―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

3.13. Neftni kayta ishlashda uglevodorod gazlarini fraksiyalash 
Gazlarni fraksiyalarga ajratish jarayonlari neft zavodi gazlaridan 
pastmolekulyar uglevodorodlar С
1 
- С
6
, yoki ularning, qimmatli neftkimyo 
xomashyosi yuqori oktanli avtobenzin komponentlari, shuningdek alkillash va 
metil-tret-butil efir va h.k. ishlab chiqarish xomashyosi bo‗lgan yuqori toza 
fraksiyalari olish uchun mo‗ljallangan. 
NQIZ da uglevodorod gazlari manbasi neftdan AT, AVT qurilmalarida 
ajralib chiqadigan va neft xomashyosini qayta ishlashning termikdestruktiv va 
katalitik jarayonlarida hosil bo‗luvchi, shuningdek nobarqaror benzinni 
barqarorlashtirish gazlari hisoblanadi. (3.6- jadval). 
Gaz kimyoviy tarkibiga ko‗ra to‗yingan va to‗yinmagan gazlarga 
ajratiladi. To‗yingan uglevodorod gazlari neftni haydash va neft xomashyosini 
gidrokatalitik qayta ishlash (katalitik riforming, gidrotozalash, gidrokreking) 

---

171 
qurilmalarida olinadi. Neft xomashyosini termikdestruktiv va termokatalitik 
qayta ishlanib (katalitik kreking, piroliz, kokslanish va boshqa jarayonlarda) 
olingan to‗yinmagan gazlar tarkibiga kam molekulyar mono, ba‘zida normal va 
izostatik diolefinlar kiradi. 
Qoidaga ko‗ra, to‗yingan va to‗yinmagan uglevodorodlar NQIZ da 
ularning turli maqsadidan kelib chiqib alohida qayta ishlanadi. To‗yingan 
gazlarni fraksiyalash natijasida quyidagi uglevodorod fraksiyalari olinadi.
Neftni kayta ishlash turli jarayonlarining gazlari tarkibi, % maС 
3.6 jadval 
 
Qayta ishlash jarayondagi gazlari 
Barqarorlashtirilgan siqilgan gazlar 
Komponent
AVT
KR
GO 
dizto 
pliva
ZK
piroliz
KK
AVT