N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

Gaz haroratining pasayishi va o‘zgarishlari 
R 
TS 
LS 
Ti 
Li 
P 
TS 
LS 
Ti 
Li 
13,0 
12,0 
11,0 
10,0 
9,0 
8,0 
30 
24,5 
17,5 
11,5 
4,7 
- 1,8 
1,55 
1,90 
2,30 
2,55 
2,82 
3,11 
30 
27,8 
25 
21,5 
18,3 
14,7 
1,55 
1,70 
1,97 
2,14 
2,25 
2,35 
70 
60 
50 
40 
30 
20 
- 10 
- 19,3 
- 29,3 
- 41,5 
- 56 
- 74 
3,44 
3,95 
4,16 
4,60 
5,26 
6,09 
+ 11 
+ 7 
+ 16,6 
- 2,5 
- 9,5 
- 13,5 
2,39 
2,41 
2,42 
2,38 
2,18 
2,10 
Bu yerda LS va Li – suyuq fazalarning izoentropiya va izoentalpiya jarayonida 
kengayishi. (100 mol). 
Tekshirilayotgan gaz tarkibi quyidagicha: (%). 
SN
4
- 89.95, S
2
N
6
- 3.0, S
3
N
8
- 1.3, nS
4
N
10
- 0.5, nS
5
N
12
- 0.4, S
6
N
14
- 0.3,
S
7
N
16
- 0.4, S
8
N
18
- 0.25, S
9
N
20
- 0.2, S
10
N
22
- 0.2, N
2
- 3, SO
2
- 0.6. 
Izoentropik kengayish hisobiga gazni sovutish trubodetander agregatlari 
hisobiga amalga oshirildi. Trubodetanderda gaz energiyasining hosil bo‗lishi 
anologik jihatdan gaz turbinalarida sodir bo‗ladi. Shuning uchun ham 
turbodetanderlar parraksimon mashinalar turiga kiradi. Turbodetanderda parraklar 
sopini orttirish hisobiga ham ishlash jarayonida samarali natijaga erishish mumkin. 
Turbodetandernig ishlash tahlili. 
20 m/s tezlik bilan gaz maxsus 
yo‗naltirilgan, profil orqali siquvchi apparatga (SA) keladi. Bu qurilma 
konstruksiyasi bosimning kamroq yo‗qotilishini ta‘minlaydi. Gaz oqimini kamayishi 
hisobiga, gaz tezligi orttiriladi.
Tezlik 200 – 250 m/s gacha yetadi. Siquvchi apparatda gazning potensial 
energiyasi kinetik energiyaga aylanadi. Gaz bosimi tushgandan so‗ng, gaz 
turbodetandrning ichki g‗ildiragiga tushadi va uni harakatga keltiradi. Gazning 

---

212 
kinetik energiyasi mexanik energiyaga aylanib, o‗qni aylantiradi. O‗qning mexanik 
aylanish energiyasi kompressorga o‗tkaziladi va u harakatga keladi.
Kompressorda mexanik energiya yana potensial energiyaga aylanadi. 
Turbodetandr sistemasini ish jarayoni qo‗yidagilarga bog‗liq. E
t
ning kengayishi, 
siqlish bosqichi E
k
, bosim tushishi, F.I.K, qo‗yidagi ifodalardan foydalaniladi.
2
1





(6.1) 
3
4




К
(6.2) 
Bu yerda: P
1
va P
2
turbodetandrlardan keyingi va oldingi gaz bosimi, P
3
va P
4 
- 
boshlang‗ich va keyingi gaz bosimi, kompressorda. 
Turbodetandr sistemasida umumiy bosim tushishi qo‗yidagi tenglamadan 
topiladi.
4
3
2
1
Р
Р
Р
Р
Р




(6.3) 
Turbodetandrda sovutish jihozlaring samarasi quyidagicha aniqlanadi. 




3
4
2
1








(6.4)