N.Ə. SƏLİmova, B.Ş.ŞAhpəLƏngova

 
Hidrogenxloridin alınması: 
Laboratoriya 
şəraitində  zəif  qızdırmaqla  natriumxloridə 
qatı sulfat tur
şusu təsir etməklə hidrogenxlorid alırlar: 
NaCl + H
2
SO
4
 = NaHSO
4
 + HCl .....................(7.45) 
Hidrogenxlorid h
əm də fosforil xlorid, tonilxlorid (SOCl
2
) 
kimi  kovalent  hallogenidl
ərin  və  həmçinin  də  karbon 
tur
şularının xloranhidridlərinin hidrolizi yolu ilə də alına bilər: 
PCl
5
 + H
2
O 
→

POCl
3
 + 2HCl .......................(7.46) 
   R
−
COCl + H
−
O
−
H 
→

 R
−
COOH + HCl ..............(7.47) 
H
2
O + O=SCl
2
 
→

 SO
2
 + 2HCl .....................(7.48) 
Əvvəllər  sənaye  miqyasında  hidrogenxloridi  əsasən 
natriumxloridin  qatı  sulfat  tur
şusu  ilə  təsirinə  əsaslanan  sulfat 
metodu il
ə (Leblan metodu) alırdılar. 
 Hal-hazırda  hidrogenxlorid 
əsasən  hidrogen  və  xlorun 
qar
şılıqlı təsirindən alınır.         
H
2
 + CI
2
  
→
 2HCI.............(7.49) 
S
ənaye  miqyasında  hidrogenxloridin  sintezi  xüsusi 
qur
ğularda  aparılır.  Bu  halda  hidrogen  5–10%  artıqlıqda 
götürülür ki, bu da qiym
ətli xammal olan xlorun tamamilə sərf 
olunması il
ə təmiz xlorid turşusunun alınmasına imkan yaradır. 
Bununla  da  prosesi  t
əhlükəsiz şəraitdə aparmaq mümkün olur. 
Eyni  zamanda  xlorla
şma  proseslərində  də  yan  məhsul  kimi 
çoxlu  miqdarda  HCI  alınır.  Dig
ər  tərəfdən  bəzi  qeyri  üzvi 
madd
ələrin istehsalı proseslərində də HCI alına bilər. 
N.Ə.Səlimova, B.Ş.Şahpələngova 
 
 
258 
Vinilxloridin  ətraf  mühitə  və  gigienik  normativlərə 
təsiri. 
Toksikoloji 
təsiri 
– 
ad
ətən  qaz  halında  olan 
hidrogenxlorid  deyil,  xlorid  tur
şusu  dumanı  zəhərləyici  təsir 
göst
ərir.  Yüksək  təzyiqlərdə  selikli  və  buynuz  qişasına  təsir 
ed
ərək  qıcıqlanma  və  buynuz  qişasının  bulanmasını  yaradır. 
Öskür
ək  və  boğulma  verir.  0,05–0,075  ml/l  qatılığında  çətin 
dözülür. Xroniki z
əhərlənmələr zamanı nəfəs yollarının iltihabı, 
di
şlərin  ovulması,  mədə–bağırsaq  pozulmaları  və  dərinin 
z
ədələnərək  iltihabı  baş  verə  bilir.  0,015  mq/l  qatılıqlı 
hidrogenxloridl
ə uzun müddət işləmək olur, zəhərli təsir etmir. 
Hidrogenxloridin  qatılı
ğının  artması  sinir  sisteminə  çox  pis 
t
əsir  edir.  30  dəqiqə  ərzində  6,40  mq/l  miqdarında 
hidrogenxloridl
ə  tənəffüs  etdikdə  dovşanlarda  və  dəniz 
donuzlarında  spazma  v
ə  ağ  ciyərin  şişməsi  ilə  ölüm  hadisəsi 
mü
şahidə olunur. 
Vinilxlorid 
ətraf  mühitə  onun  istehsalı  və  emalı  zamanı 
dü
şə  bilər.  Mütəxəssislərin  fikrinə  görə,  atmosferə  düşən 
vinilxloridin 99%-i orada qalır v
ə onun hidroksil radikalları ilə 
fotokimy
əvi  deqradasiyası  baş  verir.  Bu  halda  onun 
yarımparçalanma dövrü 18 saat davam edir.  
Torpaq  s
əthinə  düşən  vinilxlorid  tez  buxarlanır,  lakin 
qrunt  sularından  keç
ərək  torpağın  dərin  təbəqələrində  belə 
miqrasiya  ed
ə  bilir.    Vinilxlorid  bitkilərdə  və  heyvanlarda 
toplanmır.  Torpaqda  v
ə  suda  vinilxlorid  mikroorqanizmlərin 
t
əsirindən  aerob  biodeqradasiyaya  (əsasən  CO
2
  –y
ə  qədər) 
u
ğrayır.  Vinilxloridin  işçi  zonasında  maksimal  birdəfəli 
buraxıla  bil
ən  qatılıq  həddi:  5  mq/m³;  işçi  zonası  havasında 
ortanövb
əli buraxıla bilən qatılıq həddi: 1 mq/m³; işçi zonasının 
t
əhlükəlilik sinifi: 1 (olduqca təhlükəli); orqanizmə toksiki təsir 
xüsusiyy
ətləri:  K  (kansorogen);  əhali  yaşayan  yerlərin 
havasında  buraxıla  bil
ən  qatılıq  həddi:  0,01mq/m³;  əhali 
ya
şayan yerlərin təhlükəlilik sinifi: 1 (olduqca təhlükəli); suda 
buraxıla bil
ən qatılıq həddi: 0,005 mq/m³;  

Ümumi kimya texnologiyası 
 
 
259 
7.2.2. Vinilxloridin fiziki – kimyəvi xassələri 
Vinilxlorid  (xloreten,  monoxloretilen)  havadan  agır, 
xarakterik  iy
ə  malik,  qaynama  temperaturu  –13,8
0
C, 
ərimə 
temperaturu  –158,4
0
C,  sıxlı
ğı  970  кq/m
3
  olan  r
əngsiz  qazdır. 
Texniki  vinilxlorid  k
əskin  efir  iyinə  malik  rəngsiz  yüngül 
uçucu  mayedir.  Vinilxlorid  dixloretan,  xloroform,  efir,  neft 
karbohidrogenl
ərində  yaxşı,  suda  isə  çox  pis  həll  olur.  Suda 
20
0
C–d
ə  0,25%,  25
0
C–d
ə  isə  0,11%  vinilxlorid  həll  olur. 
Vinilxlorid  asan  alı
şan  və  toksiki  bir  məhsul  hesab  olunur. 
Alı
şma  temperaturu:  açıq  cihazda  –77,8
0
C,  qapalı  cihazda        
–61,1
0
C,  öz-özün
ə  alışma  temperaturu  –472
0
C,  havada 
buxarlarının  partlayı
ş  temperatur  həddi  –45
0
C–d
ən  aşağıdır. 
Buxarlarının  alı
şma  həddi  (həcm.%  ilə):  havada  3,6–33,0, 
oksigend
ə  4–70;  İstehsal  yerlərində  işçi  zonası  havasında 
vinilxloridin buraxıla bil
ən qatılıq həddi 30 mq/m
3
. Vinilxlorid 
insan  orqanizmin
ə  kompleks  toksiki  təsir  göstərərək  mərkəzi 
sinir  sistemi,  beyin,  birl
əşdirici toxumalar, ürək-damar sistemi 
z
ədələnmələrinə  səbəb  olur,  qara  ciyəri  zədələyərək 
anqisarkoma, immun d
əyişiklikləri və şişlərin əmələ gəlməsinə 
s
əbəb olur, kanserogen, mutagen və tepatogen təsirlər göstərir.  
bu  halda  qeyd  etm
ək  lazımdır  ki,  etanoldan  istifadə 
vinilxloridin  kanserogen  effekt  t
əsirini  ancaq  gücləndirir. 
Vinilxloridin 
alınması 
hal-hazırda 
karbohidrogenl
ərin 
oksidl
əşdirici  xlorlaşdırılması  üsulunun  tətbiqinin  yeganə  real 
nümun
əsidir. Birinci mərhələdə 1,2- dixloretan əmələ gəlir: 
     
Cl
CH
Cl
CH
Cl
CH
CH
2
2
2
2
2
−
→
+
=
...............(7.50) 
Sonra  alınan  dixloretan  piroliz  prosesin
ə  ugradılır, 
vinilxlorid v
ə hidrogenxlorid əmələ gəlir: 
       
HCl
CHCl
CH
Cl
CH
Cl
CH
piroliz
+
=

 →

−
2
2
2
.......(7.51) 
Alınan  hidrogenxloridd
ən  istifadə  etmək  məqsədilə  onu 
oksidl
əşdirici xlorlaşdırma mərhələsinə göndərirlər: 
HOH
CHCl
CH
HCl
O
CH
CH
CuCl
+
=

 →

+
+
=
2
2
2
2
2
2
1
...(7.52) 
N.Ə.Səlimova, B.Ş.Şahpələngova 
 
 
260 
Stabill
əşdirilmiş  vinilxlorid  maye  halda  soyudulmuş 
polad  sisteml
ərdə  qabaqcadan,  əsaslı  surətdə  qurudulmuş  və 
azotla üfürül
ərək nəql olunur.  
Vinilxloridin kimyəvi xassələri: 
1.  Hallogenləşdirmə:  Vinilxlorid  nisb
ətən  asanlıqla 
hallogenl
əri  birləşdirir.  Reaksiya  həm  maye,  həm  də  buxar 
fazada  aparılır.  Vinilxlorid  xlorla  -  1,1,2-trixloretan,  bromla  -  
1-xlor-1,2-dibrometan 
əmələ gətirir: 
     
2
2
2
2
CHCI
CI
CH
CI
CHCI
CH
−
→
+
=
.....(7.53) 
     
CHCIBr
Br
CH
Br
CHCI
CH
−
→
+
=
2
2
2
.....(7.54) 
Maye v
ə ya buxar fazada vinilxlorid azot-4 oksid və xlor 
qarı
şığı ilə reaksiyaya girib müvafiq xlornitrotörəmələri əmələ 
g
ətirir: 
  
2
2
325
4
2
2
2
2
2
0
CHCINO
CI
CH
O
N
CI
CHCI
CH
C
−

 →

+
+
=
 
                                                     .............(7.55) 
2. Hidroxlorlaşdırma. Metal xloridl
ərinin (ZnCI
2
, FeCI
3
, 
HgCI
2
)  i
ştirakı  ilə  vinilxloridə  hidrogenxlorid  birləşir  və  1,1- 
dixloretan 
əmələ gətirir. 
       
[
]
2
3
2
2
CHCI
CH
HCI
CHCI
CH
ZnCI
−

 →

+
=
........(7.56) 
3.  Dehidroxlorlaşdırma.  500
0
C  temperatura  q
ədər 
qızdırdıqda  vinilxloridd
ən hidrogenxloridin qopması baş verir: 
hidrogenxloridin  qoparılması  çox  güclü 
əsasların,  məsələn, 
maye ammonyak mühitind
ə metal natrium təsiri ilə baş verir: 
   
NaCl
CH
CH
CHCl
CH
maye
NH
Na
+
=




→

=
3
,
2
.......(7.57) 
Proses: 
3
2
2
2
2
3
2
1
NH
NaCl
CH
CH
NaNH
CHCl
CH
H
NaNH
NH
Na
+
+
≡
→
+
=
+
→
+
 .....(7.58) 
4.  Xlorhidrinləşmə.  Hipoxlorit  tur
şusu  ilə  vinilxloridin 
t
əsiri nəticəsində xlorasetaldehid əmələ  gələ bilir: 

Ümumi kimya texnologiyası 
 
 
261 
HCI
CHO
CI
CH
HOCI
CHCI
CH
+
−
→
+
=
2
2
.......(7.59) 
Vinilxlorid  formaldehid  v
ə  hidrogenxlorid  qarışığı  ilə 
reaksiyaya girib müvafiq xlorhidrinl
ər əmələ gətirir:  
→
→
→
+
+
=
CI
OHCHCICH
CH
CHCl
OHCH
CH
HCI
O
CH
CHCI
CH
2
2
2
2
2
2
2
..(7.60) 
5. Benzol ilə vinilxloridin təsiri. Bu proses Fridel-Krafts 
katalizatorunun  i
ştirakı  ilə  aparılır.  AlCl
3
–ün  benzolda 
suspenziyası  hazırlanır  v
ə  onun  içərisinə  vinilxlorid  əlavə 
olunur.  
HCI
H
C
CH
CH
H
C
H
C
CHCI
CH
H
C
CHCI
CH
H
C
AlCl
+
−
−

 →

−
−

 →

+
=
+
5
6
3
5
6
5
6
3
6
6
2
)
(
6
6
3
   
                               
1-xlor-1-feniletan                  1,1-difeniletan
 
                                                                   ........(7.61) 
Əmələ  gələn  HCI  vinilxlorid  ilə  qarşılıqlı  təsirdə  olaraq 
əvvəlcə  1,1–dixloretan,  o  da  sonra  benzol  ilə  qarşılıqlı  təsirdə 
olaraq 1,1–difeniletan 
əmələ gətirir: 
2
3
2
CHCl
CH
HCl
CHCl
CH
−
→
+
=
............(7.62) 
 
5
6
3
5
6
6
6
2
3
)
(
2
H
C
CH
CH
H
C
H
С
CHCl
CH
−
−
→
+
−
....(7.63)                                                   
6.  Vinil  efirlərinin  əmələ  gəlməsi.  Vinil  efirl
əri  çox 
qiym
ətli 
monomerl
ərdir. 
Onların 
ümumi 
formulu: 
2
CH
CH
O
R
=
−
−
  Vinil  efirl
əri  vinilxloridin  ya  oksigenli 
birl
əşmələrlə  (spirtlər,  fenollar)  ya  da  hazır  alkoqolyatlarla 
qar
şılıqlı təsirindən alınır: 
NaCl
CH
CH
O
R
CH
ClCH
ONa
R
+
=
−
−
→
=
+
−
2
2
......(7.64) 
Spirtl
ərlə  bu  reaksiya  Т  =  80–100
º
С–də  efirin  yüksək 
çıxımı  il
ə  baş  verir.  Fenollar  daha  yüksək  temperaturda  təsir 
göst
ərir.  Beləliklə  də,  karbon  turşularını  vinilləşdirməklə 
mür
əkkəb  vinil  efirlərini  aşağıdakı  sxem  üzrə  almaq 
mümkündür: 
2
2
CH
CH
O
CO
R
CH
ClCH
RCOONa
NaCl
=
−
−
−

 →

=
+
−
 
                                                               ............(7.65) 
 
N.Ə.Səlimova, B.Ş.Şahpələngova 
 
 
262 
7.  Oksihallogenli  törəmələrlə  birləşmə  reaksiyası. 
Formaldehidin  HCI  il
ə  qarşılıqlı  təsirindən  alınan  xlormetil 
spirtinin  vinilxloridl
ə  birləşmə  reaksiyası  xüsusi  əhəmiyyət 
k
əsb edir. 
OH
ClCH
HCl
HCOH
2
→

+
  ..............(7.66) 
Birl
əşmə  reaksiyası  Markovnikov  qaydası  üzrə  gedir  və 
reaksiya m
əhsulu xlorpropil spirti olur.  
OH
CH
CH
CHCl
OH
ClCH
CH
ClCH
2
2
2
2
2
−
−
→
+
=
. 
                                                           .........(7.67) 
 
7.2.3. Asetilenin hirdoxlorlaşma prosesinin  
 
nəzəri əsasları 
Xlorüzvi  birl
əşmələrin parçalanması prosesləri iki böyük 
qrupa – piroliz  v
ə xloroliz reaksiyalarına ayrılır. 
Asetilenin  hidroxlorla
şdırılması  prosesi  maye  və  qaz 
fazada  aparıla  bil
ər.  Asetilenin  qaz  fazada  hidroxlorlaşması 
prosesind
ə  katalizator  kimi  natrium  xlorid  və  ya  civə  xloridin 
sulu  m
əhlulu  (kömürün  miqdarının  10%–i  qədər)  ilə 
hopdurulmu
ş aktiv kömürdən istifadə olunur. 
Civ
ə–2  xlorid  asetilenlə  təsirdə  olaraq  aralıq  civəüzvi 
birl
əşmələr əmələ gətirir:  
                                   CI    H                           
                                    |       | 
CH 
≡
 CH + HgCl
2
 
→
 C  = C 
                                    |       |       ………..(7.68) 
                                   H    HgCl  
Bu aralıq civ
əüzvi birləşmə ilə hidrogenxlorid reaksiyaya 
daxil  olaraq  vinilxlorid 
əmələ  gətirir  və  civə–2–xlorid 
regenerasiya olunur: 
 Cl   H                                                 
  |      |                                          
 C = C   +  HCl 
→
 CHCl = CH
2
 + HgCl
2
…….(7.69) 
  |      |                                  
 H    HgCl 

Ümumi kimya texnologiyası 
 
 
263 
 
Hidroxlorla
şma prosesinə göndərilən asetilen qabaqcadan 
qurudulmalıdır.  Katalizatorun  t
ərkibində  olan  nəmlikdən  azad 
olmaq  üçün  hidroxlorla
şmadan  əvvəl  onun  içərisindən 
hidrogenxlorid  buraxılır. 
Əmələ  gələn  hidrogenxlorid  aktiv 
kömür üz
ərində olan süleymanini (HgCl
2
) yumadan axıb gedir.  
  Ümumiyy
ətlə,  hidrogenxloridin  asetilen  karbohidro-
genl
ərinə birləşmə reaksiyası üçqat rabitəli birləşmələrin hamısı 
üçün tipikdir. Bu reaksiya öz ekzotermikiliyin
ə görə olefinlərin 
hidroxlorla
şma 
reaksiyasından 
iki 
d
əfə 
güclüdür. 
Hidrogenxloridin  asetilen
ə  birləşməsi  ardıcıl  reaksiya  üzrə 
gedir, 
əvvəlcə vinilxlorid, sonra isə etilidenxlorid əmələ gəlir: 
2
3
2
CHCI
CH
CHCI
CH
CH
CH
HCI
HCI
−

 →

=

 →

≡
+
+
.....(7.70) 
Odur 
ki, 
asetileni 
hidroxlorla
şdırdıqda 
el
ə 
katalizatorlardan  istifad
ə  olunur  ki,  bunlar  yalnız  vinilxloridin 
alınma  reaksiyasının  getm
əsinə  kömək  etsin.  Ən  yaxşı 
katalizator 
ikivalentli 
mis 
duzlarıdır. 
İkivalentli  civə 
duzlarından  süleymani  HgCI
2
  i
şlənilir.  Bu  katalizator 
vinilxloridin  alınmasını  sür
ətləndirməklə  yanaşı,  asetilenin 
hidratla
şmasını da aparır: 
CHO
CH
O
H
CH
CH
−
→

+
≡
3
2
..........(7.71) 
Odur  ki,  asetilenin  hidroxlorla
şması  reaksiyasını  qaz 
fazada  150–200
0
C  temperaturda,  quru  reagentl
ər  vasitəsilə 
aparırlar.  Bu  zaman  az  miqdarda  asetaldehid  (n
əmlik 
n
əticəsində) və etilidenxlorid (1%-ə qədər) alınır.   
  Maye  fazada  hidroxlorla
şma  apardıqda  isə  Cu
2
CI
2
–nin 
xlorid  tur
şusundakı  məhlulundan  istifadə  olunur.  Cu
2
CI
2
–nin 
i
ştirakı ilə asetilenin dimerləşmə reaksiyası, yəni vinilasetilenin 
alınması gedir: 
2
2
CH
CH
C
HC
CH
CH
CuCI
=
−
≡

 →

≡
+
.......(7.72) 
Bu  reaksiyanın  qar
şısını  almaq  üçün  katalizator  qatı 
tur
şuda həll edilməlidir. 
N.Ə.Səlimova, B.Ş.Şahpələngova 
 
 
264 
Asetilenin hidroxlorlaşma reaksiyasının mexanizmi. 
Mis  v
ə civə duzlarının hidroxlorlaşma reaksiyasına təsiri 
koordinasiya  kompleksl
ərinin  yaranması  və  onlarda  asetilenin 
aktivl
əşərək  xlor  anionları  ilə    təsirdə  olaraq  metal  –  karbon 
rabit
əli  keçid  halı  və  ya  turşu  ilə  tez  parçalanan  həqiqi 
metalüzvi birl
əşmələrin alınması ilə izah olunur: 
[
]

→

=
−
→

−
−
−
≡

 →

≡

 →

≡
+
−
+
+
−
+
+
H
CI
Me
CHCI
CH
Me
CI
CH
CH
CH
CH
CH
CH
    
                 
+
Me
          
+
Me
   
      
  
+
+
=
→

Me
CHCI
CH
2
 ............(7.73) 
Eyni zamanda az aktiv v
ə ya ümumiyyətlə aktiv olmayan 
kompleksl
ərin  iştirakı  ilə,  qaz  fazada  hidrogenxloridin  (və  ya 
xlor  –  anionu  il
ə)  asetilenlə  qarşılıqlı  təsirindən  vinilxloridin 
əmələ  gəlməsi  reaksiyası  aşağıdakı  kinetik  tənliklə  ifadə 
olunur: 
HCI
HCI
H
C
P
b
P
P
K
r
⋅
+
⋅
=
1
2
2
..................(7.74) 
Civ
ə–2  xlorid  əsasında  hazırlanan  katalizatorlar  yüksək 
toksiki  olmasına  baxmayaraq  vinilxlorid  istehsalı  prosesind
ə 
yegan
ə katalizator olaraq istifadə olunur. Civə xlorid reduksiya 
v
ə  sublimasiya  xassəsinə  malik  olduğu  üçün  katalizator 
istismar  zamanı  qeyri  stabil  olur.  Katalizatorun  stabilliyini 
artırmaq  üçün  onun  t
ərkibinə  amin  tipli  müxtəlif  əlavələr 
qatırlar.  Asetilenin  hidroxlorla
şma  prosesini  istiliyi  zonalar 
üzr
ə  xaric  olunan  borulu  reaktorlarda  və  qaynar  katalizator 
layında  aparmaqla  istiliyin  effektiv  çıxarılması 
əldə  olunur. 
H
əm  də  aktivləşdirilmiş  kömür  ilə  katalizatorun  texniki 
davamlılı
ğı artırılır.  
  B
əzi hallarda asetilen buxarlandırılmış 10–30%-li xlorid 
tur
şusunun, 0,4–0,8% xlor və oksigen izlərinin iştirakı ilə 225–
300
0
C temperaturda hidroxlorla
şma prosesinə düçar edilir.  

Ümumi kimya texnologiyası 
 
 
265 
Vinilxlorid  dixloretanın  dehidroxlorla
şdırılması  üsulu  ilə 
d
ə alına bilər:  
        
mol
kCoul
HCI
CHCI
CH
CI
CH
CI
CH
/
8
,
73
2
2
2
+
+
=
→

−
 
                        ...........(7.75) 
Bu  proses  vinilxloridin  sıxla
şma  məhsulları  içərisində 
asetilenin  alınması  il
ə  mürəkkəbləşir.  Adətən  proses  450–
550
0
C  temperaturda  v
ə  4MPa  təzyiq  altında  inisiatorsuz 
aparılır.  Vinilxloridin  yuks
ək  selektivlikdə  alınması  üçün 
prosesin temperatur rejimi, kontakt müdd
əti və dixloretanın bir 
keçidd
ə  mülayim  konversiyasına  (50-60%)  dəqiq  riayət 
olunması vacib 
şərtlərdəndir. Proses radikal–zəncir mexanizmi 
üzr
ə gedir. Reaksiya doymamış və aromatik karbohidrogenlər, 
d
əmir  xlorid  və  digər  birləşmələr  vasitəsilə  ingibitorlaşdırılır. 
Prosesd
ə  inisiator  kimi  xlor,  oksigen,  karbonxloridlərdən 
istifad
ə  olunur.  Dixloretanın  dehidroxlorlaşma  prosesində 
katalizatorlardan  istifad
ə demək olar ki, təcrübədən keçirilmir. 
Çünki,  bu  prosesd
ə  katalizator  yüksək  aktivliyi  ilə  fərqlənmir 
v
ə  ya  tezliklə  dezaktivləşirlər.  İnisiatorlardan  istifadə  isə 
temperaturun  k
əskin  aşağı  düşməsinə  imkan  verir,  məsələn, 
xlorun  inisiatorlu
ğunda  proses  100–150
0
C  temperaturda  ba
ş 
verir v
ə prosesin vahid məhsuldarlığı yüksəlir.  
Dixloretanın  dehidroxlorla
şması  prosesində  lazerdən 
istifad
ə  olunması  zamanı  proses  200–300
0
C–d
ə  yüksək 
selektivlikd
ə və yüksək konversiya ilə gedir. Bu halda aparat və 
avadanlıqların korroziyaya u
ğraması baş vermir. Lazer üsulu ilə 
500
0
C  temperaturda  dixloretanın  pirolizi  il
ə  vinilxloridin 
istehsalı  prosesind
ə  5%  enerji  sərf  olunur.    Reaktor  blokunun 
mür
əkkəbliyi  hesabına  prosesin  sənaye  miqyasında  təcrübi 
realla
şdırılması çətinləşir. 
Bir  ton  vinilxloridin  istehsalı  prosesin
ə  sərf  olunan  əsas 
xammalların  n
əzəri  sərfi:  asetilen  –  416  kq;  hidrogenxlorid  – 
584 kq. 
N.Ə.Səlimova, B.Ş.Şahpələngova 
 
 
266 
Vinilxlorid 
əsasən  vinilidenxloridin  və  həmçinin  də 
polivinilxlorid tipli plastik kütl
ələrin alınmasında xammal kimi 
istifad
ə olunur.