Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika

6-MAVZU: Dunyo mamlakatlaridagi o’qitish texnalogiyasi
Dunyoning rivojlangan mamlakatlarida har jihatdan rivojlangan kishini tarbiyalash muammosi hozirgi kunning asosiy talabi bulib turibdi. Chunki, jamiyatda yuz berayotgan inqilobiy uzgarishlarni insonning uzini uzgartirmasdan amalga oshirib bulmaydi. Ammo, yangi kishini tarbiyalash uz-uzidan emas, balki ijtimoiy munosabatlar yangilanishi jarayonida amalga oshadi. Bu jarayonda maktablar tizimi muhim ahamiyat kasb etadi.
Axborot texnologiyalari yetakchi uringa chiqib olgan hozirgi kunda rivojlangan mamlakatlarda maktablar tizimini, ta’lim mazmunini yangilash zaruratga aylandi. Eskicha uqitish usullari va metodlari ma’nan eskirib, ta’limning ilg‘or pedagogik texnologiyalarga asoslangan metodlari va shakllariga ehtiyoj kuchaydi.Qadimgi ajdodlarimiz olamning murakkab tabiiy jarayonlarini urganib borar ekan, insonni, uning ma’naviy-axloqiy kamolotini olamdan tashqarida emas, balki shu olamning ichida deb qaraydilar. Ularning fikricha, odam – olam ichidagi kichik olam bulib, unda katta olam (olami Kubro) ning barcha xususiyatlari uz aksini topgandir. Bu hol olamni tula tasavvur qilishdan oldin odamni, inson olamini yaxshi bilishni taqazo etadi. Shu nuqtai-nazardan qaraganda, hozirgi davr rivojlangan mamlakatlarida insonni tabiatning oliy mahsuli sifatida, olamning bir parchasi deb qarashda biryoqlamalikka berilib ketish kuzga tashlanadi. Shuning uchun bu mamlakatlarda insonni faqat zamonaviy ishlab chiqarish ilmi bilan qurollantirish, axborot texnologiyalari, boshqaruv malakalarini urgatishga ustivor soha sifatida qaralmoqda. Ulardagi maktablar ta’lim-tarbiyasi oldiga ham shunday vazifa quyilgan bulib, kichik olam (Najmiddin Kubro) ning moddiy ehtiyojlari yetakchi uringa, manaviy ehtiyojlar keyingi uringa tushib qolayotir.


7-MAVZU: “Ilk qadam” davlat o’quv dasturi va uning amaliyotdagi o’rni
Ta`lim metodi deganda ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchilarning birgalikdagi faoliyat yo’llari tushuniladi. Bularning yordamida ta’lim oluvchilar bilim, ko’nikma, malaka, kasbiy mahoratlarni egallashga erishadilar, aqliy va jismoniy kuch va ijodiy qobiliyat rivojlanadi. Pedagogikada ta`lim metodlarini tasniflanishiga va belgilashga bir xil yondashuv mavjud emas. “Ta`lim metodi” tushunchasining mazmunini ochish to’g’risida munozaralar hozirgi vaqtda ham davom etib kelmoqda. Ba`zi olimlar metodni belgilashda bilish manbalarining xususiyatlarini asosiy deb hisoblaydilar, boshqalari ta’lim oluvchilarning tafakkuridagi ijodiy faollik va mustaqillik, ba’zi olimlar esa ta’lim oluvchilar faoliyatida ta`limning turli bosqichlaridagi tavsifini muhim deb hisoblaydilar.
Ta’lim berishda uning ikki tomoni: o’qitish va o’qish tomonlari hamma vaqt aniq ajralib turadi. O’qitish metodlari o’quv jarayonining amalga oshirish, ya’ni o’qitish va o’qish metodlari bo’lganligidan, har bir metodga o’qituvchi faoliyati va talabalar faoliyati nuqtai nazaridan qarash lozim. Maktabgacha yoshdagi bolalarda shaxsning rivojlanishini o'z-o'zini anglashni shakllantirishda kuzatish mumkin, bu bolaning o'zini o'zi bilishi, uning real hayotdagi o'rni va o'z harakatlari, harakatlarini boshqalarga nisbatan baholash qobiliyatidan iborat.
Kattaroq maktabgacha yoshda tanqidiy fikrlash paydo bo'ladi, adekvat differensial o'zini o'zi qadrlash rivojlanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalik davrida shaxsiy rivojlanishda sezilarli o'zgarishlar ro'y beradi, bu quyidagilarda namoyon bo'ladi:
- kognitiv va ijtimoiy motivlarning ustunligida namoyon bo'ladigan aqliy faoliyatning motivatsion tomonini qayta qurishda;
- ijtimoiy mavqeni, o'z-o'zini tartibga solish va o'zboshimchalik ko'nikmalarini shakllantirishda;
- amaliy va kognitiv faoliyatda mustaqillikni shakllantirishda;
- o'zgaruvchan sharoitlarga moslashish qobiliyati.
Bolaning shaxsiy rivojlanish jarayoni maktabgacha yoshda muhim ahamiyatga ega va kattalarning (o'qituvchining) bevosita ishtirokida amalga oshiriladi, u optimal sharoitlarni yaratishda undan katta kuch talab qiladi.
Bolaning shaxsiy rivojlanishining asosi kattalarga bo'lgan bog'liqlik va ishonch tuyg'usining paydo bo'lishi, boshqalarga va o'ziga qiziqishning rivojlanishi, uning talablarini xatti-harakatlarning ichki motivlariga aylantirishdir.
Ilgari ushbu jarayonning maktab o'quvchilariga nisbatan samaradorligi uchun quyidagi pedagogik shartlar aniqlangan:
- bolaning shaxsiy rivojlanishi uchun individual ta'lim yo'nalishini ishlab chiqish;
- bolalarni refleksli faoliyatga o'rgatish;
- ta'lim tashkiloti o'qituvchilari o'rtasida asosiy vakolatlarni shakllantirish.
Birinchi pedagogik shart - bu bolaning shaxsiy rivojlanishi uchun individual ta'lim yo'nalishini ishlab chiqish.

8-MAVZU: Maktabgacha ta’limda markazlar faoliyati va uslubiyoti fani doirasida “O’zbekiston Respublikasi ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo’yiladigan davlat talablari”ni bajarilishini ta’minlash. Davlat ta’lim standartlarining mazmuni.

Davlat ta’lim standarti umumiy o‘rta ta’lim, kasb-hunar ta’limi hamda oliy ta’lim uchun alohida-alohida ishlab chiqarildi.

Umumiy o‘rta ta’limning davlat ta’lim standarti o'quvchilar umumta’lim tayyorgarligi saviyasiga qo‘yiladigan majburiy minimal darajani belgilab berdi. O'z navbatida kasb-hunar ta’limi, davlat ta’lim standarti o'quvchilar kasb-hunar tayyorgarligiga, saviyasiga qo'yadigan (oliy ta’lim DTS talablar mutaxassislik tayyorgarligiga, saviyasiga qo'yiladigan) majburiy minimal darajani belgilaydi.
DTS (davlat ta’lim standarti) ta’lim mazmuni shakllari vositalari, usullari va
ulaming sifatini baholash tartibini belgilaydi. Ta’lim mazmunining o‘zagi hisoblangan standart vositasida, mamlakat hududida faoliyat ko'rsatayotgan turli ta’lim muassasalarida (davlat va nodavlat) ta’limning barqaror darajasini ta’minlash sharti amalga oshiriladi. DTS o‘z mohiyatiga ko'ra o'quv dasturlari, darsliklar, qo'llanmalar, nizomlar o‘quv rejasi va boshqa mayoriy hujjatlami yaratish uchu nasos bo'lib xizmat qiladi.
Umumiy o‘rta (kasb-hunar va oliy) ta’limning DTS o'zining tuzilishi va mazmuniga ko'ra davlat, hudud ta’lim muassasalari manfaatlari va vositalari muvozanatini aks ettiradi hamda eng muhimi o'quvchi shaxsi, uning intilishlari qobiliyati va qiziqishlari ustuvorligidan kelib chiqadi.