Nizoviiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Ch.Sherrington retseptorning qaerda joylashganligiga qarab, sezgilami uch turga bo'ladi.

1. 
   Tashqi muhitdagi narsa va hodisalaming xususiyatlarini aks ettirishgamoslashgan hamda retseptorlan tananing sirtqi qismida jovlashgan sezgilar, ya’ni ekstroretseptiv sezgilar,
   
2. 
   Ichki tana a’zolari holatlarini aks ettiruvchi hamda retseptorlari ichki tana a’zolarida to’qimalarda joylashgan sezgilar, ya’ni interoretseptiv sezgilar
   
3. 
   Tanainiz va gavdamizning holati hamda harakatlari haqida maTumot (axborot. xabar) beruvchi muskullarda, bog'lovchi paylarda, mushaklarda joylashgan sezgilar, ya’ni proprioretseptiv sezgilar.
   

Psixologik ma'lumotlarga ko'ra, gavdaning fazodagi holati, sezgirligi statik sezgilarda o‘z ifodasmi topadi
Eeshitish organi orqali 10-15 sekundga tebranishni sezish mumkin. lekin quloq bilan emas, balki suvaklar yordamida (miya qopqog'i, tirsak, tizza uchlari) pavqash - vibratsiya sezgilar! deyiladi
Sezgi turlari

1. 
   Ko’nsh sezgilari;
   
2. 
   F.shitish sezgilari;
   
3. 
   Hid bilish sezgilan;
   
4. 
   Ta rn bilish sezgilari;
   
5. 
   Teri sezgilari,
   

6. 
   Muskul - harakat (kinestetik).
   

4. 
   Statik sezgilar.
   

8 Organik sezgilar;
Ko'rish sezgilari
Insonlar tomonidan rang va yorug’likni sezish ko'rish sezgilari orqali amalga oshadi va seziladigan ranglar xromatik va axromatik turlarga bo'linadi Psixofiziologik qonunga ko ra yorug'lik nurlari uchburchak shisha pnzma orqali o'tib singanda hosil bo'ladigan rang xromatik ranglar deb atalib, ularga kamalak ranglar, ya ni qizil, zarg'aldoq, sariq, yashil, havo rang, ko'k, binafsha tuslarini qamrab oladi Odatda oq rang, qora rang, kulrang va ularning turlicha ko'nnishlari axromatik ranglar deb notnlanadi.
Organik sezgilaming retseptoriari ichki organlarda. qizilo'ngach. me’da, ichak, qon tomirlari o'pka va shu kabilarda joylashgan bo'ladi Ichki organlardagi jarayonlar organik sezgilar retseptorlanning qo'z.g'atuvchi-landir Ularga quyidagilar kiradi;

1. 
   Og'nq sezgilar.
   
2. 
   chanqoq sezgilari;
   

v) noxush tuyg'ular,
g) ochhkni sezish
Analizatorlar sezuvchanligining faohyatdagi seskantiruvchilarga koTiikishining ta sin ostida o'zgarishi nioslashish deb ataladi
Boshqa analizator faoliyati ta’sinda analizator sezuvchanligining o'zgarishi sezgilaming o'zaro ta’siri deb ataladi
Anahzatorlaming o'zaro ta'sirlashishi, hamda, muntazam mashqlar natijasida sezuvchanlikning oshishi sensihilizatsiya deb ataladi Sezgilaming o'zaro ta'siriashuvida sinesteziya, ya’ni, qo'zg'alish ta’sinda boshqa analizatorlarga xos bo'lgan bn xil sezgi analizatorining hosil bo'hshi kabi holat ham kuzatiladi.
1ZOHL1 LUG AT
ADAPTATSIYA - tashqi sharoitlarga moslashish bo'lib, brining o'zi analizatorlarning o'zidagi o'zganshlami sezish bilan bog'liq fiziologik adaptatsiya va yangi guruhlardagi yangi f'aohyat turiga moslashishdan ijtimoiy-psixologik adaptatsiyalarga ajratiladi