2. Ilmiy uslub
Fan-texnikaning turli tarmoqlariga doir ilmiy asarlar, darsliklar ilmiy uslubda yoziladi. Mantiqlilik, aniqlik bu uslubga xos xususiyatlardir. Ilmiy uslub aniq ma’lumotlar asosida chiqarilgan ilmiy xulosalar (qoidalar, ta’riflar)ga boy bo`lishi bilan boshqa uslublardan farq qiladi: YOmg`ir - suyuq tomchi holidagi atmosfera yog`ini. Tomchining diametri 0,5-0,6 mm bo`ladi.
Ilmiy uslubda har bir fanning o`ziga xos ilmiy atamalaridan foydalaniladi, bu uslubda so`zlar o`z ma’nosida qo`llanadi, qoida yoki ta’rifning mazmunini ochishga xizmat qiladigan ajratilgan bo`laklar, kirish so`zlar, kirish birikmalar, shuningdek, qo`shma gaplardan ko`proq foydalaniladi.
3. Rasmiy-idoraviy uslub
Davlat idoralari tomonidan chiqariladigan qarorlar, qonunlar, nizomlar, xalqaro hujjatlar rasmiy-idoraviy uslubda yoziladi. Ariza, tilxat, ma’lumotnoma, chaqiruv qog`ozi, taklifnoma, shartnoma, tarjimai hol, e’lon, tavsifnoma, dalolatnoma, hisobot kabilar ham shu uslubda yoziladi. Bunday uslubdagi hujjatlar qisqa, aniq, barcha uchun tushunarli qilib tuziladi. Bu uslubning asosiy belgisi: jumlalarning bir qolipda, bir xil shaklda bo`lishi. Bu uslubda ham so`zlar o`z ma’nosida qo`llanadi, ko`pchilikka ma’lum bo`lgan ayrim qisqartma so`zlar ishlatiladi, har bir sohaning o`ziga xos atamalaridan foydalaniladi, qaror qilindi, inobatga olinsin, ijro uchun qabul qilinsin, tasdiqlanadi, yuklatilsin, tayinlansin kabi so`z va so`z birikmalari ko`plab uchraydi. Rasmiy-idoraviy uslubda ko`pincha darak gaplardan, qaror, buyruq, ko`rsatma kabilarda esa buyruq gaplardan ham foydalaniladi. Bu uslubda gap bo`laklarining odatdagi tartibda bo`lishiga rioya qilinadi: O`z lavozimini suiiste’mol qilganligi uchun M.Ahmedovga hayfsan e’lon qilinsin.
4. Ommabop (publitsistik) uslub
Tashviqot-targ`ibot ishlarni olib borishda qo`llanadigan uslub, ya’ni matbuot uslubi ommabop uslub hisoblanadi. Soddalik, tushunarli bo`lish, ta’sirchanlik, adabiy til me’yorlariga rioya qilish bu uslubning asosiy belgilaridan hisoblanadi. Ommabop uslubning radio, televidenieda ishlatiladigan ko`rinishi og`zaki ommabop uslub deyilsa, gazeta, jurnallarda ishlatiladigan ko`rinishi yozma ommabop uslub hisoblanadi. Bu uslubda ijtimoiy-siyosiy so`zlar ko`p qo`llanadi. Nutq ta’sirchan bo`lishi uchun ta’sirchan so`z va birikmalardan, maqol va hikmatli so`zlardan ham foydalaniladi. Bunday uslubda gap bo`laklari odatdagi tartibda bo`ladi, kesimlar buyruq va xabar maylidagi fe’llar bilan ifodalanadi, darak, his-hayajon va ritorik so`roq gaplardan, yoyiq undalmalardan, takroriy so`z va birikmalardan unumli foydalaniladi: 1. Azamat paxtakorlarimiz mo`l hosil etishtirish uchun fidokorona mehnat qilishyapti. 2. Partiya faollari o`zlarining navbatdagi majlisiga yig`ilishdi.
Dostları ilə paylaş: |
