3. STEAM ta’lim texnologiyasi va loyihalashtirish.
Pedagogik jarayonni loyihalashtirish mohiyati va tamoyillari.
STEAM ta’lim texnologiyasi va
loyihalashtirish jarayonini
o’rganishda eng avvalo loyiha va loyihalash tushunchalarini mohiyatini
o ’rganish maqsadga muvofiqdir.
Loyiha
- aniq reja, maqsad asosida uning natijalanishini
kafolatlagan holda pedagogik faoliyat mazmunini ishlab chiqishga
qaratilgan harakat mahsuli. Loyiha dastur, model, texnologik xarita va
boshqa ko’rinishda namoyon bo’ladi. Loyihaning
asosini ilmiy yoki
ijodiy xarakterga ega g ’oya tashkil etadi.
Loyihalash
- boshlang’ich m a’lumotlarga asoslanib, kutiladigan
natijani tahmin qilish, bashoratlash, rejalashtirish orqali faoliyat yoki
jarayon mazmunini ishlab chiqishga qaratilgan amaliy harakat.
Loyihalash “g ’oya - maqsad - kutiladigan natija - tahmin qilish -
bashoratlash - rejalashtirish” tizimiga asoslanadi.
Loyihalash turli
vositalar, ya"ni moddiy buyum, qurollar, masalan: kompyuter
texnologiyasi, vatmon yoki oddiy ish qog’ozi, chizg’ich, qalam, marker,
nusxa ko’chirish apparati (printer) va b. yordamida amalga oshiriladi.
L oyihalash- mo‘ljallangan ob’yektlar (apparat va asboblar, bino va
inshootlar, yo‘l va ko‘priklar, mashina va jihozlar,
samolyot va kosmik
kemalar, radiopriyomnik va televizorlar, telefon va kompyuterlar, kiyim-
bosh va poyabzallar, mebellar hamda boshqa turli-tuman mahsu-
lotlaming yangi xillari va namunalari)ni qurish va yaratish uchun
ulaming loyihalarini tuzish va chizish jarayoni. Fan va texnikaning
barcha sohalarida qoilaniladi. U iqtisodiy va texnikaviy hisob-kitob,
smeta tuzish, chizmachilik va chizmalami ko‘paytirish amallarini o ‘z
ichiga oladi, chizmalar asosida ko‘pincha ob’yekt (bino,
mashina va
boshqalar)ning maketi tayyorlanadi.
Loyiha - bu fikr, g'oya, niyat yoki biror narsa qilishning maqsadi.
Umumiy ma'noda, loyiha
biror narsa qilish uchun ishlab chiqilgan aniq
reyo.Loyihalar, aniq narsa bo'lishi mumkin, masalan, biron bir narsani
bajarish uchun ko'rsatmalari mavjud hujjatlar majmuidir. Loyiha so’zi
bir necha ma'nolarni anglatadi. Lotin tilidan keladi
proektus,
so’zidan
kelib chiqqan,
proicere
tomonidan tashkil etilgan
pro
"oldinga" va
degan ma'noni anglatadi
iacere
bu "otish" ni anglatadi. Masalan,
muhandislik va arxitekturada loyihalar - bu ish qanday bo'lishi
va uning
narxi qancha bo'lishi kerakligi haqida ma'lumot berish uchun tuzilgan
ma'lumotlar, rejalar va aniq hisob-kitoblar to'plamidir.
28
Bu
inson
hayoti
va
faoliyatining
muayyan
sohalarini
modernizatsiyalashga qaratilgan tizimli integratsiyalashgan jarayon.
Hozirgi vaqtda texnik loyihalar eng ko'p talabga ega, chunki ular
sayyoramiz
aholisining
hayot
sifatini
yaxshilashga
yordam
beradi.Loyihalami amalga oshirish uchun maxsus loyihalar zarurligini
va vazifani hal qilish usullari turli parametrlarga bog'liq bo'lishi
mumkinligini hisobga olib, quyidagi tarkibiy qismlar ajratiladi:
- asosiy reja (maqsad va vazifalami belgilash);
• hal qilish vositalari;
• natijalar.
Loyihaning ushbu kontseptsiyasi uning tuzilishining murakkabligi
va ko'p qirrali ekanligidan dalolat beradi.
U har bir inson hayotida va
butun davlatda jiddiy o'zgarishlami amalga oshirishga qodir. Uni amalga
oshirish natijalari ma'lum bir mintaqa uchun zarur bo'lgan mavhum yoki
o'ziga xos bo'lishi mumkin.
Hozirgi kunda loyiha faoliyati nafaqat yirik firmalar va sanoat
kompaniyalarida, balki tibbiyot va o'quv muassasalarida ham ish
shakliga aylandi. Maktabgacha ta’lim tashkilotlari va maktablarda har
bir bolaning ijodiy qobiliyatini aniqlash va rivojlantirish, ya'ni
yangi
ta'lim standartlari talablariga to'liq javob beradigan qiziqarli loyihalami
taklif qilmoqdalar.
Har qanday loyihaning o'ziga xosligi uni oldindan rejalashtirishda
ma'lum muammolar va g’oyalami keltirib chiqaradi. Ko'pincha
muallifga (ijodiy guruhga) rejalashtirilgan natijalami qanday amalga
oshirishlarini darhol tahmin qilish qiyin. Shu sababli faoliyat natijalari
nafaqat xizmatlar yoki mahsulotlar, balki ishlab chiqamvchilar keyingi
faoliyatda qo'llashlari mumkin bo'lgan ma'lum tajriba bo'lishi mumkin.
Har qanday tashkilot 2-3 kishidan bir necha minggacha tadqiqotchilami
jalb qilgan holda ushbu ish shaklidan foydalanishi mumkin.
Loyihalar
nafaqat sanoat tashkilotlarida, balki ta'lim va tibbiyot
muassasalarida ham ko'payib bormoqda. Masalan, bolalarni maktabdan
tashqari mashg'ulotlarga jalb qilish maktablar ishining qiziqarli va o'z
vaqtida amalga oshiriladigan qismiga aylandi. Ta'limni loyihalash
nazariyasi va amaliyotida turli xil loyihalar (turlari) ajralib turadi.
29
1. Qatnashayotgan talabalar soniga qarab ular individual, juftlash-
gan, guruhli bo'lishi mumkin.
Dostları ilə paylaş: