Nəcəfli Tofiq Hümbət oğlu

 

ƏLAVƏLƏR.................................................................................................................  73 

 

REZUME......................................................................................................................  83 

 

SUMMARY..................................................................................................................  84 

 

---

 

4

 

REDAKTORDAN 

 

Müstəqil Azərbaycan Respublikasının xarici əlaqələrinin genişlənməkdə olduğu indiki mərhələdə tarixi 

keçmişi sıx qarşılıqlı  əlaqə  şəraitində  cərəyan etmiş xalqların, o cümlədən Azərbaycan və türk xalqlarının 

tarixinin araşdırılmasına, tədqiqatçıların qüvvələrinin birləşdirilməsinə böyük ehtiyac duyulur Bunun üçün isə 

uzun tarixi dövr ərzində müxtəlif mövqelərdən yazıb-yaratmış tarixçilər arasındakı fikir ayrılıqlarının obyektiv 

elmi təhlili, ilk mənbələr  əsasında yenidən nəzərdən keçirilməsi, daha doğrusu, qarşılıqlı  əlaqə yollarının bir-

birinə qarşı ittihamlardan və  əngəllərdən təmizlənməsi olduqca zəruridir. Bu baxımdan Tofiq Hümbət oğlu 

Nəcəflinin monoqrafıyası xüsusi maraq doğurur. 

Ölkəmizin və xalqımızın tarixi problemləri bir çox qonşu ölkələrin tarixşünaslığında öz əksini 

tapmışdır. Türk dünyasının bir guşəsi olan Azərbaycan ilk növbədə Türkiyə tarixçilərini maraqlandırmış  və 

onlar xalqımızın tarixinin müxtəlif məsələlərini araşdırmağa çalışmışlar. 

Monoqrafıyanın tarixşünaslığımız üçün mühüm əhəmiyyəti burasındadır ki, türk tarixçiləri, yaxın 

keçmişdə SSRİ-nin «dəmir sərhədləri» içərisindən xaricə çıxa bilməyən Azərbaycan sovet tarixçilərindən fərqli 

olaraq, dünyanın müxtəlif ölkələrində toplanmış  mənbələrdən, həmin ölkələrdə  nəşr olunmuş tarix 

ədəbiyyatından, ilk növbədə fakt materiallarından istifadə edə bilmişlər. Bu gün həmin fakt materiallarının, türk 

tarixçilərinin elmi nailiyyətlərinin tarixşünaslığımıza gətirilməsi faydalı bir işdir. 

Müəllif qələmə aldığı mövzunu araşdırmağa başlayarkən öz tədqiqatlarının predmetini, əhatə dairəsini 

və dövrünü, qarşısına qoyduğu vəzifələri düzgün müəyyənləşdirmiş, Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətlərinin 

tarixindən bu və ya digər dərəcədə  bəhs etmiş müasir türk tarixçilərinin  əsərləri ilə tanış olmuş,  ən zəruri 

mənbələri nəzərdən keçirmişdir. T.Nəcəfli əldə etdiyi fakt materiallarını müxtəlif mənbələr və 

[3-4] 

ədəbiyyatla 

tutuşduraraq elmi təhlil süzgəcindən keçirmiş, müqayisəli təhlil metodundan geniş istifadə edərək ümumi-

ləşdirmələr aparmışdır. 

Mövzu baxımından tarix elmimizin, demək olar ki, işlənməmiş sahəsinə  həsr olunmuş monoqrafiya 

müəllifin çıxardığı bir çox elmi nəticələrə, ümumiləşdirmələrə görə də yenilikdir. 

Müəllif həm tarixi ardıcıllığı, həm də elmi əlaqə baxımdan öz tədqiqatlarının ayrı-ayrı fəsilləri arasında 

müvafiq əlaqə yarada bilmiş, türk tarixçilərinin araşdırmaları əsasında Qaraqoyuniu və Ağqoyunlu tayfalarının 

mənşəyi, ictimai-siyasi tarixi, Azərbaycanın siyasi tarixində onların yeri, Qaraqoyunlu-Ağqoyunlu-Osmanlı 

münasibətləri barədə bitkin təsəvvür yarada bilmişdir. 

T.Nəcəflinin Qaraqoyunlu və  Ağqoyunlu tayfa birliklərinə daxil olan müxtəlif tayfalar və onların 

yayıldıqları  ərazi barədə monoqrafiyaya etdiyi əlavə böyük elmi əhəmiyyət kəsb edir və bu sahədə  gərgin 

tədqiqatlar üçün mühüm material verir.