N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

Pastdan yuqoriga ishlatish tizimi. 
Bu tizimni qo‘llashga quduq tanasini gilli 
eritma bilan yuvib aylanmi mukammal burg‘ulash usuli va bosim ostida sementlash 
texnikasi tadbiq etilishi natijasida imkon yaratildi. Bu yuqori gorizontlarni ishlatish 
tugagunga qadar ularni suvlanishiga yo‘l qo‘ymay quyi gorizontlarni ishga tushirishga 
imkon yaratdi. 
2.3-rasm
. Ko‘p qatlamli gaz 
va gazkondensat konlarini pastdan 
yuqoriga ishlatish tizimi 
Burg‘ulashda texnikaviy rivojlanish quyi gorizontlardan u yoki bu sabablarga 
ko‘ra qoldirilgan yuqoridagilariga qaytish masalasini yechishga yordam beradi. 
Bularning hammasi yuqoridan pastga tizimidan ko‘p qatlamli konlarni ishlatishning 
zamonaviy tizimiga o‘tishga tayyorladi. 
Konda pastdan yuqoriga ishlatish tizimini qo‘llash uchun oldindan konning 
barcha neftli svitalarini o‘rganishni ta‘minlaydigan qidiruv ishlarini bajarish talab 
qilinadi. 
Lekin, ko‘p qatlamli konlar uchun pastdan yuqoriga ishlatish tizimi ham 
quyidagi mavjud kamchiliklarga ega: 
1.
agar quyi gorizont katta chuqurlikda yotgan bo‘lsa, ishlatishning 
boshlang‘ich bosqichidayoq burg‘ulash hajmi oshib ketadi; 
2.
yuqoridagi gorizontlarni ishlatish to‘xtab qoladi; 
3.
yuqoridagi gorizontlarga muddatidan oldin qaytish quyi gorizontlarga neft 
qolib ketishiga olib keladi. 
Yuqoridagi kamchiliklarini hisobga olib, pastdan yuqoriga ishlatish tizimini 
uch-to‘rtta maxsuldor gorizontga ega bo‘lgan konlar uchun qo‘llash lozim. 
Pastdan yuqoriga ishlatish tizimi quyidagi sharoitlarda qo‘llanilishi mumkin: 

---

98 
1.
quyi (bazis) gorizont shunday chuqurlikda bo‘lishi kerakki, ekspluatatsion 
quduqlarni ko‘p miqdorda burg‘ulash uchun texnik sharoit bo‘lsin. 
2.
bazis gorizontdagi neftni miqdori va sifati neft qazib chiqarish reja 
topshiriklariga mos kelishi shart. 
3.
bazis gorizont yitarli darajada o‘rganilgan va konturlangan bo‘lishi lozim. 
Pastdan yuqoriga ishlatish tizimi quyidagi qulayliklarga ega: 
1.
quyi gorizontlardan yuqoridagi gorizontlarga qaytish hisobiga ekspluatatsion 
burg‘ulashning umumiy hajmi qisqaradi; 
2.
neft konlarini o‘zlashtirish va ularni sanoat bahosini aniqlash tezlashadi; 
3.
quduq kesimida geologik orientirlash yingillashadi; 
4.
neftli qatlamlarning gillanish xavfi kamayadi.