Nashrga tayyorlash markazi k. B. Us mo nov

10. 4-rasm. Silindrsimon freza bilan frezalashda qirqish elementlari.

davriy va uzlukli ekaniigi frezalashning asosiy o‘ziga xos xususiyatidir. Freza tishi ish siklining boshlanishi va tugashiga mos keluvchi 0_m markaziy burchak kontaktdagi eng katta burchak deyiladi. Uning kattaligini quyidagi ifoda bo‘yicha aniqlash mumkin:
COS0_OT
Kesish yuzasida freza tishi tig‘i nuqtasining oniy holatini tislmi kesilayotgan qatlamga kirish nuqtasidan hisoblanuvchi oniy kontakt burchagi 0 bilan aniqlash mumkin. Qirqish yuzasi bo‘ylab siljish paytida freza tishi o‘zgaruvchan qalinlikdagi material qatlamini kesadi. Freza olqiga peqaendikular tekislik kesimida kesilayotgan qatlam vergul shaklida boiladi.
Kesilayotgan a qatlamning kesish yuzasining qo'shni holatlari o‘rtasidagi masofa sifatida ta’riflanuvchi oniy qalinligi 345 uchburchakdan topilishi mumkin (10.4-rasmlar, b,d). Mazkur uchburchakni taxminan tishga 5_z surishga teng gipotenuzali to‘g‘ri burchak deb hisoblash mumkin, a katet ro‘parasida joy- lashgan burchak esa, oniy kontakt burchagi 0 ga teng. Uchbur­chakdan quyidagini hosil qilamiz:
a = S? sin 0. (10.2)

Kesilayotgan qatlamning oniy qalinligi vint, ariqchasining co qiyalik burchagiga bog‘liq emas. 10.4- rasm, d da ko'rsatilganidek, kesish yuzasining shakli frezaning to'g'ri chiziqqa (o‘qqa parallel) yoki vint ariqchasiga ega ekanligi bilan bog'liq holda o‘zgarmaydi. Shuning uchun vint ariqchasining istalgan og‘ish burchagi co uchun, shu jumladan, nolga teng burchak uchun ham ,bir xil oniy kontakt burchakka mos keluvchi kesilayotgan qatlam qalinligi o‘sha bitta k kesim bilan aniqlanadi.
Ifodadan (10.2) kelib chiqadiki, tishning qirqish yuzasida siljib borishi bilan tig‘ning berilgan nuqtasida kesilayotgan qatlam qalinligi uzluksiz o'zgarib boradi. 0 = 0 bo'lganda, (7=0,0 = 0_m bo'lganda, a = a_nm = S,sin0. Kesilayotgan qatlam qalinligining o‘zgaruvchanligi frezalashning ikkinchi o‘ziga hos xususiyatidir.
Quyi proyeksiyadagi (10.4-rasm, a) tekislikda yoyilgan qatlam­ning kesiiish yuzasi to‘g‘ri burchak shaklida tasvirlangan. Uning tomonlari eng katta kontakt burchakka mos keluvchi yoyilgan yoy va frezalash kengligi, ya'ni qirqilayotgan shu qatlamning kengligi B hisoblanadi. Freza tishi vint tig‘ining oniy holati qirqish yuzasida to’g'ri chiziq 12 bilan tasvirlangan bo'lib, u freza o‘qiga vint ariqchasining o) og'ish burchagi ostida og'dirilgan. Tig‘ qiya holatda joylashganligi sababli, oniy kontakt burchaklari 0,va 0, va ularga mos bo^gan 1 va 2 tig'lar chekka nuqtalarining kontakt yoylari bir xil bo4maydi. Rasmdan ko'rinib turibdiki 0₂ > 0_r shuning uchun qirqilayotgan qatlamning qalinligi nuqta 2 da ai = 5 sin 0, bo'lib, qirqilayotgan qatlamning nuqta 1 dagi - a = qalinligidan katta. Tig‘ning boshqa hamma nuqtalarida qirqilayotgan qatlam qalinlildari a_t dan katta va a₂ dan kichik bo‘ladi. Qirqilayotgan qatlam qalinligining freza tishi tig‘ining har bir nuqtasida o'zgarishi frezalashning uchinchi o'ziga xos xususiyatidi,
Tig‘ning ishlab turgan /hududi tig‘ning ish uzunligidir. Tig‘ning ish uzunligi uning chekka nuqtalari 1 va 2 oniy kontakt burchak- larining qiymati bilan aniqlanadi.
₇ _ Z^0₂ -6| )
2 sin (o
Ifodadan ko'rinib turibdiki, tish qirqish yuzasida siljib borgan sari uning ish tig‘i muayyan maksimumga qadar, keyin esa yana no‘lga qadar o'zgaradi. Frezalashning berilgan kengligi uchun tig' ish uzunligining mumkin boMgan eng katta miqdori
Tig‘ isli uzunligining o'zgaruvchanligi frezerlashning o'ziga xos to‘rtinchi xususiyatidir.
Qirqilayotgan qatlam F kesirn maydoni 10.4-rasm, a da tasvirlangan epura maydoniga teng. Unda tig'ning elemental' uzunligi dl ga mos keluvchi t/Fmaydonni ajratamiz, ya'ni dF= a dl, bunda a — dl uzunligi chegaralarida o‘zgarmas deb qabul qilinuvchi qirqilayotgan qatlamning oniy qalinligi. Ifodalardagi 9, va 0, oniy kontakt burchaklarning ixtiyoriy tanlangan farqi / ni aniqlash uchun в orqali belgilash mumkin. U holda