Nashrga tayyorlash markazi k. B. Us mo nov

Silindrik frezalar (10.1-rasm,a) gorizontal frezerlash dast- gohlariga o‘rnatishga mojjallamgan bolfib, yassi yuzalarga ishlov berish uchun xizmat qiladi. Bunday frezalar o‘ng va chap vint ariqchali qilib ishlanadi. Silindrik frezalarda shponkali ariqchasi bo'lgan markaziy baza teshiklar bor. Dastgohning opravkasiga kiydirilgan silindrik frezalar halqalar o‘rasiga olinib gaykani burab siqib qo'yiladi.
Torets frezalar (10.1-rasm,/>) balandligi bo‘yicha bitta va har xil yuzalarda yotuvchi yassi yuzalarga ishlov berish uchun mojjallangan. Standart torets frezalar D = 60...600 mm diametrli bojadi. Katta diametrli torets frezalar bilan bir o‘tishda 500 mm gacha kenglikdagi zagotovkalarga ishlov berish mumkin.
U

chli (konsevaya) frezalar (10.1-rasm, d) pazlar, chiqiqlar, belgi chiziq bo‘yicha qiyshiq chiziqli konturlar va kopirlarga ishlov berish uchun qo'llaniladi. Uchli frezalar silindrik qismi, odatda, vint chizig'i bo‘ylab joylashgan hamda yon qirralarida kesuvchi
9 — K.B.Usmonov tig'larga ega boiadi. Uchli frezalar, asosan, vertikal frezalash dastgohlarida ishlash uchun mo‘ljallangan, ammo ulardan gori- zontal frezalash dastgohlarida ham foydalanish mumkin.
Burchak frezalar (10.1-rasm, e), odatda, asbobsoziik ishlab chiqarishida profil burchak ariqchalarini frezalashda ishlatiladi.
Shakldor frezalar (10.1-rasm,/) murakkab shaklli yuzalarga ishlov berish uchun mo/jaHangan. Shakldor frezaning profili ishlov berilayotgan detal proflliga mos bolishi kerak.
Frezalashda D = 6...110 mm diametrli diskli frezalardan foydalaniladi. Diskli frezalarning kesuvchi tishlari tashqi silindrik yuzada, hamda bir (bir tomonlama) yoki (ikki tomonlama) yon yuzalarda qilinadi. Diskli frezalar V — 6... 16 mm kenglikdagi trirli vazifalarni bajarishga moljallangan ariqchalami frezerlashda foyda­laniladi.
Shlitsli, qirqib tushiruvchi, shpoukali va rezbali frezalar ham keng qo^anadi.

2. 
   Frezalarning geometrik o'lchamlari
   

Silindrik va torets frezalarning geometrik ollchamlarini ko‘rib chiqib, bu ta'riflar frezalarning boshqa xillari uchun ham to‘g’ri deb hisoblash mumkin.
Silindrik freza (10.2 -rasm) erkin kesish sharoitlarida ishlaydi, shuning uchun har bir tishda faqat bitta asosiy tig' bo'ladi. Freza tishlarining soni uning diametri D ga bog'liq holda Z = //ä formula bo‘yicha tanlanadi. Bunda m — proporsionallik koeffitsiyenti bo‘lib, frezaning konstruksiyasi va vazifasiga bog'liq. Yirik tishli yaxlit frezalar uchun m = 1,05, mayda tishlilar uchun m = 2; qo'yrna tishli frezalar uchun co = 20° boUganda, m = 0,9 va ca = = 45° da m — 0,8.
Po'lat zagotovkani bir tishga to'g‘ri kelgan S_t surish va t qirqish chuqurligi bilan frezalashda qirindining qirindi ariqchasida erkin joylashishi uchun frezaning maksimal tishlar soni quyidagi ifodadan aniqlanadi:
₇_
⁷ P5 .v .5 •