Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti muslimov narzulla alixanovich

Kirish 
bitiruv 
malakaviy ish umumiy hajmining 10 -15 foizini tashkil etishi lozim. 
Bitiruv malakaviy ishning 
asosiy 
qismida tadqiqot uchun tanlangan 
mavzuning nazariy jihatlarini yorituvchi bob va bо‘limlardan tashkil topishi, 
mavzu xususiyati mos tarzda mashinashunoslik va mashinasozlik fanlari, ixtisoslik 
fanlari mazmuni, tadqiqot metodi va texnikalarini kirituvchi mazmun, kutiladigan 
natijalarning bayon etilishi, xulosalarning shakllantirilishi va amaliy tavsiyalar 
berilishi lozim. 
Zarurat tug‘ilganda bitiruv malakaviy ishda talaba tomonidan taklif 
etilayotgan tavsiyalarning tatbiq etilishidagi ijtimoiy-iqtisodiy samaradorlik 
kо‘rsatkichlari beriladi. 
Asosiy 
qismni nazariy va metodik qismlar tashkil etib, bunda tashkil etuvchi 
bob va bо‘limlarning mazmuni bitiruv malakaviy ish mavzuiga tо‘liq mos kelishi 

---

367 
va uni tо‘la ochib berishi darkor. Bob va bо‘limlar talabaning qisqa, mantiqan 
tо‘g‘ri va dalillar keltirib tо‘plagan, tizimlashtirgan hamda tahlil qilgan 
materiallarini bayon etish qobiliyatini namoyish etishi lozim.
 
Nazariy 
qismni tashkil etuvchi bо‘limlar: 

о‘rganilayotgan muammoning nazariy-metodik asoslari; 

о‘rganilayotgan muammoning qaysidir muayyan о‘quv muassasasida 
aniqlanishi va tahlil qilinishi; 

muammoni bartaraf etish bо‘yicha chora-tadbirlar va tavsiyalar ishlab 
chiqish; 

malakaviy ishning bajarilishini ta’minlovchi texnik ta’minot; 

malakaviy ishning iqtisodiy qiymati; 

ixtisoslik fanlaridan mavzuga mos nazariy materiallar; 

bitiruv malakaviy ishning xuquqiy ta’minoti kabi masalalarni о‘z ichiga 
olishi lozim;

tadqiqot obyektining funksiyalari, vazifalari, sohasi; 

tashkiliy tuzilma, boshqaruv tizimi, uning tashqi va ichki aloqalarining 
о‘ziga xosligi; 

tadqiqot obyektining texnik iqtisodiy kо‘rsatkichlari; 

texnik yechim va xisob kitob ishlari; 

texnik chizmachilik va loyihalash asoslari; 

tadqiqot obyektida mavjud kamchilik va muammolar;

muqobil vazifalarni nazariy va amaliy hal etishning umumiy usullari va h. 
Kasb ta’limi ta’lim yо‘nalishlari talbalarining bitiruv malakaviy ishlarida 
nazariy qismida dizayn va konstruksiyalash qismlari kiritilishi tavsiya etiladi. 
Bunda : 

konstruksiyalanayotgan buyum uchun talablarni aniqlash; 

kostyum stilistikasi va konstruktiv –dekorativ yechimni asoslash; 

asos konstruksiyasini qurish uchun kerakli о‘lchovlar; 

asos konstruksiyasini hisoblash va qurish; 

---

368 

konstruksiyalanayotgan buyumni texnik modellashtirish; 

ishchi xujjatlarni tuzish; 

konstruksiyalanayotgan buyum uzelini tikish uchun asbob-uskuna va tikish 
usullarini tanlash; 

buyumga ishlov berish texnologik kartasi; 

material tanlash va asoslash. 
Bitiruv malakaviy ishning nazariy qismida kо‘rgazmali va raqamlar bilan 
kо‘rsatilgan materiallardan foydalanish maqsadga muvofiq. Kо‘rgazmali 
materiallar (jadval, diagramma, gistogramma, rasm, chizma, surat va 
fotohujjatlar)ni namoyish qilish shakllarini tanlash asosan tadqiqot mavzusining 
tavsifi va maqsadiga bog‘liqdir. Biroq bunda bitiruv malakaviy ishning asosiy 
qismiga joylashtiriluvchi barcha kо‘rgazmali materiallar yuqori darajadagi yangi 
foydali ma’lumotlarni berishi zarurligini hisobga olish lozim. Masalan, matnda 
keltirilgan jadvalning asosiy qismi tahliliy tavsifga ega bо‘lishi, raqamli 
kо‘rsatkichlarni tahlil qilish va qayta ishlash natijalari hisoblanishi lozim. 
Dastlabki statistik ma’lumotlarni о‘z ichiga olgan jadvallar ishning alohida ilova 
qismida keltirilishi talab etiladi.