Nashrga tayyorlash markazi k. B. Us mo nov

K)³
Qirindining kirishish кое ITits iyenti
~ - ⁶¹ ° ’
Yohiishda cb = St va, demak.
„ 610³
Qirindining kirishish кое ffitsiyentiga, asosan, ishlov berila- yotgan material, asbobning old burchagi, kesilayotgan qatlam qalinligi, kesish te/lioi. qo'llanllayotgan moylash-sovitish texno­logik muhiti ta'sir qiladi.

7. 
   0‘simta hosil bolishi
   

Aksar konstruksion materiallarni kesishda muayyan sharoitlarda keskichda o‘simta hosil boiadi. O‘simta deganda, ishlov berilayotgan zagotovka materialining asbob lig‘i yonida uning old yuzasidan oldinda joylasltgan u yoki bu darajada qo zg‘almas, pona ko‘rinishidagi hudud tushuniladi G.S-rasm).
Tutash qirindi hosil bo‘l^hida, muayyan sharoitlarda o‘simta old yu/aga yetarli darajada niahkam birlashib olishi va kesish tugagandan keyin ham sliu yerda qolishi mumkin. Uzlukli kesish paytida va elementli qirindi hosil bolganda o‘simta old yu/ada ushlanib qolmaydi, qirindi bilan tusliib ketadi. ))‘simtaning qattiqligi u hosil bo‘lgan material qattiqligidan 2,5...3 marta ortiq bo‘ladi. O’simtaning shakii va olkhamlarini uclita asosiy para met r bilan tavsillash mumkin: balandligi ll„ asosinmg kengligi / va burchagi y_o..
Yuqori chastotali kinosyom- kalar yordamida aniqlanishicha, o'simta toiiq barqarorjism emas. u o'z oicliamlarini doimo va juda tczJik bilan o zgartirib turadi. Sckundning yuzdan bir ulusli- larida o‘simta paydo boiadi, o’z balandligini eng yuqori da raja - gacha orttiradi, kcvin esa qisman yoki toiiq buziladi. 0‘sinitaning paydo boiish va uzilish chastotasi kesish tezligi ortgan sari o'sib boradi va v =40...60 m/min boi- ganda minutiga 3000...4000 siklni tashkil eladi.
0 ‘simlada ikkita hududni fan materialning harakat tezligi noldan qirindi harakati tezligigacha o’zgaradi va hudud 2, bu yerda material toiiq harakatsiz holatda boiadi. Pona shaklida boiganiigi va ishlov berilayotgan material qatliqligidan ancha yuqori qattiqlikka ega boigaiiligi sababli o'simta birmuncha vaqt kesuvchi tig' vazilasini bajaradi. Hosil boilay^otgan qirindi keskichning old yu/asi bo'viab emas, o'simta bo‘ylab siljiydi. □‘simta cho'qqisi keskich tig'i orqasiga osiiib turganligi sababli kesilayotgan qatlamning liaqiqiy qalinligi uning nominal qalin- ligidan Aa kattalikka ortiq boiadi.
O'simta oichamkiriga, asosan, ishlov berilayotgan material xossalari, kesish tezligi, kesilayotgan qatlam qalinligi, old burchak va moylash-sovitish texnologik muhili ta'sir ko‘rs;itadi.
Barcha materiallarni o'simta hosil qilishga moyil va moyil boimagan materiallarga boiish mumkin. Birinchi guruhga mis, jcz, bronza, qalay, qo‘rg‘oshin, titan qotishmalaii, oq cho’yan, toblangan poiallar, tarkibida ko‘p miqdorda xrom va nike'l boigan legirlangan poiatlarni kiritish mumkin. Ikkinchi guruhga konst- ruksion, uglerodli poiallar, legirlangan poiatlarning katta qismini, kulrang cho’yan, aluminiy, siluminlarni kiritish mumkin.
Kesish tezligiiiing o'simta oichamkiriga va qirindi kirishuv koelritsiyentiga ta’siri umumlashtirilgan holda 3.9-rasmda ko'r- satilgan. Egri chiziq / o‘siota hosil qilishga moyil boimagan metallarni kesishga mos kelkdi. Bunda kesish tezligiiiing oilib boorishi bilan qirindining kirishish koelUtsiyenti avval tez, keyin esa bir-
53
y

ana ortib boradi. Kesish koeffitsiyentning o'sishi to'xtaydi va u>u, kesish tezligida 2—egri chiziq /—egri chiziqqa mos boi|adi. Kesish tezligi u, dan u, gacha ortganda A', koeffitsiyentining kamayishi va kesish tezligi u, dan u, gacha ortganda yana ko'pavishi qirindi hosil bolish jaravoniga bog'iiq.
Kesish tezligining v₍ dan u, gacha o'sishi asbob old burchagining kattalashishi bilan bir paytda sodir boi|adi, natijada kesilayotgan qatlamning deformatsiyalanish darajasi kamayadi. Kesish tezligi u, bolganda haqiqiy old burchak eng yuqori kattalikka erishadi, A' koeffitsiyent esa eng kam miqdorga tushadi. Kesish tezligi u, dan u, gacha o'sganda o'simta balandligi hamda old charxlash burchagining haqiqiy kattaligi kamayadi. Bu qirindining kirishish koeffitsiyentining ortishiga sabab bo^adi. u > u, kesish tezliklarida o'simta bollmaydi va kesish tezligi A’, koeffitsiyentga faqat ishqalanish koeffitsiyentining o'zgarishi orqali ta’sir qiladi.
Tajribadan shu narsa aniqlanganki, pol|atlarni kesishning eng keng tarqalgan sharoitlarida o'simta o"zining eng yuqori balandligiga kesish tezligining harorat 0 = 300°C bolganda erishadi. 300°C dan ortiq haroratda o'simta o'k^f^í^n^c^ll^^i^ining kichrayishi o'simta materiallarining plastik siljishga qarshiligining sezilarli darajada pasayishi bilan izohlanadi.
O'simta hosil boiiishi kesish jarayoniga ta'sir ko'rsatadi: o'simta old burchakni o'zgartiradi, oqibatda, kesish kuchi kamayadi; ishqalanish sharoitlar*i ham o'zgaradi, demak, kesish tig'ining 54

yeyilish tabiati old yuza bo'vicha ham. orqa yuza bo'yicha ham o'zgaradi. Oksimtaning davriy uzilishlari tebranishlarning hosil boi|ishiga olib keladi, o'simta buzilishining ishlov berilgan yuzadagi qoldiq mahsulotlari dag'allikni oshiradi.
Kesib ishlov berish amaliyotida, xususan, toza ishlov berishda, o'simta hosil bo^slnga qarshi kurash olib boriladi. O'simta hosil bodishi kesish jarayonining barqarorligiga putur yetkazadi, bu esa raqamli boshqarish programmasi boigan dastgohlarda, ko'p operatsiyali dastgohlarda va moslashuvchi ishlab chiqarish tizimlarida maqsadga muvofiq emas.
. „„„ I Qirqish (kesish) hududidagi issiqlik
4 - dd i . j ■ ■ ■
I hodisalan

1. 
   Issiqlik hosil bo‘lish manbalari
   

Kesish jarayoniga sarflanadigan barcha mexanik energiya issiqlik energiyasiga aylanadi. Mexanik energiyaning faqat 0,5...3% foizigina ishlov berilayotgan material kristall panjaralarining o'zgarishi tufayli yutilgan energivaga aylanadi, xalos.
Amalda isssqUhting umumiy miqdori Q ni quyidagi ifoda yordamida aniqlash mumkin: bu verda: P_y — kesish kuchining vertikal tashkil ctuvchisi, H; u — kesish tezligi, m/min; 1/4190 — ishning issiqlik ekvivalenti, J.
Kesish jarayonida issiqlik oqimlari energiyaning yuqori konsentratsiyalangan, nisbatan kichik hajmlarda jamlangan yoki taqsimlangan manbalari ta'siri ostida yuz beradi deb qabul qilinadi.
Qattiq jismlarning u yoki bu tizimida harakat qiluvchi jamlangan manbalar isssq^gining tarqalish jarayoni matematik jihatdan ikkita asosiy tenglama yordamida ifodalanadi: birinchisi — issiqlik muvozanati, yana biri — issiqlik o'tkazuvchanlik. Kesish jarayoni uchun issiqlik muvozanati tenglamasi quyidagicha taqdim etilishi mumkin: