N sosial SİyaSƏt uoT 330: 332. 364 (479. 24) sosial SİyaSƏT vƏ

7. İnam, sosial kapital və korporativ sosial məsuliyyət (KSM)

XVIII  və  XIX  əsrlərdə  iki  tərəfin    razılaşması  onların  verdikləri  şərəf  sözü

əsasında bağlanırdı və müqavilənin imzalanması onların, sadəcə, əl sıxmasından

ibarət olurdu. Hətta Britaniyada XIX əsrə qədər böyük ticarət müqavilələri tərəflərin

73

A.Musayev, İ.qarayev

sOsİAl sİyAsƏT VƏ İqTİsADİ İNKİŞAF

1/2013

---

əl sıxmaları ilə həyata keçirilirdi. Əgər biznes davranışında inam və etibar mövcud

deyilsə, onda ticarət əməliyyatının xərcləri gözlənildiyindən çox olur. Ona görə ki,

inam olduğu halda xərc tələb edən informasiya toplanmasına və müqavilələri işləmək

üçün bahalı hüquqşünaslara ehtiyac olmur. İnam və KSM bir-birilə sıx əlaqəlidir.

KSM prinsiplərini rəhbər tutan şirkət onun fəaliyyətində maraqlı olan tərəflərin in-

amını artırmaq üçün əlindən gələni edəcəkdir. 

Amerika filosofu, siyasi iqtisadçı Frensis Fukuyama (1952) öz əsərlərində inamı

sosial kapital anlayışı ilə əlaqələndirir. Onun fikrincə, əslində cəmiyyətdə inam ən

kiçik və ən vacib sosial vahidlərdən (fərd və ya ailə) başlayır və millət səviyyəsinə

qədər yüksəlir. 

Fərdi səviyyədə inam hər hansı bir kəsin lazımi əşyanı lazımi yerə qoyması ilə

formalaşır. Əgər bir şəxs əlində daşıdığı zibil paketini heç kimin görmədiyi bir yerdə

atmaq əvəzinə onu zibil qutularının olduğu yerə qədər daşıyırsa, bu şəxs sözsüz

olaraq etibar ediləcək şəxsdir. Əgər cəmiyyətin bütün fərdlərinə bu xırda məsələdə

etibar olunsaydı, onda bunun ardınca daha böyük məsələlərdə inam yaranar və

nəticədə cəmiyyətin sosial kapitalı artardı.

Eyni misalı şirkətlərin nümunəsində də demək olar. Dünya üzrə məşhur “Şell”

neft şirkətinin öz tullantılarını Atlantik Okeanına axıtma cəhdi çox böyük beynəlxalq

ajiotaja  səbəb oldu. 

“Şell”in illər ərzində yaratdığı inam və sosial kapital çox sürətlə məhv oldu və

bərpa olunması üçün illər tələb olundu. Eyni bir taleyi məşhur neft nəhəngi “Britiş

Petrolium” (bp) şirkəti də yaşadı. Sosial məsuliyyət daşıyan müəssisə hal-hazırkı

sosial kapitalını qorumaq, gələcəkdə isə daha da artırmaq üçün mübarizə aparmalıdır.