N. M. AĞABƏyli

 
Məmulatın qurudulması 
Qəliblənmiş keramik material və məmulatları qurutmaqda 
məqsəd, onların nəmliyini azaltmaq və lazımi möhkəmlik verməkdir 
(sobaya ötürmək üçün).
Plastik qəlibləmə üsulu ilə hazırlanmış material və məmulatı 
18

26 % nəmlikdən taraz nəmliyə yaxın 

6

10 % nəmliyə qədər qu-
rudurlar. Məmulatın həddindən artıq qurudulması iqtisadi baxımdan 
əlverişli deyildir. Belə ki, belə məmulatı vaqonetlərə doldurub sobaya 
ötürdükdə o, havadakı nəmi udur. Bundan başqa məmulatın 
möhkəmliyi aşağı düşə də bilər. 
Yarımquru qəlibləmə üsulu ilə hazırlanmış material və məmu-
latı 8

12 % nəmlikdən 1 % nəmliyə qədər (keramika tavacıqlar is-
tehsal etdikdə) və kərpic istehsalı zamanı 4

6 % nəmliyə qədər qu-
rudurlar. Bir sıra hallarda yarımquru qəlibləmə üsulu ilə hazırlanmış 
məmulatların qurudulması prosesini onların sobada bişirilməsi prosesi 
ilə birləşdirirlər.
Quruma prosesində xarici və daxili diffuziya sürətləri bir-birinə 
yaxın yaxud bərabər olduqda materialda çatlar və digər qüsurlar əmələ 
gəlmir. 
Praktikada keramik material və məmulatı qurutmaq üçün iki 
üsuldan istifadə edilir: təbii və süni. 
Təbii üsulla qurutma açıq havada çardaqların altında aparılır. 
Qurutma müddəti iqlim şəraitindən, havanın temperaturu və 
nəmliyindən asılı olaraq 10

15 gün davam edir. 
Keramik materialların qurudulmasını tezləşdirmək üçün süni 
qurutma üsullarından geniş istifadə edilir. 
Süni üsulla qurutmada qurutma prosesi təbii üsulla qurutmadan 
fərqli olaraq iqlim şəraitindən asılı deyildir. Bu üsulda qurutma 
rejiminə dəqiq nəzarət etmək və nizamlamaq mümkün olur və 
qurutma müddəti təbii üsulla qurutmada olduğundan xeyli azdır. 
Süni üsulla qurutmada işlədilən quruducu qurğular dövri və 
fasiləsiz işləyən olur. Dövri işləyən quruduculara kameralı quruducu, 

---

60 
60 
fasiləsiz işləyən quruduculara isə tunel və konveyer quruducuları 
aiddir. 
Kameralı quruducu qurutma bloku ilə birləşmiş bir neçə 
kameradan ibarətdir. Qurutma blokunun ümumi bir isti hava gətirən 
və bir işlənmiş qazları (havanı) aparan kanalı olur.
Qurudulacaq keramik material və məmulat ağac yaxud metal
çərçivələrə düzülür və bu çərçivələr kameranın boyuna divarlarındakı 
xüsusi çıxıntılarda oturdulur. Qurutma üçün isti havadan istifadə 
edilir. Qazgətirən kanalda isti havanın temperaturu 120

150 
0
C olur. 
Kameralı quruducuda keramik məmulat 60

70 saata qurudulur. 
Tunel quruducular kameralı quruducular kimi qurutma bloku 
şəklində birləşdirilmiş olur. Hər blok bir neçə tuneldən ibarət olub, 
ümumi isti hava gətirən və işlənmiş hava aparan kanalları vardır. 
Tunel quruducunun uzunluğu 20

50 m, eni 0,95

1,60 m və 
hündürlüyü 1,6

2,0 m olur. Hər tunelin içərisində vaqonetlərin 
hərəkəti üçün dəmir yolu vardır. Vaqonetlərə doldurulmuş qu-
rudulacaq məmulat tunelin bir başından daxil olub, o biri başından 
qurudulmuş halda çıxır. Vaqonetlər ritmik hərəkət edir. Qurutma üçün 
verilən isti hava, adətən, tunelin çıxış tərəfindən daxil olub, tunelin içi 
ilə gələn vaqonetlərlə qarşılaşır. Isti hava tunelə ventilyator vasitəsilə 
verilir və sorulur.
Tuneldə vaqonetlərin hərəkət sürəti qurutma rejimindən və tu-
nelin uzunluğundan asılıdır. Əgər tunelə 20 vaqonet yerləşərsə və qu-
rutma müddəti 20 saata bərabərdirsə, hər saatda tunelə bir vaqonet 
salınmalıdır. Vaqonetlər tunelə xüsusi itələyici qurğu vasitəsilə 
itələnir.
Tuneldə vaqonetlərin hərəkət sürəti qurutma rejimindən və tu-
nelin uzunluğundan asılıdır. Əgər tunelə 20 vaqonet yerləşərsə və qu-
rutma müddəti 20 saata bərabərdirsə, hər saatda tunelə bir vaqonet 
salınmalıdır. Vaqonetlər tunelə xüsusi itələyici qurğu vasitəsilə 
itələnir.
Adətən, tunel quruducularda keramik material və məmulatların 
qurudulması 120

150 
0
S temperaturlu isti hava vasitəsilə aparılır və 
qurutma müddəti 16

36 saat davam edir. 
Konveyer quruducularda rəflərə, lentlərə, torlara yaxud vaqo-
netlərə yığılmış qurudulacaq material tunel quruduculardan fərqli ola-
raq ritmik deyil, müəyyən sürətlə fasiləsiz hərəkət edir. 

---

61 
61 
Müxtəlif növ keramik tavacıqların istehsalında yeni konvektiv-
radiasiya konveyer quruducusundan geniş istifadə edilir.