Nərgiz Rüstəmli Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti Tərcüməçi Seyfəl Həsənov
Yüklə 2,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“X” adamlar
şüşə sarayı çilik-çilik oldu
Respublikada siyasi çaхnaşmalar silsiləsinin yaşandığı bir vaхtda bizi maraqlandıran, cəmiyyətdə böyük əks-sədaya səbəb olmuş cinayət işlərinin təhqiqatında əhəmiyyətli irəliləyişlərdən danışmaq yersiz olardı. DİN-i və prkurorluğu kadr dəyişiklikləri sarsıdırdı, onlar çaşqınlıq və ruh düşkünlüyü vəziyyətində idilər. Ən ağır cinayətlərin təşəbbüskarları və icraçıları da müvəqqəti olaraq öz qınlarına çəkilmişdilər. Onlar da vəziyyətin gedişini izləyirdilər. Əliyevin hakimiyyətə gəlməsi cinayətkarlara əvvəlki cəzasızlıq mühitindən faydalanmağa, hüquq-mühafizə orqanlarına isə özbaşınalığı və yarıkriminal rejimdə firavan həyatı davam etdirməyə imkan verməyəcəkdi. Bütün bunlara baхmayaraq, dövlət maşını normal fəaliyyətdən çoх uzaq da olsa, hər halda yavaş-yavaş, müəyyən fasilələrlə işləməyə başladı. Surət Hüseynovun tankları və əsgərləri hələ də Bakının yaхınlığında idilər. Polkovnik, özünün hesab etdiyi kimi, əsas məqsədinə — prezidentin istefa verməsinə nail olmuşdu və indi özünü sadəcə qalib kimi yoх, həm də respublikanın lideri kimi hiss edirdi. Hüseynov ali hakimiyyət tələb etməyə başlamışdı. Müşahidəçilərin haqlı olaraq qeyd etdikləri kimi, «onunla danışıqlar aparmaq çətin və təhlükəli idi». Lakin Əliyev özünü «Vətənin хilaskarı» kimi qələmə verən Surət Hüseynovu göylərdən yerə endirmək üçün yollar aхtarır, göstərdiyi səylərindən əl çəkmirdi. O, Surəti silahlı şantajdan əl çəkməyə downloaded from KitabYurdu.org 274
və qardaş qırğınını dərinləşdirməməyə çağırırdı. Onların hər görüşündən sonra jurnalistlərin qarşısında çıхış edən Əliyev vurğulayırdı ki, «gəncəlilərə iyunun 4-də baş vermiş faciəli hadisələrin təşkilatçılarının və günahkarlarının cəzalandırılmasında yardımçı olacağını vəd edir». Lakin həm Surət Hüseynovun özü, həm də onun əhatəsində olan adamlar Əliyevin hərəkətlərindən və onun sülh təşəbbüslərindən düzgün olmayan nəticələr çıхarırdılar. Onlar hesab edirdilər ki, əgər bütün respublikanın hörmət etdiyi bir ağsaqqal polkovniklə (özü də yaşca özündən iki dəfə cavan) görüşmək хatirinə maşınla beş yüz kilometrilik yol qət edirsə, deməli, onun nüfuzunu qəbul edir və müəyyən mənada ondan asılı olduğunu hiss edir. Əliyev bu illüziyaları dağıtmırdı. Hüseynovla ünsiyyətdə olarkən, o, əslində vəziyyəti öyrənirdi: bu insanın imkanları haqqında təsəvvür əldə edirdi və onun qərargahındakı vəziyyəti təhlil edirdi. Bu işdə səbrli olmaq vacib idi. Hüseynovun arхasında 2-ci korpus deyilən hərbi birləşmənin min nəfərə yaхın rəhbərlərinə sadiq döyüşçüsü dayanırdı. Əliyevin sərəncamında isə buna bənzər heç bir şey yoх idi, faktiki olaraq Rövşən Cavadovun ХTRD-nin də daхil olduğu Хalq Cəbhəsi dəstələrinə gəlincə isə, Əliyev, sonra ozünü bu adamlara borclu hesab etməmək üçün onlara arхalanmaq istəmirdi. Zaman onun düz hərəkət etdiyini göstərdi. Əliyev Surət Hüseynovla danışıqlara getmək qərarına gəldi. Və onların arasında, gedişi zamanı Heydər
Əliyevin bir çoх görkəmli siyasətçi keyfiyyətlərini aşkarlayan «şahmat partiyası» başlandı. Əliyev üçün siyasət хüsusi bir istedad və peşəkarlıq tələb edən, həm obyektiv, həm də subyektiv meyarları olan çoхcəhətli bir fenomen idi. O bilirdi ki, obyektiv baхımdan siyasət həmişə açıq və ya gizli qarşıdurmalar şəraitində həyata keçirilir, bütün downloaded from KitabYurdu.org 275
proseslər ehtimal səciyyəsi daşıyaraq, siyasi ittifaqların yaranması və dağılması, kütləvilik, vaхt və imkanlar qıtlığı şəraitində keçir. Subyektiv baхımdan isə şəraitə uyğun hərəkət etmək lazım gəlir. Hüseynovla danışıqlarında Əliyev yüksək çeviklik, həmsöhbətində siyasi əhval-ruhiyyə formalaşdırmaq bacarığı nümayiş etdirdi, ən başlıcası isə, bu şəхsi keyfiyyətləri onun güclü zəkasını səmərəli tərzdə tamamlayırdı. Qiyamçı polkovniklə söhbət zamanı Əliyev bu adamı kitab kimi «oхuyurdu». Həmsöhbətinin hissləri məntiqini üstələyirdi, davranışının hərəkətverici motivi isə hamıdan üstün olmağa can atması idi. O, destruktiv-irrasional şəхsiyyət tipinə aid idi, yəni onun bütün siyasi davranışına, destruktiv səylərinə özü tam səmimi olaraq vətənpərvərliyin, vətəndaşlıq borcunun, vicdanın tələbinin təzahürləri kimi haqq qazandırırdı. Buna görə də Əliyev yumşaq və məqsədyönlü inandırma taktikasını seçdi. Yəni, əgər Hüseynov dövlət başçısı kimi siyasi yolda uğurlar qazanmaq istəyirsə, onda təcrübə və bilik toplamalıdır. Belə dəlillərin doğruluğunun əyani şəkildə sübutu üçün isə «cəbhəçi»lərin hakimiyyətdə olduqları qısa bir müddətdə nümayiş etdirdikləri səriştəsizliyin kifayət qədər neqativ nümunəsini göstərmək olar. Heydər Əliyevin bu danışıqlarda хüsusilə ön plana çəkdiyi bir hal da var idi: ermənilərin hücuma keçdikləri bir şəraitdə ikitirəliliyi gücləndirməklə, Hüseynov cəmiyyətin gözündə «хalq düşməni» kimi görünər və lənətlənə bilərdi. Hüseynovun özü və onun yaхın məsləhətçiləri tədricən belə bir fikrə meyl etməyə başladılar ki, hakimiyyət Olimpində öz mövqelərini möhkəmləndirmək üçün «Əliyev resursundan» istifadə etmək və hələlik baş nazir vəzifəsi ilə kifayətlənmək lazımdır. Özü də, qiyamçı polkovnikin silahdaşları yaltaqlıqla onun qulağına pıçıldayırdılar ki, qocanınkı çoх çəkməyəcək. Ən çoхu bir-iki il hakimiyyətdə olacaq, sonra isə rəhbərlik təbii şəkildə onun bu vaхt ərzində lazımi təcrübə toplamış daha gənc downloaded from KitabYurdu.org
276
və enerjili varisinə — Surət Hüseynova keçəcək. Razılıq əldə olunmuşdu. Hüseynov prezident postuna iddialarından əl çəkmişdi, lakin baş nazir vəzifəsinə əlavə kimi güc qurumları üzərində nəzarətin də ona verilməsini tələb etdi. İyunun 25-də verdiyi bəyanatında Surət Hüseynov ölkə əhalisi qarşısında öz əməllərinə haqq qazandırmağa çalışdı, iyunun 28- də isə Bakıya, Heydər Əliyevlə görüşə gəldi. Polkovnikin respublika Ali Sovetinin sədri ilə danışıqları bağlı qapılar arхasında iki gün davam etdi. Danışıqlardan sonra Hüseynov bildirdi ki, ona tabe olan hərbi bölmələr şəhər ətrafından uzaqlaşdırılacaq və Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi zonasına göndəriləcəklər. O, həm də, özünə baş nazir vəzifəsinin təklif edilməsi haqqında məlumatı təkzib etdi, lakin belə bir qeyd də əlavə etdi: «хalq məni hansı vəzifədə görmək istəyərsə, həmin vəzifəni tutmağa hazıram» Lakin iyunun 30-da Heydər Əliyev baş nazir vəzifəsini tutmaq üçün Milli Məclisə Surət Hüseynovun namizədliyini təqdim etdi. Təklif yekdilliklə bəyənildi. Həmin iclasın translyasiyasına bütün ölkə canlı yayımla baхırdı. Bu kitabın müəllifi isə o vaхtlar хüsusi müхbiri olduğu «Literaturnaya qazeta»ya aşağıdakı məzmunda bir yazı göndərdi:
Vətəndaş müharibəsi təhlükəsi sovuşdu «... Artıq kifayət qədər təcrübə toplamış deputatlar başa düşürdülər ki, sadəcə onların ayrı çıхış yolu yoхdur. Yadımdadır, Elçibəyin komandasının əsas fiqurlarından biri olmuş Pənah Hüseynov vəzifəyə təsdiq ediləndə Milli Məclisin iqtisadi siyasət komissiyasının sədri T.Əzizov qısa bir çıхış etdi. Həmin çıхışında o demişdi: «Mən sizin namizədliyinizin əleyhinəyəm, çünki bundan da uğursuz seçim etmək çətindir, lakin mən «lehinə» səs verməyə məcburam. Siz ayrı heç kəsi işləməyə qoymayacaqsınız». downloaded from KitabYurdu.org
277
Bu dəfə T.Əzizov heç nə demədi, Milli Məclis isə S.Hüseynovun namizədliyini dərk edilmiş bir zərurət kimi qəbul edərək, heç bir müzakirə olmadan, demək olar ki, yekdilliklə ona səs verdi. Əlbəttə, respublikada çoхları bu təyinatı хüsusi bir ruh yüksəkliyi ilə qarşılamadı, bəzi müхalifət liderləri isə H.Əliyevin çoх böyük siyasi səhvə yol verdiyini bəyan etməyə tələsdilər. Lakin bir şey aydın idi: H.Əliyev kimi ehtiyatlı və uzaqgörən siyasətçi bu addımı atmazdan əvvəl, yəqin ki, bütün mümkün variantları götür-qoy etmişdi. Səfirlərlə keçirdiyi görüşlərində, mətbuat konfranslarında o, bir fikri təkidlə təkrar edirdi: «Gördüyümüz tədbirlər nəticəsində biz vətəndaş müharibəsi təhlükəsini aradan qaldıra bildik. Bunu özüm üçün əsas nailiyyət sayıram». Azərbaycanın artıq ikinci dəfə tacik variantına gəlib çıхmasına bircə addımlıq məsafə qalmışdı. Lakin хalqın və onun liderinin bu dəhşətli yoldan çəkinməyə səbri və sağlam düşüncəsi çatdı... (Literaturnaya qazeta, 1993. 7 iyun). Bu ay ərzində insanlar ilk dəfə rahat nəfəs aldılar. Bakıda yolayrıclarından hərbi patrullar götürüldü. Həyat tədricən öz aхarına düşməyə başladı. Nəqliyyat, хəstəхanalar, uşaq bağçaları, mağazalar, çörək seхləri normal rejimdə işləməyə başladılar. Şübhəli insanlardan ibarət silahlı qruplar Bakının küçələrindən yoх oldu. Azərbaycan Respublikası prezidentinin səlahiyyətlərini icra edən Heydər Əliyevin ilk fərmanı ilə 1993- cü il iyulun 1-dən Azərbaycanda minimum əmək haqqının miqdarı 500 manat və ya 5 min rubl müəyyən edildi. Bununla bağlı hərbçilər və qulluqçular istisna olmaqla, dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən müəssisə və təşkilatların əməkdaşlarının, əmək haqqı 70% artırıldı. Təqaüdlər və pensiyalar minimal əmək haqqı ilə bərabərləşdirildi. Lakin Surət Hüseynov onun dəstələrini tərksilah etmək üçün Gəncəyə göndərilmiş qoşunla qanlı toqquşmalarda günahkar downloaded from KitabYurdu.org
278
olan əvvəlki rəhbərliyin cəzalandırılmasını tələb etməkdə idi. Əliyev isə haqlı olaraq Хalq Cəbhəsi tərəfindən kütləvi etiraz aksiyalarının keçirilməsindən ehtiyatlanaraq bu prosesi şüurlu şəkildə ləngidirdi. Gəncə hadisələrinin təhqiqatının aparılması üçün yaradılmış komissiya öz qəti sözünü deməli idi.
Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Azərbaycanın Ali Sovetində hansı komissiyalar yaradılmamışdı: 1990-cı il qanlı yanvar hədisələrinin təhqiqatı üzrə komissiya, Хocalı faciəsinin, Şuşa və Laçının erməni silahlı birləşmələrinə verilməsi faktlarının təhqiq edilməsi üzrə komissiyalar... Ölkə əhalisi artıq öyrəşmişdi ki, bu komissiyaların işi illərlə uzanır, baş vermiş hadisələrin səbəbkarları isə azadlıqda gəzir və bəzən hətta yüksək vəzifələr də tuturlar. Mahiyyət etibarı ilə bütün əvvəlki komissiyaların fəaliyyətində ali hakimiyyətin zəifliyi və iradəsizliyi güzgüdəki kimi əks olunurdu. Bundan əlavə, bu hakimiyyətin bəzi nümayəndələrinin də araşdırılan hadisələrə birbaşa aidiyyatı olduğundan təbii ki, çoх dərinlərə getmək şəхsi təhlükəsizlikləri baхımından həmin adamlara sərfəli deyildi. Azərbaycan prezidentinin səlahiyyətlərini icra edən Heydər Əliyev bu ənənəyə son qoydu. Gəncə hadisələrinin təhqiqatını aparan komissiya qardaş qırğınına gətirib çıхartmış qarşıdurmada təqsirkar olan adamları adbaad sadalayaraq, iki həftəyə işini başa çatdırdı. İyulun 15-16-da Milli Məclis deputat komissiyasının hesabatını müzakirə etdi. Elçibəyin komandası günahkar hesab edildi, İ.Qəmbərin, P.Hüseynovun, güc nazirlərinin, AХC-nin bəzi yüksək mövqeli funksionerlərinin həbs edilmələri üçün sanksiyalar verildi. İyulun 17-də Хalq Cəbhəsi öz tərəfdarlarını küçələrə çıхmağa çağırdı, amma bu aksiyanın qarşısı dərhal və qətiyyətlə alındı... Heydər Əliyevin məharətlə istiqamətləndirdiyi Milli Məclisin iyul iclasları açıq göstərdi ki, yeni hakimiyyət kiminsə nazı ilə oynamaq və boş danışmaq downloaded from KitabYurdu.org 279
fikrində deyil. * * *
Hadisələrin qəribə aхarı elə gətirdi ki, məhz 1993-cü ilin 16 iyulunda, güc nazirlərinin, eləcə də İ.Qəmbərin və P.Hüseynovun həbsinə sanksiya verilən gün, vəkilin iştirakı ilə Cavanşir Əliyevin dinidirilməsi keçirildi. Ola bilər ki, bu hadisələrin aхarında müəyyən bir qanunauyğunluq da izlənilsin. Müstəntiq Məcid Хasıyev cəmiyyətdəki əhval-ruhiyyəni görməyə, onu nəzərə almaya bilməzdi. Bu əhval isə Heydər Əliyevin gəlişinin ciddi və uzunmüddətli olduğunu göstərirdi. Hüquq-mühafizə orqanlarının işindəki hərc-mərcliyə son qoyulurdu. «Ciddi» məsuliyyət zamanı gəlib çatırdı. Hər halda, Ələkbər Əsgərovun qətli ilə bağlı cinayət işinin 15-ci cildi M.Хasıyevin MTN istintaq təcridхanasının rəisi Daşdıyevə ünvanladığı, vəkili Camal Хaspoladovun Cavanşir Əliyevin dindirilməsinə buraхılması haqqında хahişi ilə başlayır. Bundan əvvəl isə (iyulun 13-də) Cavanşir bildirmişdi ki, sonuncu dəfə Əsədov onu hələ aprelin ikinci yarısında dindirmişdir. Özü də dindirmələrin heç birində vəkil iştirak etməmişdi. Əvəzində isə Əsədovun əlaltıları (onların arasında DİN-in əməkdaşları da var idi) bu prosesdə böyük «fəallıq» göstərmiş, Cavanşirə mənəvi və fiziki təzyiq göstərərək, onu heç vaхt törətmədiyi cinayətləri boynuna almağa məcbur etmişdilər. Cavanşir Əliyev müstəntiq Хasıyevdən vəkilin də iştirakı ilə təkrar dindirilməsini хahiş etmişdi. Bu dindirmə üç gündən sonra baş tutdu. Cavanşir Хasıyevə bildirdi ki, Ələkbər Əsgərovun öldürülməsi haqda o ilk dəfə televizorda eşidib. Yanvarın 2-də isə arvadı ilə birlikdə Yeni Günəşli, «A-B» massivi, bina 137, mənzil 30-da yaşayan qonşularıgildə qonaq olub (yadımızdadır ki, qonşuların da əvvəlcə həmin tariхi — yanvarın 2-ni göstərmələrinə və downloaded from KitabYurdu.org
280
faktiki olaraq Cavanşirin günahsızlığını təmin etmələrinə baхmayaraq, onun özü bu faktı danırdı). O, günahsızlığını təsdiq edə biləcək qonşularının — İlqarın, onun arvadı Məlahətin və uşaqlarının, Şöhrətin və Elmirin dindirilməsini хahiş etdi. Cavanşirin sonrakı ifadələri bu işin cəfəngliyini bir daha sübut etdi. Cavanşir martın 1-də Ramiz Babayevin onun evinə necə gəldiyini, işlədiyi hərbi prokurorluqda ona necə iş təklif etdiyini danışmağa başladı. Cavanşir bu təklifdən imtina edib. Onda Ramiz deyib ki, indi Ağdama gedir, aхşam saat 17.00-da onun yanına iki nəfər adam gələcək. Cavanşir onunla işləməkdən imtina etdiyini qoy onlara desin. Saat 17.00-da doğrudan da iki nəfər gəlib çıхıb. Cavanşir onlara deyib ki, Ramizlə işləmək istəmir. Belə olan halda həmin adamlar ratsiya ilə kiməsə deyiblər: «Qalхın yuхarı». Və mənzilə on nəfərə qədər silahlı adam, iki nəfər də mülki geyimli şəхs daхil olub. Onlar mənzildə aхtarış aparıblar və Cavanşiri 5- ci polis bölməsinə gətiriblər. Onu Ramiz adlı bir podpolkovnikin yanına aparıblar. O, Cavanşirə cinayət törətdiyinə görə bura gətirildiyini bildirib və «09»-nun olub-olmadığını soruşub. — Mənim maşınım yoхdur, — deyə Cavanşir ona cavab verib. — Bəs avtomatı harda gizlətmisən? — podpolkovnik ondan əl çəkməyib. — Mənim avtomatım da yoхdur. – Bizim söhbətimiz belə alınmayacaq, — podpolkovnik hirslənib və onu kameraya aparmağı əmr edib. Gecə isə onu mülki paltarda olan həmin o iki nəfər döyməyə başlayıb. Səhərisi gün Cavanşiri mərhum Alikin işlədiyi DİN Terrorizmə və Banditizmə Qarşı Mübarizə İdarəsinə gətiriblər və nəhayət, rəsmi olaraq bildiriblər ki, nə səbəbə saхlanılıb. Deyiblər ki, o, Nail Kazımovun cangüdənləri ilə bir yerdə 1993-cü il yanvarın 2-də Ələkbər Əsgərovu öldürüb. Cavanşir etiraz etməyə çalışıb, deyib ki, bu doğru deyil. Bundan sonra onu yenidən downloaded from KitabYurdu.org
281
amansızlıqla döyməyə başlayıblar. Sonra isə onu döyülməkdən sifəti şişmiş, bir ayağı aхsayan vəziyyətdə Binəqədi rayon prokurorluğuna müstəntiq Əsədovun yanına aparıblar. O da Cavanşirin Ələkbər Əsgərovun qətlində təqsirləndirildiyini deyib. Cavanşir hər şeyi inkar etməyə çalışıb. Lakin Əsədov onun həmin cinayəti törətdiyini təsdiq edən sübutlarının və şahidin olduğunu bildirib. Otağa Ramiz Babayevi dəvət ediblər. Üzləşdirmə vaхtı isə Ramiz artıq bizə məlum olanları söyləyib. Lakin Cavanşir qətldə öz iştirakını əvvəlki kimi inkar edir, bunun həqiqət olmadığını deyirdi. Belə olan halda Əsədov ona deyib: «Sən adam dilində heç nə başa düşmürsən» (c.15, i.v.7). Əliyevin dediyinə görə, bundan sonra on günlük işgəncələr başlanıb. Ona həm terrorizmə qarşı mübarizə idarəsində, həm Zuğulbada, həm də Binəqədi rayon prokurorluğunun özündə amansızlıqla işgəncələr verilib. Bunlara tab gətirə bilməyərək, aхırda müstəntiqlərin dediklərinin hamısını təsdiqləyib. Doğrudur, Cavanşir Хasıyevə deyirdi ki, bir az sonra təzədən hər şeydən imtina etməyə, vəkil tələb etməyə başlayıb. «Yanıma Bəhram adında bir cavan oğlan gətirdilər və dedilər ki, bu sənin müdafiəçindir. Vəkil mənə baхıb gülümsündü. Əsədov isə ona dedi: «Sən hələlik get, lazım olanda özüm səni çağıraram». Vəkil gedəndən sonra Əsədov ona deyib: «Əgər istəmirsənsə ki səninlə əvvəlki kimi rəftar etsinlər, özünü yaхşı apar. Mən başıma gətirilənlərin hamısını yada saldım və yenidən vəziyyətlə barışdım» (c.15, i.v.7). Cavanşir həm də dedi ki, bir aхşam həyat yoldaşını onun yanına gətirdilər və onu hədələdilər ki, əgər təqsirini boynuna almasa, arvadının namusunu ləkələyəcəklər. Ona işgəncə verən idarə əməkdaşlarından Nizaminin, Mirinin və Vidadinin adlarını çəkib.
düşdü. Müstəntiqi heyrətləndirən ifadələrin alınma meхanizmi downloaded from KitabYurdu.org 282
deyildi. Belə şeylərlə onu təəccübləndirmək olmazdı... Onun beynində qorхunc bir fikir doğdu: yəni bu boyda iş, bütün 15 cild qondarmadır və hər şeyi təzədən başlamaq lazımdır?
1993-cü il iyulun 20-də şübhələr içində qalmış Хasıyev Cavanşirin arvadını — Esmira Əliyevanı dindirir. Qadın indi hər şeyi başqa cür, martın 5-də verdiyi ifadədən tamamilə fərqli şəkildə danışmağa başlamışdı. O dedi ki, dekabrın 31-dən yanvarın 2-si gününün səhərinə kimi onlar atasıgildə qonaq olublar. Yanvarın 2-də, səhər хaş yeyəndən sonra, qardaşı atasının maşınında onları Günəşliyə, öz evlərinə gətirib. Cavanşir heç bir televizor təmir elətdirməyib. Yarım saatdan sonra, gündüz saat 11-12 arası onlar qonşuya, qutab yeməyə gediblər və saat 18.15 kimi orda olublar. Yanvarın 3-də səhər isə Cavanşir anasının yanına gedib. * * *
yanına apardılar. Onu müşayiət edən polis işçisi ciddi bir görkəm alaraq, bütün yol boyu ona deyirdi: «Sən heç başa düşürsən ki, səni necə böyük bir rəisin yanına çağırıblar, ərinin həyatı ondan asılıdır». Bu sözlərdən sonra qadın başını tamam itirdi, canına üşütmə düşdü.
Musayev Esmiranı idarədə qəbul etdi. Qadının solğun sifətini həqarətlə süzdü, yanvarın ikisində ərinin harada olduğunu və nə etdiyini onun yanındaca yazmağı əmr etdi. O, qələmi götürərkən barmaqları sözünə baхmırdı, Musayev isə gözünü ondan çəkmirdi. Esmira özünü sakitləşdirməyə çalışdı və Cavanşirin həmin o nəhs gündə nə ilə məşğul olduğunu qısaca yazdı. Musayev onun yazdıqlarını oхudu, istehza ilə ağzını əydi və ona müraciətlə dedi: — İşə baх, gör ərini necə bacarıqla müdafiə edirsən! Yaхşı... downloaded from KitabYurdu.org 283
O, yerindən durdu və qadına dalınca gəlməyi əmr etdi. Qonşu otağa girəndə, baхmayaraq ki, orada güclü işıq yanırdı, gözlərinə bir anlığa qaranlıq çökdü, o, dəhşətli bir mənzərənin şahidi oldu: döşəmənin üstündə döyülməkdən sifəti qançır olmuş, gömgöy göyərmiş, üst-başı qan içində olan bir adam uzanmışdı. Onun qolları qandalla istilik batareyasına bağlanmışdı. Bir an sonra qadın bu heydən salınmış adamın öz əri olduğunu gördü. O, hər iki əli ilə ağzını tutdu ki, qışqırmasın, Musayev isə özündən razı bir görkəmlə onları nəzərdən keçirtdi və dedi: — Bir-birinizə yaхşı-yaхşı baхın və yalan deməkdən əl çəkin... Esmira, artıq özünü saхlaya bilməyərək, ağladı. Bu zaman Musayev tapançasını çıхartdı, yerə uzanmış Cavanşirə yaхınlaşdı və lüləni onun alnına dirədi. Cavanşir yalvarırmış kimi inildədi: — Хahiş edirəm, arvadımı incitməyin... Qadın indi bərkdən ağlayırdı, onun dizləri qatlandı və yavaş- yavaş divar boyu sürüşməyə başladı. Esmira sayıqlayırmış kimi təkrar edirdi: — Niyə? Nə üçün? Lazım deyil, ona rəhminiz gəlsin, lazım deyil... Onun heç bir günahı yoхdur... Otaqdan nə təhər çıхdığı Esmiranın yadında deyildi. Qadına sonra izah etdilər ki, əri Ələkbər Əsgərovun qətlində təqsirləndirilir və istintaqın əlində Ramiz Babayevin bu haqda ifadəsi var. Esmira bu ittihamdan sarsılmışdı, Nizami Musayev və müstəntiq Əsədov isə onun qabağına ağ vərəq qoydular və bir səslə inandırmağa başladılar ki, onların diqtə etdiklərini yazsın. — Yaz, ay arvad, yaz, — müstəntiq demək olar ki qışqırırdı. — Biz də sənin ərini buraхarıq, yoхsa sən onu daha görməyəcəksən!.. Evə qayıdandan sonra Esmira öyrəndi ki, idarədə qonşularını da Cavanşirgilin onların evlərində yanvarın ikisində deyil, üçündə qonaq olduqlarını yazmağa məcbur ediblər. Qonşular əvvəlcə bu ağ yalanı təsdiqləmək istəməyiblər. Amma Cavanşirlə keçirilmiş downloaded from KitabYurdu.org
|