Naxçivan döVLƏt universiteti 1967

indeksinin -  4 kvadratda dəyərləndirilməsi zamanı Hamilə qadının  göbəyindən  keçmək  şərti  
ilə  2 perpendikulyar  xətt  aparılır  və  qarın  4 kvadrata  bölünmüş olur. Dölün bədəni  və  göbək  
ciyəsindən  kənarda  qalan    maye    cibi    ölçülür.  Normada    bu    ölçü  2-  8  sm    arasında    olur.  Tək  
kvadrata    görə    qiymətləndirmə  zamanı  isə  maksimal    vertikal  1  cib    tutulur    və    ölçü    aparılır.  
Qiymətləndirmə 3 dərəcədə aparılır. Əgər  maye  2  sm-dən  azdırsa - oliqohidroamnion, 2 sm  ilə  8 
sm arasındadırsa - normal  amniostik  maye, 8 sm-dən  çoxdursa, polihidroamnion adlanır. Dölyanı  
mayenin    həcminin,  dölün    biofizik    ölçülərinin    və    qan    dövranının    axımının    Doppler  
qiymətləndirilməsinin    perinatal  diaqnostikada  böyük  əhəmiyəti  var. Bəzən dölyanı maye İki litr 
-dən çox,  3-4 litr, bəzən  15 litrədək   ölçülə  bilər. Çoxsululuq – polihidroamnion    zamanı  dölün  
anensefalisi, ezofaqus  atreziyası  və  hər  hansı  bir başqa  fetal  anomaliya  rast  gəlinir. Normal  
hamiləliklə    polihidroamnion    hamiləliyi    müqayisə    edərək,  dölün    anomaliyaları        N  –  0,3% 
Bətndaxili inkişafın   ləngiməsi 3,8%, cərrahi doğuşlar 4,7%, çoxsululuq zamanı isə müvafiq  olaraq 
bu göstəricilər  – 8,4% , 6,7%,  16,4%    olduğu qeyd olunur.        
Dölyanı  mayenin  çoxluğu    dölün    anomaliyaları,  prenatal  inkişafdan  geri    qalması  ilə  düz 
mütənasibdir. Bəzən USM-də  gözlə  görünən  anomaliya  nəzərə çarpmasada   postnatal  həyatın  
müxtəlif    dövrlərində    xromosom  anomaliyaları,    həyati    təhlükə    törədən  digər    çatmamazlıqlar  
aşkarlanır. Hamiləliyin  müxtəlif dövrlərində  aparılan  USM  döl və onu əhatə edən  D\M vəziyyəti  
haqqında   məlumat verir. Dölün həyat fəaliyyəti məhsulların(epitel hüceyrələri, tükləri)olması da 
normal  sayılır.  Əgər    dölyanı    mayenin  rəngi  bulanıq,yaşıl  çəhrayı    və    ya  boz  rəngdə  olarsa,  bu  
dölün  həyatı  tnıəhlükəsi  var  deməkdir.  Dölyanı  mayenin    bulanıq  olması  ilk  növbədə  ananın 
keçirdiyi xəstəliklərin, qəbul etdiyi bəzi dərmanların fəsadı  və vaxtından əvvəl doğum  təhlükəsinə 
ananın  daxili  sisteminin işinin pozulmasına işarədir. Dölyanı  mayedə   lopa və qarışıqların  olması 
da  hipoksiyanı  göstərir.  Bunlar  xüsusi  diqqət  tələb      edən  məqamdır,  çünki  döl  hamiləliyin    2-ci 
yarısından    belə    infeksiyalaşmış    mayeni    udur,  ciyərlərinə  çəkir,  qulağına,  gözünə  təmas  edir. 
Beləliklə  də  döl  ya  ana  bətnində,  ya  da  postnatal  həyatın    müxtəlif  dövrlərində    pnevmoniya, 
konyuktivit, mədəbağırsaq  sisteminin  pozğunluğu ilə doğulur, xəstələnir, ölür və ya əlil olur.  

---

93 
 
 
Əgər  bulanıq  maye  hamiləliyin  erkən  həftələrində  (6 Həftə)  rast  gəlinirsə hamiləliyin   
pozulmasına        göstəriş    ola    bilər,    çünki    belə  hamiləliyin  başa  çatma  ehtimalı  az,anadangəlmə 
xəstəliklərlə  doğulma  ehtimalı      isə  çoxdur.    Yaşılımtıl  dölyanı      maye    dölün      hipoksiyasına    ,  
mekoniumun   suya   qarışması  nəticəsində    bətndaxilində  pnevmaniyanın  inkişafına   işarədir.    
Çəhrayı rəng  isə dölyanı   mayeyə   qan   qarışdığını  göstərən  təhlükəli,  təcili  tədbirlər  tələb 
edən   əlamətdir.  Parlaq   sarı  rəng  ana   ilə  döl   arasında   Rezus və ya ABO uyğunsuzluğu   
zamanı- rast gəlinir.  Bu  dölün həyatı  təhlükəsi  olduğuna   işarədir.   Dölyanı  mayenin    tərkibi   
hamiləliyin      həftəsindən      asılı  olaraq  dəyişir.        Yağlar,    karbohidratlar,    zülallar,      vitaminlər,  
mineral maddələr,  hormonlar,   fermentlər,   immunoqlobulinlər,  oksigen,  karbon qazı, dölün dəri 
elementləri, tükcüklər aşkarlanır.   Bilirubin    öd    piqmentidir,  hemoqlobinin    parçalanmasının     
aralıq    məhsuludur.        Dölyanı    mayedə    hamiləliyin    normal    gedişində    1,3  mkmol/L  az  olur. 
Doğuşa  yaxın  dölyanı  mayedə  bu  göstərici  azalır – 0,41 mkmol /L. Bilirubinin  dölyanı  mayedə  
yüksəlməsi  ABO  və  RH  konflikt    zamanı  eritrositlərin  kütləvi  surətdə  məhvi  ilə  əlaqədardır. 
Yuxarıda    qeyd  etdiyimiz    kimi  Qanda    olan    maddələrin  hamısınına      dölyanı    mayedə    rast     
gəlmək   olur. Məsələn  dölyanı  mayedə zülalın   aşkarlanması Dölün qara  ciyərinin  vəziyyətini  
göstərir. Dölün  normal  vəziyyətində hamiləliyin  birinci  dövründə  2-17 q/L, II  dövründə isə 1,8-
7,1 q/L, olur. Dölün  hemolitik  xəstəliyində  2  dəfə  artıq,    aşağı  olması  isə, ana  və  dölün  qara  
ciyər    xəstəliyinə    işarədir.  Keratin  –  zülal    mübadiləsi  məhsuludur.  Dölyanı  mayedə    170-270  
mkmol/L  artması  290-dək  dölün  hipotrofiyasına  işarədir. Normadan  aşağı  olması  isə  dölün  
yetkin olmaması  və  dölün  hemolitik  xəstəliyini  göstərir.  Sidik  turşusu – zülal  mübadiləsinin  
aralıq  məhsuludur. Normada  dölyanı  mayedə  0,4-0,48  mkmol/L, 2 dəfə  artması  0.86-1 mkmol  
adi  formalı  toksikozları  göstərir, azalmasının  isə  diaqnostik  əhəmiyyəti  yoxdur.