Neriman Qurban indd
Yüklə 2,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Əziz Bilqeyis.
Mən sağ və salamatam. Yeganə xiffətim sənin və uşaqların xiffətidir. Səbrim tükənib, tale bizi nə vaxt qovuşduracaq. Əgər im- kan varsa, yazın, çalışın ki, bağlama göndərməyə icazə versinlər. 583 Əgər icazə versələr, bu mənə çox kömək olar, ələxüsus papiros barədə... Sizin hələ yayda yazdığınız məktubu indi almışam. Çox şad oldum ki, uşaqlar sağ-salamatdırlar, yaxşı oxuyurlar. Səhhə- tinizi qoruyun. Qohumlara və tanışlara salam deyin. Bərk-bərk öpürəm sizi. Bütünlükdə sənin Yusufin”.
Məktubu yaza-yaza düşünürdü ki, ailəsi bu il qışı onsuz qarşılayacaq, bəlkə, altı qış da beləcə ötüb-keçəcək... Altı qış! Son günlərin ağrılarından sonra buna heç ümidi yox idi... Yanvarın dördünə keçən gecə də ağrı qəfil gəldi, qəddarcasına sinəsini kəsib-doğradı, heç səsini çıxarmağa da imkan vermədi... Son eşitdiyi bayırda çovğunun vıyıltısı, yan çarpayıda kiminsə sayıqlaması, hardan gəldiyini ayırd eləməyə macal tapmadığı “Getmə!” fəryadı oldu; son gördüyüsə, iç dünya- sından ağlagəlməz sürətlə keçən ömür məqamları, bir də Bilqeyis xanımın və uşaqlarının sifətləriydi. Səhər yanaşı çarpayıda yatan, bu yaxınlarda gətirilmiş dustaq onun hərəkətsiz üzünü görüb hər şeyi başa düşdü, dərhal nəzarətçini çağırmaq üçün qaçdı. Lyubov İlyuşina işə yenicə gəlmişdi, ovqatı təlx idi, dusta- ğın xəbərindən sonrasa, az qala, yıxılacaqdı. Divara söykənib papiros yandırdı, astadan pıçıldadı: “Heyif səndən, Vəzirov! Çox heyif!” ...Cənazəni günortadan sonra götürdülər, maşının kuzo- vuna qoyub bir neçə dustaq, dörd əsgərlə Betlyuqanın qolu Unca çayı qırağındakı qəbiristanlığa apardılar. Lyubov İlyu- şina kabinədə oturmuşdu, qarlı yola baxa-baxa susurdu. Dustaqlardan biri – tatar İlyas Muhəmmədşin dua oxudu, tabutu qəbrə endirib üstünü torpaqladılar. Lyubov İlyuşina üstünə 5332 yazılmış taxta lövhəciyi qəbrin baş tərəfinə sancdı... 584 Beləcə, Yusif Vəzirin ağrılardan, acılı-şirinli günlərdən, şöhrət və uğursuzluqldardan, haqq-nahaqdan keçmiş ömrü qürbətdə başa çatdı...
***
...Ailəsi, doğmalarısa onun ölümündən çox-çox sonralar xəbər tutacaqdılar... Günlərin birində mərhəmətli Lyubov İlyuşina dustaq Vəzirovun tövlədə gizlətdiyi əlyazmalarını xatırlayıb çıxar- maq istəyəndə kağızların çürüyüb yararsız hala düşdüyünü görəcək, təəssüf dolu göz yaşı axıdacaq, sonralar dustaq Yusif Vəzirov barədə xatirələrini kövrələ-kövrələ onun məhbus həmyerlisi Kərbəlayı Əhməd Cəfərzadəyə danışacaqdı... Qəbiristanlığı su basdığından Kərbəlayı Əhməd həmtalesinin qəbrini ziyarət eləyə bilməyəcəkdi... Ölümündən on üç il sonra – 1956-cı il fevralın 28-də Yusif Vəzirin işi üzrə hökm “ittiham sübuta yetirilmədiyi üçün” ləğv ediləcək, ona bəraət veriləcəkdi... Bir il sonra Ceyhun bəy Hacıbəyli Yusif Vəzir Çəmənzəminli haqqında kədər dolu yazı çap etdirəcəkdi... O vaxtlar artıq iki yox, üç iddiaçısı olan əsl Qurban Səidin Yusif Vəzir olduğunu kimsə bilməyəcəkdi... Neçə illər keçəndən sonra Ceniya Qraman “Əli və Nino”nun nəşrlərindən birini tapacaq, oxuyub heyran olacaq, çevirib nəşr etdirəcəkdi... Həmin vaxt Amerikada yaşayan Mustafa Türkəqul və Yu- sif Qəhrəman romanı oxuyub vaxtilə Ceyhun bəy Hacıbəylinin Yusif Vəzir Çəmənzəminlidən belə bir əsəri olduğu barədə dediklərini xatırlayacaq, Lüsi Tala məktub yazıb bunu təsdiqləyən cavab alacaqdılar: həqiqətən iyirminci illərin or- talarında Qafqaz görkəmli bir şəxs atasının yanına gəlib, təkbətək söhbətdən sonra ona qalın qovluq verib getmişdi... Sonra həmin Lüsi Tal da dediklərini sirli şəkildə inkar eləyəcəkdi...
585 Yetmişinci illərin əvvəllərində “Azadlıq radiosu”nda çalı- şan Məcid Musazadə romanı Azərbaycan türkcəsinə çevirə- cək, nəhayət, belə bir əsərin varlığından xəbər tutacaqdıq... Amma romanın müəllifliyi ətrafında fikir toqquşmaları bitib-tükənmək bilməyəcəkdi... Beləcə, yüzilin elə o roman qədər gözəl əfsanəsi yaranacaqdı...
|