№
|
Mavzuning nomi
|
Mavzuning qisqacha mazmuni
|
Jami
|
O’qitishning tashkiliy shakli
|
Mustaqil ta’lim
|
1
|
Kirish. Texnika xavfsizligi qoidalari O’zbekistondagi neft va gazni qayta ishlash zavodlari.
|
Texnika xavfsizligi qoidalari: Elektr xavfsizligi, yong’in xavfsizligi qoidalari.
Respublikamiz Prezidenti Islom Karimov o’zining kitobida ta’kidlab o’tganidek, O’zbekiston o’z yer osti boyliklari bilan haqli suratda faxrlanadi - bu yerda mashhur Mendelev davriy sistemasining deyarli barcha elementlari topilgan.
|
6
|
А
|
3
|
2
|
Neft korxonalarining jihozlarini tayyorlashda ishlatiadigan asosiy materiallar
|
Neftni qayta ishlash korxonalarining ish sharoitlarini hisobga olgan holda turli jihozlar va konstruksiyalarni tayyorlashda ishlatiladigan materiallar.
|
6
|
А
|
3
|
3
|
Neft va gazni qayta ishlash korxonalarining jihozlarini sinflash
|
Jihozlarda qo’yiladigan talablar Jihozlarni sinflash,Neft va gazni qayta ishlash korxonalarining barcha jarayonlari ularni birlashtiradigan asosiy qonunlariga qarab quyidagi guruhlarga bo’linadi:
Gidromexanik jarayonlar (gaz va suyuqliklarni boshqa jihozlarga o’tkazish, bir xil tarkibli bo’lmagan suyuq va gaz sistemalarini ajratish, suyuqliklarni ajratish).
|
6
|
А
|
3
|
4
|
Metrologiya asoslari
|
Nazorat qilinadigan kattaliklarga masalan, uzunlik, massa, hajm, harorat va bosimni kiritish mumkin. Har bir kattalik aniq qiymatga ega bo’lishi mumkin. Texnologik kattalikni o’lchash orqali texnologik jarayon qaysi tomonga oqayotganiligini aniqlash mumkin.
|
6
|
А
|
3
|
5
|
Dastur bilan boshqariladigan avtomatika vositalari
|
Texnologik uskunalarni dasturli avtomatik boshqarish asoslari. Texnologik uskunalarni dasturli boshqarish tizimi bilan o’rnatish va boshqarishni umumiy asoslari. Dasturli boshqarish tizimlarini dasturli ta’minlanishi.
|
6
|
А
|
3
|
6
|
Texnologik jarayonlarni boshqarish.
|
Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va ularni boshqarish.
|
6
|
A
|
3
|
7
|
Texnologik uskunalarni masofadan boshqaradigan tizimlari
|
Masofadan boshqaradigan tizimlarning qo’llanishi, tizimlar klassifikatsiyasi va ishlatilish sohalari. Boshqaruv signallarini uzatish turlari. Boshqaruv signalini uzatish va qabul qilish vositalari. Ularning tarkibiga kiruvchi uskunalar va jihozlar.
|
6
|
A
|
3
|
8
|
Avtomatika vositalari va nazorat o’lchov asboblarini tekshirish asboblari va sxmalari yordamida nosozligini aniqlash usullari
|
Avtomatika vositalari va nazorat o’lchov asboblarini tekshirish asboblari va sxemalari turlari haqida ma’lumot. Avtomatika vositalari va nazorat o’lchov asboblarini tekshirish asboblari va sxemalari yordamida nosozliklarni aniqlash usullari. Nosozliklarni aniqlash bo’yicha korxona yo’riqnomalari.
|
6
|
А
|
3
|
9
|
Gaz, suyuqlik va qattiq moddalarning fizik-texnikaviy xossalari
|
Zichlik. Solishtirma og’irlik. Qovushqoqlik. Issiqlik o’tkazuvchanlik. Solishtirma issiqlik sig’imi. Harorat o’tkazuvchanlik koeffitsiyenti
|
6
|
А
|
3
|
10
|
Harorat datchiklari. Suyuqlik datchiklari.
Bosim datchiklari
|
Sanoatning barcha tarmoqlarida texnologik jarayonlarning borishida moddaning sathini bir xilda saqlash asosiy o’rin tutadi. Asosan omborxonalarda keladigan xom-ashyolarni, tayyor mahsulotlarni saqlashda ularning sathini doimiy saqlab yoki tekshirib turish talab etiladi.
|
6
|
А
|
3
|
11
|
Issiqlik o’tkazuvchanlik jarayonlari
|
Harorat maydoni va gradiyenti. Issiqlik nurlanishi.
|
6
|
A
|
3
|
12
|
Issiqlik almashtirish appartlar va
Ularning turlari
|
Issiqlik almashinish turlari.Issiqlik jarayonlari (issiqlik berish qonunlariga muvofiq isitish, sovitish, kondensatsiya va bug’latish). Yuzali issiqlik almashinish uskunalar, qobiq- quvuli issiqik almashinish uskunasi. Qo’sh quvurli issiqik almashgichlar Plastinali issiqlik amashgichlar
|
6
|
А
|
3
|
13
|
Nеft va nеft mahsulotlarini qabul qilish, saqlash uskunalari
|
Rezervuar va ularning turlari. Neft va gaz sanoatida ishlatiladigan boshqa sig’imlar turlari. Ularning ishlatilish sohasi
|
6
|
А
|
3
|
14
|
Kompressorlar, ularning tavsifnomasi va turli sanoat tarmoqlarida qo’llanishi
|
Kompressorlar turlari. Ularni ishlatish va ishga tushirish. Kompressorlarni ta’mirlash va ekspluatatsiyaga tayyorlash
|
6
|
А
|
3
|
15
|
Markazdan qochma kompressorlar ishlash prinsipi
|
Havo yoki gazni siqadigan va bosim ostida uzatadigan qurilma. Tuzilishiga koʻra, porshenli, rotatsion, markazdan qochirma, uqaviy va oqimli; siqiladigan gaz xiliga qarab, havo va kislorod Kompressorlari; bosimga qarab, past (0,3—1 MYA/m2), oʻrta (10 MYA/m2 gacha) va yuqori (10 MYA/m2 dan yuqori) bosimli xillarga boʻlinadi.
|
6
|
A
|
3
|
16
|
Nasoslar turlari ishlash prinsipi, sanoat korxonada foydalanishi
|
Plastinali nasoslar. Vintli nasoslar.shesternyali nasoslar. Vakuum- nasoslar, Rotor nasoslar, Plunjerli nasoslar.
|
6
|
А
|
3
|
17
|
Markazdan qochma nasoslarni ta’mirlash va detallarini tayyorlash
|
Suyuklikni haydashda markazdan qochma kuchdan foydalanish gʻoyasini 15-asrda Leonardo da Vinchi ilgari surgan. 17-asr boshida fransuz muhandisi Blankano suv chiqaradigan oddiy markazdan qochma nasosni yasagan. Issiqlik dvigateli va elektr dvigateli paydo boʻlgandan soʻng markazdan qochma nasos kengroq qoʻllanila boshladi.
|
6
|
А
|
3
|
18
|
Absorberlar. Adsorberlar. Desorberlar
|
Absorberapparatlar yuzaki, nasadkali, borbatajli va mexanik turlarga bo’linadi. Nasadkali absorberkolonnalari oddiy tuzilishi sababli ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi. Adsorberlar quyidagi turlari: qo’zg’almas donador adsorbent bilan, qo’zg’aluvchan donador adsorbent bilan, changsimon qatlamli adsorbent bilan.
Bir va ko’p bosqichli adsorberlar. Ularning asosiy elementlari.
|
6
|
А
|
3
|
19
|
Quvurli o’choq ishlash jarayonlari. Quvurli o’choqlarni ishga tushirish
|
Quvurli o’choq isitilayotgan mahsulotga yonilg’ining yonishi natijasida olingan issiqlikni uzatish uchun xizmat qiladigan uskuna hisoblanadi. Quvurli o’choq neft va gazni qayta ishlash, neft kimyosi va kimyoviy ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi. Quvurii o’choq radiatsiya va konveksiya kameralariga ega. Radiatsiya kamerasida yoqilg’i yonadi hamda unda joylashgan radiatsion yuza (ekran) issiqiik nurini asosan, radiatsiya usuli orqali qabul qiladi.
|
6
|
А
|
3
|
20
|
Yong’in xavfsizligi tizimi Yong’in xavfsizligi talablari.
|
Yong’in xavfsizligi talablarining buzilishi — yong’in xavfsizligi talablarini bajarmaslik yoki lozim darajada bajarmaslik; Yong’in-texnik mahsuloti — yong’in xavfsizligini ta’minlashga mo’ljallangan maxsus texnik, ilmiy-texnik va intellektual mahsulotlar, shu jumladan yong’inni o’chirish texnikasi va asbob-uskunalari, yong’inni o’chirish aslaha-anjomlari, olovni o’chirish va olovdan himoya qilish moddalari hamda materiallari.
|
6
|
А
|
3
|
21
|
Suv tozalash qurilmalari
|
Neft tarkibida, odatda, minerallashgan burgʻi suvi, suvli 1 m3 neftda 30-50 g gacha tuz boʻladi. Ularni yoʻqotish uchun Neftni qayta ishlash zavodlarida elektr yordamida tuzsizlantirish qurilmalari ishlatiladi. Neftga deemulgator qoʻshilib, chuchuk suv bilan yuviladi. Hosil boʻlgan emulsiyani 100—140° gacha qizdiriladi va uzluksiz ishlaydigan elektr degidratoriga uzatiladi.
|
6
|
А
|
3
|
22
|
Suvli sovutish tizimi
|
Neft va gazni gaz fazasidan suyuqlik fazasiga o’tkazish issiqlik sovutish texnologiyasidan foydalangan holda amalga oshiriladi. Yoğuşma usuli, bug ‘bosimi farqi har xil haroratlarda, uglevodorod bug’ bosimini to’yingan holatga keltirish uchun, neft va gazni sovutish orqali, uglevod ichiga suyultirilgan supersaturatsiyalangan bug’ neft va gazni qayta tiklash orqali uglevodorod moddalaridan foydalanish hisoblanadi.
|
6
|
А
|
3
|
23
|
Qozon qurilmalari
|
Qozon qurilmasi ishlab chiqargan mahsulot turiga ko’ra quyidagi
turlarga bo’linadilar:
1) Bug’ qozonlari;
2) Suv isitadigan qozonlar;
3) Bug’-suv isitadigan qozonlar.
Bug’-suv isitadigan qozonlarda bir vaqtning o’zida yoki har xil vaqtda bug’ va issiq suv ishlab chiqariladi, lekin bunday turdagi qozonlar kam qo’llaniladi.
|
6
|
А
|
3
|
24
|
Bug’ qizdirgichlari Bug’ turbinalari
|
Bugʻ-gaz turbinali qurilma — bugʻ va gaz turbinalarining ish sikllari birlashtirilgan energetik qurilma. Unda ish jismi sifatida yoqilgʻining yonish mahsulotlari, qizdirilgan havo (gaz turbinasida), bugʻ (bugʻ turbinasida) yoki bir turbinaning oʻzida bugʻgaz aralashmasidan foydalaniladi.
|
6
|
А
|
3
|
25
|
Havodan Azot va kislorod olish qurilmasi
|
Azot sanoatning ko’plab sohalarida qo’llaniladi.Toza azotning uzliksiz ta’minoti bir qator arayonlarda muhim rol o’ynaydi. Azot generatorlari 99,9999% (6,0) gacha bo’lgan azotni kerakli miqdorda ishlab chiqaradi.
|
6
|
А
|
3
|
26
|
Oqova suvlarni tozalash qurilmalari
|
Neftni tayyorlash va qayta ishlash jarayonlarida neftdan ajratilgan qatlam suvlari tarkibida qolib ketgan neft zarrachalari hamda boshqa minerallarni tozalsh orqali suvlarning sifatini yaxshilash uchun qo’llanadigan usullar mavud.
|
6
|
А
|
3
|
27
|
Elektor energiyasini ishlab chiqaruvchi turbinalari
|
Elektr energiyasini koʻp talab qiladigan sanoat tarmoqlariga titan, alyuminiy, magniy, sintetik tola, sintetik kauchuk, sintetik ammiak ishlab chiqarish kiradi. Bir tonna titan ishlab chiqarish uchun 60 ming kVt/soat, magniy uchun 26 ming kVt/soat, alyuminiy ishlab chiqarish uchun esa 20 ming kVt/soat elektr energiyasi sarf boʻladi.
|
6
|
А
|
3
|
28
|
Fakel tizimi
|
Neftni tayyorlash va qayta ishlash jarayonlarida neftdan ajratilgan zararli gazlarni atmosferada uzatish tizimlari va uni amalda oshiriladigan jarayonlar majmuidir.
|
6
|
A
|
3
|
29
|
Saqlovchi klapanlar
|
Mashina va mexanizmlarda havo, suv, bugʻ, gaz oqimlarini boshqarishga imkon beruvchi detal (qurilma). Vazifasiga koʻra, K. drosselli, reduksion, rostlash, teskari, saqlagich, avariyaning oldini oluvchi, berkitish va boshqa; toʻzilishi boʻyicha ventilli, zolotnikli, joʻmrakli va boshqalarga boʻlinadi. K. elektrik, pnevmatik, gidravlik yuritmalar bilan, shuningdek, dastaki usulda harakatga keltiriladi.
|
6
|
A
|
3
|
30
|
Hisobot topshirish
|
Hisobotni qabul qilib olish
|
6
|
А
|
3
|
|
Jami:
|
|
180
|
|
90
|
