Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti muslimov narzulla alixanovich

Suhbat metodi
- sо‘rashning bir turi bо‘lgani holda о‘qituvchining jiddiy 
tayyorgarlik kо‘rishini talab etadi, chunki u tekshirayotgan о‘quvchi bilan bevosita 
aloqada bо‘lish vaqtida og‘zaki suhbat tarzida, suhbatdoshining javoblarini 
yozmasdan erkin muomala formasida qо‘llaniladi. 

---

22 
Pedagogik sо‘rash metodi
– о‘qituvchining boshqa hamkasblaridan 
pedagogik tajribaning biror tomoni yoki hodisalari haqida axborot olish jarayoni 
bu metodning asosini tashkil qiladi. Sо‘rash savollarning mantiqiy о‘ylangan 
tizimi, ularning aniq ifodalanishi, nisbatan kamchiligi (3-5ta) nazarda tutiladi. 
Shuningdek, qat’iy formadagi javobni ("ha","yо‘q") ham taqozo etishi mumkin. 
Test, sо‘rovnomalar
- bu sо‘rovnoma, ya’ni anketa usuli qо‘llanganda 
yaratilgan ilmiy farazning yangiligini bilish, aniqlash, о‘quvchilarning yakka yoki 
guruhli fikrlarini, qarashlarini, qanday kasblarga qizishlarini, kelajak orzu-
istaklarini bilish va tegishli xulosalar chiqarish, tavsiyalar berish maqsadida 
о‘tkaziladi. 
Test savollaridan kо‘zlangan maqsad qisqa vaqt ichida о‘quvchilarning 
bilimlarini, qiziqishlarini, kasblar haqidagi fikrlarini yoppasiga baholashdir. 
О‘quvchilarning bilimini va saviyasini aniqlash uslublaridan biri - bu test 
yordamidagi sinovdir. 
Test sinovlar metodi
- bu yozma javoblarning ommaviy ravishda yig‘ib olish 
metodidir. Test sinovlarini (anketalarini) ishlab chiqish murakkab ilmiy jarayon. 
Pirovard natijada tadqiqot natijalarining ishonchliligi anketalar mazmuniga 
berilayotgan savollar shakliga, tо‘ldirilgan anketalar soniga bog‘liq bо‘ladi. Odatda 
test savollarining ma’lumotlarini kompyuterda matematik statistika metodlari bilan 
ishlash imkon beradigan qilib tuziladi. 
Eksperiment-tajriba-sinov usuli
- ushbu tajriba asosida ta’lim-tarbiya 
jarayoniga aloqador ilmiy faraz yoki amaliy ishlarning tatbiqi jarayonlarini 
tekshirish, aniqlash maqsadida о‘tkaziladi. 
Agar kuzatishda о‘qituvchi borliqni qanday bо‘lsa, shundayligicha idrok qilib 
tekshirsa, eksperiment jarayoni bu borliqni о‘zgartirib, uning ichki konuniyatlarini, 
unga ta’sir etishning samarador usullarini aniqlaydi. 
Eksperimentning birinchi xususiyati shundan iboratki, unda о‘qituvchining 
о‘zi qatnashadi, ishni tashkil etadi, amalga oshiradi va natijani taxlil qiladi. 
Ikkinchi xususiyati - о‘quv-tarbiya jarayonining ichki qonuniyatlarini aniqlash 
uchun jarayon sharoitlarini о‘zgartirish imkoni tug‘iladi.

---

23 
Uchinchi xususiyati - о‘quv-tarbiya jarayonini nazorat qilib, ularni anik 
о‘lchash imkonidir.
Tо‘rtinchi xususiyati - eksperimentga ilmiy tus berib, ishchi gipotezani 
aiiqlashtirishdir.
Demak, eksperiment shunday ilmiy-tadqiqot usulini, unda ta’lim-tarbiya 
jarayonini nazorat qilish, о‘lchash va ishchi gipotezani yanada oydinlashtirish 
imkoni tug‘iladi. 
Yuqorida kо‘rsatilgan tо‘rt xususiyat bajarilsa eksperiment laboratoriya 
eksperimenti hisoblanadi, birinchisi bajarilmasa, bu tabiiy eksperiment deyiladi.