II BOB. HOZIRGI ZAMON O‘QITUVChISINING PEDAGOGIK FAOLIYaTIGA QO‘YILAYoTGAN TALABLAR 2.1. Hozirgi zamon o’qituvchining pedagogik faoliyatini samarali tashkil etish tamoyillari
Hozirgi zamon o’qituvchining kasbiy mahorati ob’ektiv-shaxsiy xususiyatlar tizimining etakchi omillaridan biri bo’lib, uning tarkibiy tizimlari nihoyatda rang-barangdir. Pedagogikada yosh o’qituvchining kasbiy mahorati olimlarimiz tomonidan “Pedagogik faoliyatda belgilangan vaqt ichida o’qituvchining optimal natijalarga erishishida namoyon bo’luvchi oliy darajadagi mehnati” sifatida, “o’qituvchining tinimsiz mehnati va izlanishlari natijasida doimiy takomillashtirilib boriladigan muhim ta’lim va tarbiyaviy san’ati namunasi”, yoki “o’qituvchining ilmiy bilimlarni, kasbiy ko’nikma va malakalarni hamda metodologik bilimlarni o’z mehnatida va kasbiy sifatlarida namoyon etishi” kabi fikrlar bilan ta’riflanadi.
B.T.Lixachev o’qituvchining kasbiy mahoratini pedagogik san’atning noyob bir qismi sifatida ta’riflab, shunday yozadi: “o’qituvchining kasbiy mahorati deganda uning yuksak pedagogik–psixologik bilimlari, kasbiy malaka va ko’nikmalarni mukammal egallashi, o’z kasbiga qiziqishi, takomillashgan pedagogik fikrlash layoqati va rivojlangan ichki intuitsiyasi, hayotga nisbatan axloqiy–estetik munosabati, o’z fikr–mulohazasiga ishonchi va qat’iy irodasi tushuniladi”. Qator tadqiqotchilarning fikriga ko’ra, quyidagi to’rtta komponent yosh o’qituvchi kasbiy mahoratining asosiy tashkil etuvchi komponentlari hisoblanadi:
o’z kasbini sidqidildan sevishi;
o’z fanini va uni o’qitish metodikasini mukammal bilishi;
pedagogik qobiliyatlarini namoyish eta olishi;
pedagogik texnikani mukammal bilishi, notiqlik san’atini o’z o’rnida qo’llay olishi.
Ushbu komponentlar o’qituvchi mehnatini ilmiy asosda tashkil etilishida o’z kasbiga bo’lgan mehr-muhabbati, ijobiy munosabati va uni takomillashtirish istagini paydo qiladi. Yosh o’qituvchining kasbiy mahorati shakllantirilgach, u shaxsning kasbiy xususiyatiga aylanadi va refleksiv qobiliyatining rivojlanishiga ham ta’sir qiladi, natijada pedagogik mehnat faoliyatining samaradorligi oshadi.