Neriman Qurban indd
Yüklə 2,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“peşəkarlıq” kimi başa düşüb razılaşdı, – amma son vaxtlar
ruhi vəziyyəti məndə narahatlıq doğururdu”. 590 “Hər şey Allahın hökmündədi”, – Muhəmməd Əsəd çox mənalı tərzdə dilləndi. O Ömər-Rolfa məsləhətlər də verdi: güney əyalətlər daha təhlükəsizdi, bu bölgədə ciddi siyasi dəyişikliklər gözlənir, ehtiyac olsa, onun köməyinə bel bağlaya bilər. Elə o vaxt da başına gözləmədiyi fəlakət gəldi: Almaniya vətəndaşlığından imtina eləyib Avstriya vətəndaşlığına qəbul olunmaq üçün ərizə yazmışdı. Anşlüsdən sonra ingilislər bunu “düşmən cəbhəsinə keçmək cəhdi” kimi qiymətləndirdilər, Muhamməd Əsəd ailəsilə Hindistanın ucqar əyalətlərindən birində sürgün həyatı yaşamalı oldu... Sonra Avropanı müharibə kabusu bürüdü, o kabus Uzaq Şərqə də sıçradı, narahat, səksəkəli günlər başladı. Yeddi il tab gətirməyə, özünü də, Münirəni də, Talalı da qorumağa dəyanəti çatdığına görə taleyindən razıydı... Ömər-Rolf fon Ehrenfelslə müntəzəm məktublaşırdılar. Ondan xahiş eləmişdi ki, Vyanadakı dostları vasitəsilə atası, qardaşı, bacısı və analığının taleyinə aydınlıq gətirməyə çalış- sın. Ömər-Rolf bu xahişə yalnız iki il sonra əməl eləyə bildi. Nəticə çox kədərliydi: bir vaxt ailəsi olmuş adamlar həbs düşərgəsində ölmüşdülər. Bu sarsıntıdan uzun müddət özünə gələ bilmədi: qırx iki illik ömründə atasına xeyir verməmiş, övlad kimi borcundan çıxmamışdı, həyatının yarıdan çoxunu özünə borc saydığı bir duyğunun arxasınca düşüb gedirdi, bundan sonra taleyin ona harda “dur” deyəcəyini bilmirdi. O ilin payız günlərinin birində Ömər-Rolf fon Ehrenfelsdən gələn məktub daha bir bəd xəbər gətirdi: Muhəmməd Əsəd bəy İtaliyanın Pozitano adlı kurort şəhərində vəfat eləyib; bunu jurnalların hansındasa nekroloq oxuyan Avropadakı dostları xəbər veriblər; ömrünün axır illərində anlaşılmaz xəstəliyə düçar olub, hər iki qıçı çürüyübmüş, ürəyi də buna tab gətirməyib. Bu daha kədərli xəbər idi, az qala, iyirmi ildən bəri tanıdı- ğı, on beş ildi görüşmədiyi, amma fəaliyyətini uzaqdan-uza- 591 ğa izləyib təqdir elədiyi əqidə dostunun həyatdan belə tez getməsi ondan ötrü sarsıdıcı zərbəydi. Daha bir Əsəd bəyin yetişməsi müşkül məsələdi, həm də yaxın müddətdə bunun baş verəcəyinə inanmır... Sonrakı dörd ili durğun intizarla keçirdi... Müharibə sonsuz fəlakətlər gətirib, dağıntılar törədib, talelər şikəst eləyib başa çatdı, dünya Xirosima və Naqasakiyə atılan atom bombalarıyla bir daha sarsılıb sükuta qərq oldu... ***
Müharibə başa çatandan az sonra onları sürgündən burax- dılar, Muhamməd Əsəd Kəraçiyə qayıtdı... Həmin günlərdə o Muhamməd Əli Cinnənin yanında, onun etibar elədiyi, məsləhətləşdiyi, fikirlərini bölüşdüyü az- saylı adamlar arasındaydı... 1947-ci il qızğın hadisələr ili oldu... Hindistan Milli Konqressi axır ki, Müsəlman Liqasının təzyiqlərinə davam gətirə bilməyib ölkənin bölünməsinə ra- zılıq verdi. Hələ ki, yeni dövləti – Pakistanı Britaniyanın nəzarəti altında general-qubernator idarə eləyəcəkdi. Cinnə onda Bombeydəydi, təcili evini satdı, bacısı və yaxın adamlarıyla vitse-kralın təyyarəsində Kəraçiyə uçdu. Həmin vaxt Muhamməd Əsəd Cinnəni qarşılayanlar arasındaydı, axıracan da onun yanında oldu. Bir neçə gündən sonra yeni konstitusiya assambleyasında Məhəmməd Əli Cinnə ölkənin müstəqilliyini elan elədi... Avqustun on yeddisində sərhəd xətti dəqiqləşəndə böyük köç başlandı: milyonlarla hindi Güneyə, müsəlmansa quzeyə üz tutdu... O günlərin birində artıq baş nazir təyin olunmuş Ləyaqət Əli xan Muhamməd Əsədi iqamətgahına çağırdı: Xarici İşlər Nazirliyinin Orta Şərq şöbəsi ona həvalə olunurdu, bunu ge- neral-qubernator məsləhət görmüşdü... Sonralar öyrəndi ki, Cinnə onu nazir görmək istəsə də, kabinetdəki bəzi adamları bu seçimin düzgünlüyünə inandı-
592 ra bilməyib. Amma bu da taleyin bəxşişiydi, elə bil, ürəyindən keçəni oxumuşdular. Üstəlik, İslamı Yeniləşmə Qurumunun üzvü seçildi, ölkənin dini cəhətdən yenidənqurulmasında söz sahiblərindən biri oldu... On üç il əvvəl müəyyənləşdirilmiş hədəflər artıq fəth olun- muşdu, bir müddət rahat yaşayıb-işləyə bilərdi... Orta Şərqlə əlaqələr necə qurulacaqdı, orda dövlət qurmaq istəyən sionistlərə münasibət necə olacaqdı? Yeni dövlətin dini həyatında hansı yeniləşmələr aparılmalıdı? İndi onun beynini məşğul eləyən bunlar idi. Əlbəttə, sionizmə qarşı çıx- maq lazımdı – Pakistan müsəlman ölkəsidi, Fələstini ayağa verməz. Yeniləşmənisə çox ehtiyatla aparmaq lazımdı – fanatiklər istənilən qədərdi, onları qıcıqlandırmaq olmaz... ...Elə o ildən Fələstin ətrafında baş verən hadisələri diqqətlə izləyirdi. Belə görünürdü ki, iyirmi beş il əvvəl doktor Veys- manın dediklərinin gerçəkləşməsinə az qalıb... Əvvəlcə Britaniya Fələstinə dair mandatından imtina elədi. Noyabrın 29-da BMT Baş Assambleyası Fələstinin bölünməsi, yəhudi və ərəb dövlətlərinin yaranması barədə qətnamə qəbul elədi. Qətnəməyə görə Qüds və Vifleem şəhərləri beynəlxalq nəzarətdə olan ərazi kimi saxlandı ki, münaqişə obyekti olmasın. Yəhudi hökuməti vəzifəsini yerinə yetirən “İşuva” agentliyi təklifi dərhal qəbul elədi, Ərəb Dövlətləri Liqası və Ali Ərəb Şurasısa bu bölgüyə qəti etirazı- nı bildirdi. 1948-ci il mayın 14-də David Ben-Quruon İsrail dövlətinin müstəqilliyi barədə bəyannamə elan elədi. Bir gün sonra da Suriya, Misir, Livan, İraq və Transiordaniya İsraillə müha- ribəyə girdiklərini bildirdilər. Ərəb ölkələrini çaxnaşma bü- rüdü, yəhudilərin evlərinə basqınlar oldu, nəticədə yüz minlərlə yəhudi İsrailə, yüz minlərlə ərəbsə Fələstinə ayrılmış ərazilərə köçmək məcburiyyətində qaldı. Mayın on altısında İsrail Müvəqqəti Dövlər Şurası yaradıl- dı, Haim Veysman Şuranın sədri, David Ben-Qurion ilk baş
593 nazir seçildilər. Həmin günlərdə Haim Veysman qürurla de- mişdi: “Biz yəhudilər iyirminci yüzildə Orta Şərqdə yıxılmaz ad- lanan dövləti (Osmanlı imperatorluğunu) yıxıb iki dövlət (İsrail Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|