Nashrga tayyorlash markazi k. B. Us mo nov

Ishlov berilgan yuzaning sifati

Mashina detallari va uzellari ishining ishonchliligi, asosan, ishlov berilgan yuzalarning sifatiga bogliqdir. Yuza sifati tushun- chasiga bir tomondan, aniq yuzaning geometrik parametrlari, boshqa tomondan — uning fizik-mexanikaviy xossalarini belgilovchi bir qator ko'rsatkichlar kiradi.
Sirtqi qatlamning fizik-mexanikaviy xossalari mustahkamlanish (parchinlash) chuquriigi va darajasi hamda qoldiq kuchlanishlar qiymatlari bilan xarakterlanadi.
Ishlov berilgan yuzaning geometrik parametrlari geometrik shakldan quyidagi chetga chiqishlar bilan xarakterlanadi: makro- geometriyasi (bochkasimonlik, konussimonlik, ovallik va boshq.) va mikrogeometriyasi (g'adir-budurlik va tollqinsimonlilik) bilan.
Gadir-budurlik va yuza shaklining boshqa chetga chiqishlarni shartli chegaralash kriteriysi bolib, Sqadamning notekislik baland- liligi R.£ ga nisbati xizmat qiladi. S/R < 50 da - yuza g'adir-budur,


S
R = 50... 1000 da - yuza tollqinsimon, S/R_¿ > 1000 da esa makrogeometrik chetga chiqish. Ishlov berilgan yuzaning g'adir- budurligi mikronotekisliklarning balandligi va shakli bilan xarakterlanadi. Haqiqiy yoki oddiy notekisliklar — bu ishlov be­rilgan yuza bo'vlab kesuvchi asbob o^gandan soiig hosil boigan notekisliklardir. Notekisliklar balandligini tahliliy hisoblab bol- maydi. Uni profilometr va profilograf deb ataluvchi asboblar bilan ol^^hifir^sidi. Profilometrlar notekisliklar balandligining ko'z bilan chamalab olingan hisobini ko'rsatadi, profilograflar esa yuzaning muayyan masshtabdagi mikroprofilini chizib beradi. Ishlov berilgan yuzaning yoinísh (a) va silindrik freza bilan frezalashdagi (b) hisobiy mikroprofili 3.5-rasmda ko'rsalilgan. Yo'nishda hisobiy g'adir- budurliklar R balandligi uchburchak mnp balandligi pk ga teng:
R =mn sincp,,