Neriman Qurban indd
Yüklə 2,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
qədər əziz olduqlarını dərk eləsinlər. Xatirələrlə üzbəüz qalanda
Bakını, ailəsini fikirləşir, onların gün-güzəranının qayğısını çəkirdi. Alman qoşunları Moskvaya doğru irəliləyirdilər, ölkə kartoçka sisteminə keçmişdi, adambaşına gündə dörd yüz qram qara çörək verilirdi, deməli, balaları qarındolusu yeməyə həsrət idilər. Bunları düşünəndə ürəyinin ağrısı dözülməz olurdu.
580 ...Onda bilmirdi ki, noyabrın ortalarında evlər idarəsinin müdiri, bir də sahə müvəkkili qapısını döyüb yuxarıdan gələn tapşırığı çatdırıblar: “Sizə üç gün vaxt veririk, hazırlaşın noyabrın on yeddisində qapıya maşın gələcək, sürgün olunacaqsınız”. Bilqeyis xanım üç uşaqla hara gedəcəyini bilmədən əli qoynunda qalmışdı, əlacsızlıq içində olan-qalanlarını yığışdı- rıb qohumlarının evinə göndərmiş, deyilən vaxt pal-paltar bağlamalarını yığışdırıb “polutorka” maşınının kuzovuna minmiş, onları ötürməyə gələn qohumların, qonum-qonşu- nun göz yaşlarının müşayiətilə yola düşmüş, Keşlədəki “tərəvəz anbar”ında sığınacaq tapmışdılar; bazaya çatan kimi, Bilqeyis xanımın pasportuna “müvəqqəti sürgün” möhürü vu- rulmuş, qərar çıxana qədər də elə anbarın soyuq kameraların- da yaşamağa məcbur edilmişdilər; o vaxtkı Mardakertə, Şaumyankəndə, Dəstəfura göndəriləcəklərini gözləyə- gözləyə iki həftə məşəqqət içində qalandan sonra Bilqeyis xa- nımın qardaşları və dayısı böyük zəhmət hesabına onları Ba- kının tərk eləmək şərtilə ümumi sürgündən xilas eləmiş, axır ki, evlərində bir gün qalandan sonra Qubaya getmək qərarına gəlmişdilər. Bilqeyis xanımın qohumları evi boşaltmışdılar, qayınanası Kiçikxanım kürəkəninin arxivini evinə aparıb, sandığına yı- ğıb, açarını da kimsəyə vermir, heç bir günahı olmayan “bül-
gələcəyinə ümidini itirmirdi... *** 1942-ci ilin qışı Yusif Vəzirdən ötrü ağır keçdi. Baş leyte- nant Zaxair İlyuşini cəbhəyə göndərmişdilər, buna görə də onsuz da çətin olan həyatında daha bir boşluq yaranmışdı. O biri tərəfdən də ərzaq, geyim, xüsusilə də papiros qıtlığı son dərəcə dözülməz olmuşdu. İki il ərzində xeyli qocalmış, çəkdiyi iztirabların izləri üz-gözünə çökmüşdü. Bəzən
581 ürəyinin ağrısı elə dözülməz olurdu ki, ölümün nəfəsini lap yaxından hiss eləyirdi. O qış günlərinin birində kəskin ürəktutmadan sonra özünə gələndə Lyubov İlyuşinanı yanında gördü: “Vəzirov, indi necəsiniz? – Qadın şəfqətlə soruşdu. – Mən rəhbərliyə xəbər vermişəm, müalicənizlə maraqlanacaqlar”. Gözlərinin qabağını örtən duman yavaş-yavaş seyrəldi, dərindən köksünü ötürüb, az qala, pıçıltıyla dilləndi: “Deyəsən, bu dəfə də ötüşdü. – Sonra yalvarış dolu nəzərlərini onun gözlərinin içinə zillədi. – Olar, sizdən bir xa- hiş eləyəm?” “Olar, – Lyuba xahişin qeyri-adi olacağını duyub ona tərəf əyildi. – Nə xahişin var?” “Döşəyimin altında kağızlar var, – Yusif Vəzir səsini daha da qısdı, – siyasi bir şey yoxdu, hekayələr, bir də başqa yazı- lardı. O kağızları götürüb etibarlı yerdə gizlədin, başıma bir iş gəlsə, itib-batmasın”. “Vəzirov, siz ki, bunun məsuliyyətini bilirsiniz”, – İlyişina tərəddüdlə dillənib ətrafa boylandı. “Bilirəm, ancaq başqa əlacım yoxdu”, – Yusif Vəzir yalva- rıcı nəzərlərini onun üzünə dikdi. “Yaxşı ki, bir şey fikirləşərəm, – Qadın ehtiyatla əlini döşəyin altına salıb kağız dəstəsini çıxardı, cəld sırıqlısının altında gizlətdi, sonra səsini qaldırdı. – Vəzirov, özünüzə fikir verin, rəhbərlik sizin səhhətinizlə maraqlanacaq”. Lyuba barakın qapısından çıxandan sonra rahat nəfəs aldı, heç olmasa, yazı-pozusu sarıdan bir qədər arxayınlaşmışdı. ...Onda ailəsinin Qubadan Dərbəndə köçdüyünü, qaynı Fərhadın qayınanasıgilə sığındıqlarını bilmirdi; Mina xanı- mın əri Musa Hüseynov da üç il əvvəl təxminən eyni cür itti- hamlara gedər-gəlməz göndərilmişdi; üstəlik, Bilqeyis xanı- mın qohumu Yusif Qaraxanov Dərbənd dəmir yolunda işləyirdi, şəhər sovetinin sədrilə yaxşı münasibəti vardı, az sonra onlara ayrıca otaq verilməsinə, adlarının ev dəftərinə yazılmasına, ərzaq payı almalarına nail olmuşdu. 582 Əgər bunları bilsəydi, şübhəsiz, daha da rahat olardı... Artıq “cəzası”nın iki ilini çəkmişdi, ömür möhlət versə, altı ilini də yola verərdi. Amma elə vaxt idi ki, kimsə sabah nə baş verəcəyini bilmirdi: cəbhədə ölüm-dirim döyüşləri gedirdi, böyük bir ölkənin, az qala, bütün Avropa hissəsi almanlar tərəfindən işğal olunmuşdu... O qışı, demək olar, xəstə keçirdi. Hava bir qədər mülayim olduğu günlərdə barakın ətrafında gəzinir, İlyuşinaya eşidib- bildiyi əhvalatları danışırdı. Bir dəfə nəzarətçi özünü saxlaya bilməyib doluxsunmuşdu: “Sizin kimi adamı necə həbsdə saxlamaq olar, Vəzirov?” Belə məqamlarda kimsəni qınamırdı: “Həyat amansız sınaqlarla doludu, Lyuba, o sınaqlardan heç də hamı şərəflə çıxa bilmir”. Çətin vaxtda kimsənin adına ləkə vurmadığından qürur duyurdu, buna da haqqı vardı...
*** Düşərgənin “sançast”ında müalicə bir fayda vermədi. İş qabiliyyətini itirdiyindən onu qəsəbənin kənarındakı əlillər evinə köçürdülər. Daha ömür möhlətinin tükəndiyini duyur, amma yaşa- maq, balalarını, ondan ötrü ağlagəlməz əzablara dözən Bilqe- yisi görmək istəyirdi. Lyubov İlyuşina vaxt tapan kimi baş çəkir, bir tikə çörək, ya dərman gətirir, ürək-dirək verir, cəbhədəki vəziyyətdən, ərinin məktublarından danışırdı... İlin son günlərində ürəyinin ağrısı daha da artdı... Dekabrın otuzunda Bilqeyis xanıma məktub yazdı, amma o məktubda ağrılarını büruzə vermədi:
Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|