Nizomiy nomidagi toshkent davlar pedagogika universiteti

2.2-§. Oz komplektli maktab boshlang’ich sinflarida ona tilidan o’quvchilarning mustaqil ishlarini uyushtirish texnologiyasini takomillashtirish
Umuman olganda, boshlang’ich sinflarning ona tili darsliklari o’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish jarayonida mustaqil topshiriqlarning roli katta yekanligini asoslab beradi. Bu bilan o’quvchilarning nutq boyligi oshib boradi, ma’naviyani shakllanadi.
Boshlang’ich sinf o’quvchilarini ona tili mashg’ulotlarida mustaqil fikrlash darajalarini aniqlash maqsadida qo’llaniladigan o’yin topishmoqlar borki, ular o’quvchilarni mustaqil fikrlashga chorlaydi. Masalan:
1savol:
1-ta’rif: U qishda ham uxlamaydi, yashnayveradi. 2-ta’rif: Ko’k nimchasini yechmas hyech,
Yoz bo’lsa ham kechmas hyech. Dersiz, qishda qaqshar u,
Ayni qishda yashnar u.
3-ta’rif: Yilda bir bor mehmon bo’lar
Yashil sochli opamiz. Uy to’riga o’tkazib, Taqinchoqlar taqamiz.
2-savol:

1. 
   ta’rif: Kichkina dono,
   

Ichi to’la ma’no.

2. 
   ta’rif: Ilmga kon,
   

Mazmunga makon, So’z serhikmat, Bizga do’st,ulfat, O’rgatar odob,
Bu nima Ozod?
3-ta’rif: Qat-qat qatlama,
Aqling bo’lsa tashlama.
3-savol:
1-ta’rif: U tabiat hodisasi, Qariyalarning soch-soqoliga ham tushibdi deyishadi. 2-ta’rif: Sovug’i bor
Yemas qor. Oppoq, hyech kim- Demas kor.

3. 
   ta’rif: Sovuq kunlari hamma joyni qoplaydi-yu, havo sal ilishi bilan bo’shashib ketadi.
   
4. 
   savol:
   

1ta’rif: Aytishlaricha,mu shunaqa oqko’ngil yekanki, mabodo biror kishini chaqib xafa qilib qo’ysa, o’zi ham halok bo’lar yemish.
2-ta’rif. U hashorotlarning nomida shirinlik nomi qatnashadi. 3-ta’rif: Guldan-gulga qo’nar u,
Sharbat yig’ib jo’nar u, Yig’ib o’zi yemaydi, Uyasiga to’playdi.
Hosili men-u senga,
Kim nomini aytar menga.
5-savol:
1-ta’rif: U dalada o’sadi. Undan kiyim kechak,oziq-ovqat tayyorlashadi. 2-ta’rif: Oq gulim, oppoq gulim,
Husniga shaydo yelim.
3-ta’rif: Dala to’la oppoq qush,
Pati yo’g’-u mosmiq qush. U tufayli yelimiz
To’q yashaydi yoz-u qish.
6-savrol:
1-ta’rif: Uni nog’orachi qush deb atashadi. 2-ta’rif: U qush doim bir oyoqda turadi.
3-ta’rif: Hindistondan keladi lo’k,
Oyog’i uzun,ko’zi ko’k.
7-saval:
1-ta’rif: Tong odadi-yu, ufqda u ko’rinadi. 2-ta’rif: Tilla sandiq ochildi.
Ichidan zar sochildi. 3-ta’rif: Tilla barkash yaraqlaydi,
Baxt ulashib charaqlaydi.
8-savol:

1. 
   ta’rif: O’yinda raqiblarni
   

Yeldiradi izidan. Terlasa ham ularni, Ter chiqmaydi o’zidan.

2. 
   ta’rif: U xuddi quyoshdek dum-dumoloq.
   
3. 
   ta’rif: Uni mashhur sportchilarimiz ham katta-yu kichik barcha sevib o’ynaydi. 9-savol:
   

1. 
   ta’rif: U ham baqa,ammo sakrolmaydi.
   
2. 
   ta’rif: U uyasini doim o’zi bilan birga olib yuradi.
   
3. 
   ta’rif: U yugurish musabaqasida quyon ustidan g’alaba qozongan bo’lsa ham, juda sekin yuradi.
   

10-savol:
1-ta’rif: Uning ko’ylaklarini biz maza qilib iste’mol qilamiz. 2-ta’rif: Ko’ylagi qavat-qavat,
Tugmalari yo’q faqat.

3. 
   ta’rif: Pak-pakana bo’yi bor,
   

Yetti qavat to’ni bor.