O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM
VAZIRLIGI
NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA
UNIVERSITETI
UDK 372.72/371-3
Magistratura bo‘limi
«Gumanitar fakultetlarda matematika» kafedrasi
Xusanova Maftuna Egamberdiyevna
Boshlang‘ich sinf matematika darslarida pedagogik texnologiyalardan foydalanish metodikasi mavzusidagi
MAGISTRLIK DISSERTATSIYASI
DAK da himoya qilishga ruxsat
|
|
berilgan
|
|
|
|
Magistratura bo’limi boshlig’i
|
Ilmiy rahbarp.f.d.prof.
|
p.f.n. dotsent
|
|
Xamedova N.A
|
_________ Abdullayeva B.S
|
Kafedra mudiri p.f.d.prof.
___________Abdullayeva B.S
TOSHKENT 2011
MUNDARIJA
|
|
KIRISH…………………………………………………………………
|
3
|
1-BOB. BOSHLANG’ICH SINF MATEMATIKA DARSLARIDA
|
|
PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISHNING
|
10
|
NAZARIY ASOSLARI………………………………………………..
|
|
1.1.Pedagogik texnologiya tushunchasining nazariy asoslari ………….
|
10
|
1.2.Pedagogik texnologiya loyihalari: ilmiy yondashuvlar va
|
|
yechimlar………………………………………………………………...
|
27
|
1.3.Boshlang‘ich sinf matematika darslarida interfaol metodlari va
|
|
ularning tavsifi………………………………………………………….
|
34
|
Birinchi bob bo‘yicha xulosa …………………………………………
|
43
|
2-BOB. BOSHLANG’ICH SINF MATEMATIKA DARSLARIDA
PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARNI TATBIQ ETISH 45
METODIKASI…………………………….............................................
|
|
2.1. Matematika fanini o‘qitishda ta‘lim texnologiyani tatbiq
|
|
etishning o‘ziga xos jihatlari…………………………………………….
|
45
|
2.2. 1-2 sinf matematika darslarida pedagogik texnologiyalaridan
|
|
foydalanish………………………………………………………………
|
67
|
2.3. 3-4 sinf matematika darslarida pedagogik texnologiyalaridan
|
|
foydalanish……………………………………………………………….
|
75
|
Ikkinchi bob bo‘yicha xulosa………………………………………….
|
94
|
3-BOB. TAJRIBA - SINOV ISHLARINI O’TKAZISH VA
|
95
|
NATIJALAR TAHLILI ….....................................................................
|
|
3.1. Pedagogik tajriba – sinov maqsadi va vazifalari…………………
|
95
|
3.2. Pedagogik tajriba – sinov natijalari va uning tahlili……………..
|
101
|
Uchinchi bob bo‘yicha xulosa………………………………………….
|
103
|
XULOSA ………………………………………………………………..
|
106
|
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………………………..
|
107
|
|
|
KIRISH
|
|
|
|
|
|
Mavzuning
|
dolzarbligi.
|
Har
|
tomonlama
|
barkamol
|
insonni
|
shakllantirish bugungi
|
jamiyatimiz oldida turgan dolzarb masalalardan biri bo‘lib
|
qolmoqda. Hozirgi maktab o‘rindiqlarida o‘tirgan
|
yosh avlod ertaga bizning
|
qo‘limizdan ishimizni
|
oladigan, hayotimizni
|
davom
|
ettirib, o‘zidan
|
keyingi
|
avlodga
|
yetkazuvchi vorislarimiz, O‘zbekiston buyuk kelajagining egalaridir! Shu
|
sababli
|
Prezidentimiz
|
Islom Karimov
|
butun
|
mamlakatimiz
|
diqqat
|
e‘tiborini
|
barkamol avlod tarbiyasiga qaratmoqda.
2010- yili ‖Barkamol avlod yili‖deb e‘lon qilindi. Bu albatta bejiz emasdir.
2009 – yil 5-dekabr O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I. Karimovning
―O‘zbekiston konstitutsiyasi – biz uchun demokratik taraqqiyot yo‘lida va fuqarolik jamiyatini barpo etishda mustahkam poydevoridir‖ mavzusidagi ma‘ruzasida aytganidek: ―Barkamol avlod haqida so‘z borganda, davlat ta‘lim standartlarini, o‘quv dasturlari va o‘quv adabiyotlarini takomillashtirish, oliy va o‘rta maxsus ta‘lim, umumta‘lim tizimida ta‘lim yo‘nalishlari va mutaxassisiliklarini bugungi kun talablari nuqtai nazaridan qayta ko‘rib chiqish zarur. Shuningdek, o‘quv jarayoniga yangi axborot va pedagogik texnologiyalarni keng joriy etish, bolalarimizni komil inson etib tarbiyalashda jonbozlik
ko‘rsatadigan o‘qituvchi va domlalarga e‘tiborimizni yanada oshirish, qisqacha aytganda, ta‘lim – tarbiya tizimini sifat jihatidan butunlay yangi bosqichga ko‘tarish diqqatimiz markazida bo‘lishi darkor. ‖ - dedilar. Shu sababli zamon
talablariga to‘liq
|
javob
|
bera oladigan pedagogik texnologiyalarini boshlang‘ich
|
sinf matematika darslarida ham
|
joriy qilish ishlari hozirgi davr
|
talabidir. [3]
|
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning O‘zbekiston Respublikasi
|
Oliy majlisi Qonunchilik
|
palatasi va Senatining 2010-yil 27-yanvar kuni bo‘lib
|
o‘tgan qo‘shma
|
majlisidagi
|
―Mamlakatni modernizatsiya
|
qilish va kuchli
|
fuqarolik jamiyati barpo etish – ustivor maqsadimiz‖ hamda Vazirlar mahkamasining 2010-yil 29-yanvar kuni bo‘lib o‘tgan majlisidagi ―Asosiy vazifamiz-Vatanimiz taraqqiyotini va xalqimiz faravonligini yanada yuksaltirish‖
mavzularidagi ma‘ruzalari mazmun-mohiyati va undagi xulosalarni o‘rganish
yuzasidan Vazirlar mahkamasining 2010-yil 23-fevraldagi 101-F –sonli farmoyishi
bilan bilan tasdiqlangan tashkiliy tadbirlarni amaliyotga joriy etish
jamiyatimizdagi kun tartibidagi bosh masalalardan biridir.
Prezidentimiz o‘z ma‘ruzasida ― ....mamlakatni modernizatsiya qilish va
kuchli fuqarolik jamiyatini barpo etish ustivor maqsadimiz‖ degan fikr
mulohazalaridan jamiyatimizda barkamol avlodni tarbiyalash boshlang‘ich ta‘limning asosiy vazifalardin biri ekanligi gavdalanadi. Ayniqsa, bo‘lajak
boshlang‘ich sinf o‘qituvchlari ta‘lim va tarbiyaning tub maqsadi kuchli fuqarolik jamiyatining barpo etilishiga xizmat qilishi asosiy maqsadimiz ekanligi Sharqona tarbiya mazmunida his etilishi zaruriyati mavjuddir.[1]
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ―Barkamol avlod yili‖ davlat dasturi to‘g‘risidagi Qarorida mamlakatimizda sog‘lom va barkamol
avlodni tarbiyalash yoshlarning o‘z ijodiy va intellektual salohiyatini ro‘yobga chiqarish bo‘yicha qo‘yilgan vazifalarda ―....ta‘lim jarayoniga yangi axborot kommunikatsiya va pedagogik texnologiyalarni, elektron darsliklar, multimediya
vositalarini keng joriy etish orqali mamlakatimiz maktablarida, kasb-hunar kollejlari, litseylari va Oliy o‘quv yurtlarida o‘qitish sifatini tubdan yaxshilash …
samarali tizimini yanada rivojlantirish‖ ko‘zda tutilganligi dolzarb
vazifalarimizdan biridir.[1]
Yurtboshimiz Islom Abdug‘aniyevich Karimov o‘zining ―Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch‖ asarida ta‘lim – tarbiya haqida quyidagi fikrlarni bildirgan. ―Ma‘naviyatni shakllantirishga bevosita ta‘sir qiladigan yana bir muhim hayotiy omil – bu ta‘lim – tarbiya tizimi bilan chambarchas bog‘liqdir.
Ma‘lumki, ota – bobolarimiz qadimdan bebaho boylik bo‘lmish ilm – u ma‘rifat, ta‘lim va tarbiyani inson kamoloti va millat ravnaqining eng asosiy sharti va garovi deb bilgan‖. [3]
Albbatta, ta‘lim – tarbiya – ong mahsuli, lekin ayni vaqtda ong darajasi va uning rivojini ham belgilaydigan, ya‘ni xalq ma‘naviyatini shakllantiradigan va
boyitadigan eng muhim omildir. Binobarin, ta‘lim – tarbiya tizimini va shu asosda ongni o‘zgartirmasdan turib, ma‘naviyatni rivojlantirib bo‘lmaydi.
Shu bois bu sohada yuzaki, rasmiy yondashuvlarga, puxta o‘ylanmagan ishlarga mutloqo yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Maktab ta‘lim – tarbiya masalasi davlat
va jamiyat nazoratida bo‘lishi asosiy qonunimizda belgilab qo‘yilgan. Shu bilan birga, bu keng jamoatchilik, butun xalqimizning ishtiroki va qo‘llab – quvvatlashishini talab qiladigan umummilliy masaladir.
Shuni unutmasligimiz kerakki, kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida
yaratiladi, boshqacha aytganda, xalqimizning ertangi kuni qanday bo‘lishi
farzandlarining bugungi qanday ta‘lim va tarbiya olishiga bog‘liq.
Buning uchun har qaysi ota – ona, ustoz va murabbiy har bir bola timsolida avvalo shaxsni ko‘rishi zarur. Ana shu oddiy talabdan kelib chiqqan
holda, farzandlarimizni mustaqil va keng fikrlash qobiliyatiga ega bo‘lgan ongli yashaydigan komil insonlar etib voya yetkazish – ta‘lim – tarbiya sohasining asosiy maqsadi va vazifasi bo‘lishi lozim, deb qabul qilishimiz kerak. Bu esa ta‘lim – tarbiya ishini uyg‘un holda olib borishni talab etadi.
Ta‘limni
|
tarbiyadan,
|
tarbiyani
|
esa ta‘limdan
|
ajratib bo‘lmaydi. Bu
|
sharqona qarash, sharqona hayot falsafasi.
|
|
|
|
|
|
|
|
Yurtimizda
|
Kadrlar
|
tayyorlash
|
milliy dasturining uzviy
|
va
|
mantiqiy
|
davomi
|
bo‘lgan 2004 – 2009 yilarda
|
maktab ta‘limini rivojlantirish
|
umummilliy davlat
|
dasturi qabul qilindi.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
―Yangi
|
tamoyillar
|
asosida
|
rivojlanayotgan
|
ta‘lim tizimi yosh
|
avlodni
|
barkamol,
|
ma‘naviy yetuk
|
inson
|
sifatida
|
shakllantirishda
|
qarata
|
olgandir‖-
|
deyiladi kadrlar tayyorlash milliy dasturida.
|
Hozirgi kunda
|
ta‘lim
|
|
tizimida
|
jumladan boshlang‘ich sinf
|
matematika
|
darslarida pedagogik texnologiyalarni
|
qo‘llashning nazariy
|
hamda amaliy asoslarni
|
yaratish zarurdir.
|
|
|
Hozirda
|
|
o‘qituvchilarning
|
yuqori
|
|
kasbiy
|
tayyorgarlikka,
|
pedagogik
|
mahoratga, yuksak
|
ma‘naviy – axloqiy
|
fazilatlarga, mafkura borasida chuqur
|
bilimlarga ega bo‘lishi, ta‘lim – tarbiya ishlarida zamonaviy pedagogik texnologiyalar, interfaol usullardan samarali foydalanishi davr talabi hisoblanadi.
Yosh avlodning har tomonlama yetuk, bilimli, yuksak ma‘naviyatli, barkamol, vatanparvar shaxslar bo‘lib yetishishini ta‘minlash yo‘lida amalga oshirilayotgan ulkan bunyodkorlik ishlarining eng asosiy bo‘g‘ini sifatida pedagogik xodimlarning yuqori ilmiy, metodik bilimlarga hamda amaliy ishlash bo‘yicha yuksak mahoratga ega bo‘lishlarini ta‘minlash yuzasidan zarur chora –tadbirlarni amalga oshirish hisoblanadi.
Hozirda har bir maktabda ta‘lim – tarbiya saramadorligini oshirish jiddiy vazifa bo‘lib turibdi. Buning uchun har bir o‘qituvchi o‘z fanini o‘qitishning eng samarali zamonaviy pedagogik texnologiyalarini puxta bilishi va bu sohadagi yangiliklarni uzluksiz o‘rganib borishi orqali o‘z kasbiy mahoratini muntazam oshirib borishi talab qilinadi.
Ta‘lim jarayoniga pedagogik texnologiyalarni olib kirish ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖ning ikkinchi bosqich vazifalaridan biridir. Ta‘lim - kelajakdagi muvaffaqiyatlar kaliti ekan, uning mahsuli sifatida bugungi o‘quvchi kelajakda huquqiy-demokratik jamiyat a‘zosi sifatida bu jamiyat hayotida to‘laqonli ishtirok eta olishi, zamonning bozor iqtisodiyoti qo‘yayotgan talablariga to‘la javob bera olishi kerak. Axborot oqimi keskin ortgan,turli yangiliklar hayotimizga shitob bilan kirib kelayotgan davrda mustaqil tanqidiy fikrlash ko‘nikmalariga ega bo‘lgan,yangilikni o‘rganishga doim tayyor bo‘lgan, hamkorlikdan cho‘chimaydigan , muloqotga erkin kirisha oladigan shaxsni tarbiyalash ta‘lim-tarbiya jarayonining asosiy maqsadi bo‘lishi kerak va bu borada ta‘limda yangi texnologiyalarning qo‘llanishiga yo‘l ochilishi maqsadga erishish yo‘lidagi to‘g‘ri qadamdir. Hozirgi kunda
yangi texnologiya elementi bo‘lgan interfaol usullardan keng foydalanilmoqda.
Umumiy o‘rta-ta‘lim jarayonining sifati va samaradorligini oshirish uchun, jumladan uzluksiz matematik ta‘lim tizimi jarayonida pedagogik
tajribani o‘rganish va yoyish, zamonaviy pedagogik texnologiyalarning nazariy hamda amaliy asoslarini yaratish zarurdir.
Boshlang‘ich sinf matematik darslarida pedagogik texnologiyadan
foydalanib dars o‘tilsa, o‘qitish jarayonni takomillashadi. Magistrlik
dissertatsiyasining dolzarbligi ana shu bilan asoslanadi.
Dostları ilə paylaş: |