Noorganik moddalar

9 .2 7 . AZOT KISLOTASI ISHLAB C H IQ A R IS H D A
TEXNIKA XAVFSIZLIGI VA M E H N A T
M U H O F A Z A S I
K u c h s i z a z o t ki slotasini si nt et i k a m m i a k d a n b a r xil u s ul l ar b i lan 
ishlab c h i q a r i s h d a deyarli 100% li a m m i a k d a n t a s h q a r i s iq i lm ag a n
yoki yuqori b o s i m l a r g a c h a siqilgan a t m o s f e r a havosi, t ex no lo gi k suv, 
a y l a n m a s uv, d i st i l l an g a n ki my ov iy t o z a l a n g a n suv, q i m m a t b a h o
p l a t i n a t i p id a g i k a t a l i z a t o r l a r , y u q o r i b o s i m va t e m p e r a t u r a d a g i
t o ‘y in ga n va o ‘t a qi zi gan suv b u g ‘lari, ishlab c h i q a r i s h j a r a y o n i d a
esa az ot m o n o o k s i d i , az ot di oksi di, a z o t u c h oksidi kabi z a har l i 
ga z la r h a m d a ki sl or od, az ot va b o s h q a l a r d a n t ar ki b t o p g a n ni t ro z a
gazlari, k u c h l i az ot ki slotasini k o ns e n t r a t s i y a s i n i o s h i r i s h d a kuchl i 
sulfat kislotasi — k u p o r o s mo y i yoki yu qo r i k o n s e n t r l a n g a n m a g n iy
nitrati t uzlar i, kuc h l i a z ot kislotasini t o ‘g ‘r i d a n t o ‘g ‘ri s i nt ez i da esa, 
ga z va s u y u q h ol dagi N 20 4, nitrit kislotasi H N 0 2, b o s i m ostidagi 
kislorod, t a s h l a n d i q gazlarni a z ot o k si d l ar i d a n t o z a l a s h d a esa m e t a n ,
v o d o r o d , u g le r o d m o n o o k s i d i va h o k a z o l a r ishlatiladi. A y r i m k a m -
chilikli h o l a t l a r d a a m m o n i y nitriti, a m m o n i y ni trat i yoki a m m i a k -
havoli port lovchi m o d d a va a r a l a s h ma l a r hosil b o ‘lib qolishi m u m k i n .
B u n d a y xavf -xat ar la r ga y o ‘l q o ‘ymasl ik u c h u n a v v a l a m b o r b a r c h a
f i z i k - k i m yo v i y j a r a y o n l a r n i g e o m e t r i k y o p i q a p p a r a t l a r d a a m a l g a
os hiriladi va u l a r n i n g b a r c h a s i t a s h q a r i d a n b o s hq a r i l a d i . J a r a y o n ­
l arni b o s h q a r i s h u c h u n a s os a n , p n e v m a t i k , y a ’ni past b os i ml i qu r i -
tilgan havo sistemalari qoMlanadi. T a ’m i r l a s h da n ol di n h a r bir ap p ar a t
va k o m m u n i k a t s i y a l a r siqilgan ha v o ber ib t o z a l a n a di .
A z o t ki sl ot a ishlab c h i q a r i s h d a isht ir ok e t a d i g a n a y r i m m o d d a l a r
xususi yat lar i q u y i d a g i l a r d a n iborat.