxari, 54)
-
:
»
«.
]
:
[
51.
bu M sud r vay t edir ki, Pey mb r demi dir: “Bir adam savab
(yaln z Allahdan) umaraq var ndan ail sin x rcl
, bu onun üçün s
olar.” ( l-Buxari, 55)
38-ci f sil.
Pey mb rin : «Din
sih tdir!»– sözü
–
:
:
-
:
.
]
:
[
52.
rir ibn Abdullah l-B
li r vay t edir ki, m n namaz q laca ma, z kat
ver
yim v h r bir müs lmana n sih t ed
yim dair Pey mb
bey t
etdim. ( l-Buxari, 57)
-
:
.
.
.
]
:
[
53.
rir ibn Abdullah l-B
li r vay t edir ki, m n Pey mb rin yan na g -
lib dedim: “ slamda sabit qalaca ma dair s
bey t edir m.” Pey mb r :
“H r bir müs lmana n sih t etm lis n”– dey qar ma rt qoydu. M n buna
da bey t etdim. ( l-Buxari, 58)
hih l-Buxari
Elm kitab .
24
–
3 – Elm kitab
1-ci f sil. Elmin f zil ti
–
:
-
:
]
:
[
54.
bu Hureyra r vay t edir ki, bir d Pey mb r camaatla söhb t ed rk n
bir b
vi g lib: “Qiyam t n zaman qopacaq?” dey soru du.” Pey mb r
is söhb tin davam etdi. Oradak lardan kimisi: “O, (bu b
vinin) sözünü
itdi, lakin bu onun xo una g lm di”– dedi, kimisi d : “Xeyr, o e itm di”– de-
di. N hay t, o, söhb tini bitirdikd n sonra: “Qiyam t bar
soru an adam ha-
radad r?”– dey soru du. (B
vi): “M n buradayam, ya R sulullah!”– dey
cavab verdi. Pey mb r buyurdu: “ man t itiril
yi zaman Qiyam ti göz-
.” (B
vi): “ man t nec itiril
k?”– dey soru du. Pey mb r buyurdu:
i, ona layiq olmayan adama tap rd qda Qiyam ti gözl .” ( l-Buxari, 59)
2-ci f sil. Elmi çatd rmaq
qs dil s sini qald ran adam
–
:
-
:
.
]
:
[
55. Abdullah ibn Amr
r vay t edir ki, s rd oldu umuz zaman Pey m-
r bizd n geri qald , sonra da namaz n vaxt n ç xma na az qalm g lib
biz çatd . (Namaz n vaxt ç xacaqd dey ,) biz d st maz al b ayaqlar
za m sh
etm
ba lad q. Pey mb r (bunu görc k) uca s sl iki v ya üç d bel
buyurdu: “At
gir n topuqlar n vay hal na!” ( l-Buxari, 60)
3-cü f sil. mam n öz havadar-
lar na onlar n biliyini yoxlamaq
qs dil sual verm si
–
:
-
:
:
.
]
:
[
25
56. bn Öm r
r vay t edir ki, bir gün Pey mb r dedi: “A aclar iç risind
el bir a ac vard r ki, onun yarpa tökülmür v o, müs lmana b nz yir. Deyin
görüm, o n dir?” Camaat vadil rd bit n a aclar sadalama a ba lad .
bn Öm r
dedi: “M n onun xurma a ac oldu unu dü ündüm, lakin
(bunu dem
) utand m. Sonra camaat: “Söyl gör k, o n dir, ya R sulullah?”–
dey soru dular. Pey mb r : “Bu, xurma a ac r”– dedi.” ( l-Buxari, 61)
4-cü f sil. H dis aliminin
hüzurunda oxumaq v ya
(h disi) ona rz etm k
–
:
-
:
.
]
:
[
57.
s r vay t edir ki, biz Pey mb rl
birg m scidd oturdu umuz za-
man bir ki i d
nin üstünd oraya yax nla . Ki i d
ni m scidd dizi üst
çökdürdükd n sonra onu buxovlad , sonra da: “Hans z Muh mm ddir?”–
dey soru du. Bu vaxt Pey mb r
shab rin aras nda söyk nib oturmu -
du. Biz: “(Axtard n adam) söyk nib oturan bu a
niz ki idir”– dedik. (Ki i):
“Ey Abdul-Mutt libin o lu!”– dey müraci t etdi. Pey mb r : “S ni e idi-
m”– dey buyurdu. (Ki i) dedi: “M n s nd n (b zi eyl r) soru aca am v
çox ç tin suallar ver
m. Odur ki, m
ac n tutmas n.” Pey mb r
ona: “A na g ni soru ”– dey buyurdu. (Ki i) dedi: “S ni and verir m s -
nin v s nd n vv lkil rin R bbin , (de görüm) s ni bütün insanlara Allahm
(elçi) gönd rdi?” (Pey mb r ): “Allah ( ahiddir ki,) bel dir!”– dey buyur-
du. (Ki i) dedi: “S ni and verir m Allaha, (de görüm) gec v gündüz be vaxt
namaz q lma
s
Allahm mr etdi?” (Pey mb r ): “Allah ( ahiddir
ki,) bel dir!”– dey buyurdu. (Ki i) dedi: “S ni and verir m Allaha, (de görüm)
ilin bu (b lli) ay nda oruc tutma
s
Allahm mr etdi?” (Pey mb r ):
“Allah ( ahiddir ki,) bel dir!”– dey buyurdu. (Ki i) dedi: “S ni and verir m
Allaha, (de görüm) varl lar
zdan s
al b kas blar
za payla rma
Allahm mr etdi?” (Pey mb r ): “Allah ( ahiddir ki,) bel dir!”– dey
buyurdu. (Ki i) dedi: “M n s nin g tirdiyin iman g tirdim, m n qövmümün
nin yan na gönd rdiyi elçisiy m, m n S 'd ibn B kr o ullar n qarda – Di-
mam ibn S
m.” ( l-Buxari, 63)
hih l-Buxari
Elm kitab .
26
-
:
.
:
] .
:
[
58. bn Abbas
r vay t edir ki, Allah n elçisi bir ki iy m ktub verib onu
hreynin hökmdar na çatd rma
mr etdi. B hreynin hökmdar da onu Xos-
rova t slim etdi. (Xosrov) m ktubu oxuduqdan sonra onu c q-c q etdi.
(H disin ravil rind n olan bn ihab) deyir ki, z nnimc S id ibn l-Mu-
seyyib demi dir: “Allah n elçisi onlara: “C q-c q olsunlar”– dey b ddua
etdi.” ( l-Buxari, 64)
-
:
.
]
:
[
59.
s ibn Malik r vay t edir ki, Pey mb r m ktub yazd rd v ya yazd r-
maq ist di. Ona: “O (hökmdarlar) möhürsüz m ktublar oxumurlar”– deyildi.
Buna gör d o, üstünd : “Muh mm d R sulullah” sözü h kk edilmi gümü
üzük düz ltdirdi. Bu üzüyün Pey mb rin
lind iz qoymu b yazl h
gözl rim önünd dir. ( l-Buxari, 65)
-
:
»
«.
]
:
[
60.
bu Vaqid l-Leysi r vay t edir ki, Pey mb r camaatla birlikd m scid-
oturark n, (oraya) üç n r g ldi. kisi Pey mb
t
f yön ldi, biri is
b getdi. O iki n r Pey mb rin yan nda dayand . Onlardan birisi dövr
vurub oturmu camaat n aras nda bo yer görüb orada yl di. O birisi d on-
lar n arxa t find yl di. Üçüncüsü is üz çevirib getdi. Pey mb r söhb -
tini bitirdikd n sonra dedi: “Bu üç n r bar
siz x
r verimmi? Onlardan
biri Allaha s nd , Allah da ona s nacaq verdi. Dig ri utand , Allah da ondan
utand . Üçüncüsün g ldikd is , o, üz dönd rdi, Allah da ondan üz dönd r-
di.” ( l-Buxari, 66)
5-ci f sil. Pey mb rin :
«B
n, özün (h dis) vay t
edilmi k s, (bilavasit ) e id n
sd n yax qavray r»– sözü
–
:
:
-
–
–
:
»
«
.
:
»
«
.
:
»
27
«
.
:
»
«
.
:
»
.
«.
]
:
[
61.
bu B kr
r vay t edir ki, Pey mb r (vida h ccind ) d
sin mindi. Bir
r d
nin ovsar ndan (yaxud noxtas ndan tutmu du). Pey mb r : “Bu,
hans gündür?”– dey soru du. Biz susduq, h tta onun ba qa bir ad dey
yini
nn etdik. O dedi: “M
r (bu gün) qurban günü deyilmi?” Biz: “B li!”– dey
cavab verdik. Pey mb r : “Bu, hans ayd r?”– dey soru du. Biz susduq, h t-
ta, onun ba qa bir ad dey
yini güman etdik. O dedi: “M
r (bu ay) zülhicc
ay deyilmi?” Biz: “B li!”– dey cavab verdik. O buyurdu: “Sizin qan z, mal -
z v namusunuz, bu ay z da v bu
riniz d , bu gününüzün haraml
kimi bir-biriniz haramd r. Qoy burada olanlar (e itdikl rini) aram zda olma-
yanlara t bli etsinl r. Ola bilsin ki, burada olan k s (bunu) daha yax qavra-
yan bir kims
çatd rs n.” ( l-Buxari, 67)
6-c f sil. Pey mb r
sha-
ri) qaçmas nlar dey , onlara
yaln z münasib gördükd öyüd-
sih t ed r v elm öyr
rdi
–
:
-
:
.
]
:
[
62. bn M sud r vay t edir ki, (söyl dikl ri) bizi üzm sin dey , Pey mb r
biz (yaln z münasib) günl rd öyüd-n sih t ed rdi. ( l-Buxari, 68)
-
:
»
«.
]
:
[
63.
s r vay t edir ki, Pey mb r demi dir: “Asanla
n, ç tinl dirm -
yin. Müjd yin, nifr t oyatmay n.” ( l-Buxari, 69)
7-ci f sil. Allah kim xeyir
sib etm k ist
, ona dini
ba a dü
yi müy ss r ed r
–
:
-
:
:
»
«.
]
:
[
64. Müaviy
r vay t edir ki, m n Pey mb rin bel dediyini e itdim: “Allah
kim xeyir n sib etm k ist
, ona dini ba a dü
yi müy ss r ed r. M n yal-
z payla
ram. Ver n is Allahd r. Bu ümm tin (bir qismi) Allah n mri g -
linc
q
r (Qiyam t qopanad k) Allah n dini üz rind sabit qalacaq v be-
rin müxalif olanlar onlara heç bir z
r ver bilm
kl r.” ( l-Buxari, 71)
hih l-Buxari
Elm kitab .
28
8-ci f sil.
Elmi d rind n bilm k
–
:
-
:
»
«
.
»
«.
]
:
[
65. bn Öm r
r vay t edir ki, biz Pey mb rin yan nda ik n (oraya) xurma
ac n öz yi g tirildi v Pey mb r : “A aclar iç risind el bir a ac vard r
ki, onun m
li müs lman n m
lin b nz yir”– dedi. M n, o xurma a ac r
dem k ist dim, lakin baxd m ki, orada oturanlar n n kiçiyi m
m v buna
gör d susdum. Pey mb r : “Bu, xurma a ac r”– dedi. ( l-Buxari, 72)
9-cu f sil.
Elm v hikm t (b
edilmi
) qibt etm k
–
:
-
:
»
«.
]
:
[
66. Abdullah ibn M sud r vay t edir ki, Pey mb r demi dir: “Yaln z iki n -
h
d aparmaq olar: o adama ki, Allah ona var-dövl t vermi , o da bu var-
dövl td n haqq yolda x rcl mi dir; bir d o adama ki, Allah ona hikm t b
et-
mi , o da bununla hökm etmi v bunu ba qalar na öyr tmi dir.” ( l-Buxari, 73)
10-cu f sil.
Pey mb rin : «Allah m, ona
Kitab öyr t»– sözü
–
:
:
-
:
:
»
«.
]
:
[
67. bn Abbas
r vay t edir ki, Pey mb r m ni ba na bas b dedi: “Alla-
m, ona Kitab
1
öyr t!” ( l-Buxari, 75)
11-ci f sil.
Uça n neç ya ndan e itdiyi
(h disl r) m qbul say la bil r
–
:
-
:
.
]
:
[
1
Y ni Quran .
29
68. bn Abbas
r vay t edir ki, Pey mb r Minada
1
(camaata) sütr siz
2
halda
namaz q ld rark n m n di i e yin üstünd oraya yax nla m. O vaxt m n
art q h ddi-bülu a çatm
m. M n (e yin üstünd ) c rg rd n birinin önün-
n keçdim, (sonra da) e yi otlama a buraxd m. Özüm is c rg
daxil ol-
dum. Bu (h
tim ) gör heç k s m
irad tutmad . ( l-Buxari, 76)
-
.
]
:
[
69. Mahmud ibn Rabi demi dir: “Be ya mda ik n Pey mb rin su qab ndan
(a na su al b) üzüm püskürtdüyünü yad mda saxlam am. ( l-Buxari, 77)
12-ci f sil.
Elm öyr
n v ba qalar na
öyr
n kims nin f zil ti
–
:
-
:
»
«
.
]
:
[
70.
bu Musa r vay t edir ki, Pey mb r bel demi dir: “Allah n m nim va-
sit ml gönd rdiyi do ru yol göst ricisi v elm, torpa a dü n bol ya mura
nz yir. Bu torpa n bir qismi münbit oldu undan, suyu can na ç kib növb -
növ bitkil r v çoxlu otlar yeti dirir; bir qismi d quru oldu undan, suyu üs-
tünd saxlay r v Allah da onunla insanlar faydaland r. Onlar bu sudan içir,
üst lik heyvanlar v
kin sah rini d sulay rlar; bu ya
n dü düyü el
bir yer d vard r ki, ora hamar oldu undan, n suyu (üstünd ) saxlay r, n d
bir bitki yeti dirir. Bu, Allah n dinini d rk ed n, Allah n m nim vasit ml gön-
rdiyind n faydalanan, elm öyr
n v (bunu ba qalar na) öyr
n kims il ,
buna t f ba
bel qald rmayan v Allah n m nim vasit ml gönd rdiyi
do ru yol göst ricisini q bul etm
n kims nin m
lidir.” ( l-Buxari, 79)
13-cü f sil.
Elmin aradan qald lmas v
cahilliyin meydana ç xmas
–
:
-
:
»
«.
]
:
[
1
Mina – M kk yax nl ndak vadidir.
2
Namaz q ld qda qar ya qoyulan, hündürlüyü d t qrib n dirs k boyda olan a ac v ya ona b nz r
ya sütr adlan r.
hih l-Buxari
Elm kitab .
30
71.
s r vay t edir ki, Pey mb r bel demi dir: “Elmin aradan qald lma-
, cahilliyin kök atmas , rab n (çox) içilm si v zinakarl n yay lmas Qiya-
t Saat n lam tl rind ndir.” ( l-Buxari, 80)
-
:
»
«.
]
:
[
72.
s bel demi dir: “Siz el bir h dis dan aca am ki, m nd n sonra heç
bir kims onu siz r vay t etm
kdir. M n Pey mb rin bel dediyini
itdim: “Elmin azalmas , cahilliyin meydana ç xmas , zinakarl n yay lmas
lli qad na bir ki i dü
k q
r qad nlar n çoxal b ki il rin is azalmas
Qiyam t Saat n lam tl rind ndir.” ( l-Buxari, 81)
14-cü f sil. Elmin f zil ti
–
:
-
:
»
«
.
:
»
«
.
]
:
[
73. bn Öm r
r vay t edir ki, m n Pey mb rin bel dediyini e itdim:
“Yuxuda (gördüm ki,) m
bir cam süd g tirdil r. (M n bu südd n) o q
r
içdim ki, n hay t, d rnaqlar
n ucundan t r axd
gördüm (doydu umu
hiss etdim). Sonra art
Öm r ibn X ttaba verdim.” shab r: “S n bu yu-
xunu nec yozdun, ya R sulullah?”– dey soru dular. O: “Elm!”– dey cavab
verdi. ( l-Buxari, 82)
15-ci f sil. Heyvan n v ya ba qa
bir eyin üz rind oturulu halda
fitva verm k
–
:
-
:
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
.
]
:
[
74. Abdullah ibn Amr ibn As
r vay t edir ki, Pey mb r vida h ccind , ona
sual ver n insanlar oldu una gör Mina vadisind dayand . Bir n r onun ya-
na g lib: “Bilm dim, qurban k sm zd n vv l ba
q rxd rd m”– dedi. (Pey-
mb r ): “Eyib etm z, (get, indi) k s!”– dey buyurdu. Ba qa birisi g lib: “Bil-
dim, ( eytana) da atmazdan vv l qurban k sdim”– dedi. (Pey mb r ):
“Eybi yoxdur, (get, indi) at!”– dey buyurdu. (H min gün) Pey mb rd n
(qurban k sm k, ba q rxd rmaq, da atmaq, t vaf etm k kimi h cc ayinl rin-
n) ön keçirilmi v ya t xir sal nm hans bir ey haqq nda soru dularsa, o
sad
: “Eybi yoxdur, (get, indi) el ”– dey buyurdu.” ( l-Buxari, 83)
31
16-c f sil.
l v ya ba il i ar etm kl
suala cavab verm k
–
:
-
:
»
«
.
.
]
:
[
75.
bu Hureyr
r vay t edir ki, Pey mb r : “(Qiyam yax n) elm aradan
qald lacaq, c hal t v fitn r üz ç xacaq v h rc
1
çoxalacaq”– dedi. Ondan:
“H rc n dir, ya R sulullah?”– dey soru dular. O, lini ç
ki v ziyy td yu-
xar dan a
endirib: “Bax bel ”– dey buyurdu, sanki q tl tör dil
yini q sd
edirdi. ( l-Buxari, 85)
-
.
:
»
–
–
–
–
.
–
–
«.
]
:
[
Dostları ilə paylaş: |