N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov
§. Gaz konlarini ishga tushirishda quduqlarni joylashtirish
Yüklə 4,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2§. Gaz konlarini ishga tushirishda quduqlarni joylashtirish 2.1. Quduqlarni joylashtirish sistemasining asosiy turlari Gaz konlarini ishga tushirish sistemasi deb qatlamda gaz, kondensat va suvning harakati jarayonini boshqarish bo‘yicha bajariladigan texnik tadbirlar kompleksiga aytiladi. Bu texnik tadbirlar kompleksiga quyidagi tadbirlar kiradi: 1. Gazli maydon va tuzilma bo‘ylab qazib chiqaruvchi, haydovchi va kuzatuv quduqlari sonini aniq joylashtirish; 110 2. Quduqlarni ishlatishning texnologik rejimini o‘rnatish; 3. Quduqlarni ishga tushirishni hisob-kitob qilingan tartibda amalga oshirish; 4. Qatlam energiyasi balansini saqlab turish. Gaz uyumlari gazli maydonda har xil formada bo‘lishi mumkin: oval, aylana, to‘g‘ri burchakli va h. Kon xududlari bir-biridan relefi, tuprog‘i, qurilishi bilan farq qiladi. Gazli kollektor umumiy holda litologik tarkibi va geologo-fizik parametrlarining maydon va kesim bo‘yicha o‘zgaruvchanligi bilan xarakterlanadi. Bu sabablar qazib chiqaruvchi, haydovchi (damlovchi) va kuzatuv quduqlarini gazli maydon va tuzilma bo‘yicha joylashtirishning turli usullariga asos bo‘ladi. Quduqlarni gaz koni maydonida ratsional joylashtirish masalasi og‘ir texnik iqtisodiy masaladir. Ko‘rib chiqiladigan gaz yoki gazkondensat konida quduqlarni joylashtirishning turli xil to‘ri tanlangan bo‘lishi mumkin. Quduqlarni joylashtirish sistemasi konni ishlash va jihozlashning barcha texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlariga katta ta‗sir ko‘rsatadi. Quduqlarni joylashtirishning ratsional sistemasi texnik iqtisodiy hisob kitoblar orqali asoslanadi. Tabiiy gaz konlarini ishlash nazariyasi va amaliyotida quduqlarni joylashtirishning quyidagi sistemalari keng tarqalgan: 1. Quduqlarni bir tekis to‘rtburchak yoki uchburchak to‘r bo‘yicha joylashtirish (3.3-rasm). 2. Quduqlarni halqasimon yoki zanjirli to‘r shaklida joylashtirish (3.4 va 3.5- rasmlar). 3. Quduqlarni uyum markazida joylashtirish (3.6-rasm). 4. Quduqlarni shoxsimon ko‘rinishda joylashtirish (3.7-rasm). 5. Gazlilik maydon ustiga quduqlarni notekis joylashtirish (3.8-rasm). 111 3.3-rasm Quduqlarni bir tekis to‘rtburchak yoki uchburchak to‘r bo‘yicha joylashtirish . 3.4-rasm.Quduqlarni halqasimon to‘r shaklida joylashtirish 3.5-rasm. Quduqlarni zanjirli to‘r shaklida joylashtirish 3.6-rasm. Quduqlarni uyum markazida joylashtirish 112 3.7-rasm. Quduqlarni shoxsimon ko‘rinishda joylashtirish 3.8-rasm. Gazlilik maydon ustiga quduqlarni notekis joylashtirish Gaz konlarini ishlash va loyihalashtirish amaliyoti nuqtai nazaridan quduqlarni bir tekis joylashtirish deganda shunday quduqlarni gazli maydonga joylashtirish sistemasi tushuniladiki, bunda ishlash jarayonida umumiy depressiya voronkasi hosil bo‘lmaydi, ya‗ni har bir quduq atrofida qatlam bosimi deyarli bir xil va o‘rtacha qatlam bosimiga juda yaqin bo‘ladi. Quduqlarni bir tekis joylashtirish kollektorlik xususiyati bir xil bo‘lgan qatlamlar ustida qo‘llaniladi. Bunday sistemani tabiiy gaz konlari gaz bosimi rejimida ishlaganda tavsiya etiladi. Quduqlarni bir tekis joylashtirish ikki xil bo‘lishi mumkin: to‘rtburchakli yoki uchburchakli usul. To‘r bir tekis hisoblanishi uchun quyidagi shart bajarilishi kerak: 113 ; ~ const q i i const Q i i ~ Bir xil sifatli qatlamlar uchun geometrik tekis to‘rni qo‘llash mumkin. To‘rning formasiga avval burg‘ilangan razvedka quduqlari va yer yuzasidagi shart-sharoit ta‗sir qiladi. To‘rning formasiga turli faktorlar ta‗sir qiladi. Bulardan quyidagilarni ko‘rsatib o‘tsa bo‘ladi: konning o‘lchamlari va formasi, ishlatish ob‗ektlari soni, kon tuzilishining geologik xususiyatlari, kollektorlik xossalarining maydon bo‘ylab taqsimlanishi, kon rejimi, ishlashning texnik iqtisodiy sharoitlari, geografik va iqlimiy sharoitlar, razvedka quduqlarining soni. Gaz va gazkondensat konlarini geologik tuzilishini o‘rganish uchun razvedka quduqlari burg‘ilanadi. Konni ishga tushirish bilan ko‘pgina razvedka quduqlari qazib chiqaruvchi quduqlarga aylantiriladi. Shunga ko‘ra razvedka quduqlarining joylashishi qazib chiqaruvchi quduqlarni joylashtirish sistemasiga ta‗sir etadi. Shuning uchun amaliyotda gazli maydonda quduqlarni notekis joylashtirish sistemasi qo‘llaniladi. Konlarda quduqlarni joylashtirish ularning geometrik shakliga ham bog‘liq. Har bir kon turlicha geometrik shaklda bo‘lishi mumkin. Bu shakldagi konlarda quduqlar zanjirli yoki halqasimon usullarda joylashtirilishi mumkin. Ba‗zi bir konlar borki, ularda quduqlarni faqat uyumlarning markazida joylashtirish mumkin. Tabiiy gaz konlarining zaxiralari katta bo‘lsa va geometrik shakli turlicha bo‘lsa, quduqlar shoxsimon ko‘rinishda joylashtiriladi. Yüklə 4,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|