N. M. Kayumova

Tabiatga munosabat odobini tarbiyalash
304

---

zarur bo'lgan dori-darmonlar ham ona-tabiatda yetishgan 
mevalar, turli giyohlar va ziravorlardan tayyorlanadi. Inson 
tanasida birorta ortiqcha a'zo bo'lmaganday, tabiatda ham 
ortiqcha yaratilgan birorta narsa yo'q. Ularning hammasi 
hayot uchun zarur.
Yer yuzi ekologiyasi keskin buzilmoqda. Daraxtlarningkesib 
yuborilishi, qush va hayvonlarning shafqatsizlik bilan ovlab 
yo'q qilinishi tabiat muvozanati qonunlarining buzilishiga 
sabab bo'Idi va bo'lmoqda.
Dengiz va daryolarga, okeanlarga neft qoldiqlari quyilib, yer 
yuzidagi suv ekologiyasi tubdan izdan chiqarilmoqda. Inson 
uchun quyosh nuri, toza havo, toza suv naqadar zarur bo'lsa, 
ona zamin ham shunday zarur, uni asrab-avaylash insonning 
o'z qo'Iidadir.
Atrof - muhitning tozaligini ta'minlash o'zimizga bog'liq, 
biz katta-yu yosh toza havodan bahramand bo'lish uchun 
shahrimizga ko'chat ekib, ko'kalamzorlashtirsak, uning 
ozodaligini saqlasak o'zimizning sog'lig'imizni saqlagan 
bo'lamiz.
Bahor faslida ko'chat ekish oyligi o'tkaziladi. Shunday ekan, 
nihollarni yaxshi niyat bilan ekish, parvarishlash, gullar ekib 
o'stirish har bir o'quvchi va kattalarning insoniy burchidir.
O'zbek xalqi qadriyatlari orasida tabiatni saqlash, qadriga 
yetish, chiroyiga chiroy, ko'rkiga-ko'rk qo'shishi odatlari bor.
Inson tabiatdagi har bir giyoh, o't-alaf, dov-daraxt, 
parranda-darrandalarni, olamda nimayiki kerakli bor narsani 
zarur deb biiadi. Ota-bobolarimiz zilol suvni, buioqlarni, so'lim 
daraxtzorlarni, qoya-g'orlarni, xosiyatli o't-o'Ianlarni, gul- 
giyohlarni muqaddas bilib asrashga, niyati порок kishilardan 
saqlashga, toptamaslikka, oyoqosti qilmaslikka alohida e'tibor 
berib kelganlar. Avvalo, har bir inson yer yuzidagi o'simliklarni 
ko'paytirishga hissa qo'shishi, kamaytirishdan o'zini tiyishi 
lozim. O'simliklarni ko'paytirishning birdan bir yo'Ii - mevali 
va manzarali daraxtlarni iloji boricha ko'proq ekishdir. Ularni 
parvarish qilish, bog'-rog'lar yaratish har bir inson uchun
305

---

xayrli ish bo'lishi bilan birga, savobli ish hamdir. Xalqimiz bog' 
yaratgan odamlarni hech qachon esidan chiqarmaydi. Go'zal 
bog'lar yaratish, yurtni gullar bilan burkash qadimdan eng 
yaxshi odatlarimizdan biri bo'lib kelgan.
Yaqin va O'rta Sharq xalqlarining qimmatli va nodir yozma 
yodgorliklaridan biri Sharofiddin Ali Yazdiyning "Zafarnoma" 
asarida Amir Temurning davlat faoliyati va harbiy yurishlari 
bayon qilinishi bilan bir qatorda, XIV asr oxiri va XV asr 
boshlarida O'rta Osiyodagi madaniy hayotga doir bir qancha 
noyob ma’lumotlar ham keltirilgan.
Ajdodlarimizning yuksak did va nafosat nigohi bilan 
yaratilgan bog'-rog'lari, ulkan qurilishlari hozirgi kunda ham 
Samarqand-u Buxoroni, ko'hna Urganch, Xivani bezab, Yer 
yuziga zeb berib turibdi. Bu nodir obidalar bobokalonlarimiz 
el-yurt obodonchiligiga alohida e'tibor qilganliklaridan dalolat 
beradi.
''Zafarnoma”da Sohibqiron Amir Temur tomonidan barpo 
etilgan "Bog'i shamol", "Bog'i dilkusho", "Shahrisabz qo'rg'oni" 
va Oqsaroy kabi obidalar haqida batafsil hikoya qilinadi.
Bunday misollarni keltirishimizdan maqsad o'tmish 
ajdodlarimizdan bizgacha urf-odat bo'lib yetib kelgan obo- 
donchilik ishlaridan hozirgi yoshlarni xabardor etish, ularni 
ana shu ishlar misolida tarbiyalashdir. Ular ham Jaloliddin 
Manguberdi, Amir Temur, Mirzo Ulug'bek, Alisher Navoiy kabi 
el farvonligi, yurt obodligi uchun kurashuvchi zabardast o'g'il- 
qizlar, oliyhimmat inson, tabiatga mehr-muruvvatli kishilar 
bo'lib yetishsinlar.