Noorganik moddalar

a zo t-v o c
aralash
Siqilgan
sirkulatsiyali
azot-vodorod
aralashm asi
7.1-rasm .
M a r k a z d a n q o c h m a k o m p r e s s o r n i n g o r a l i q b o s q i c h t a s v i r i :
I
— teskari yo'n altiru vch i apparat; 
2 —
is h ch i kurakcha;
3, 4 —
diffuzorlar; 
5 —
burilish g ‘ildiragi.
ega bo ' l is hi kerak. Yuqori siqish darajasi b il an ishlaydigan m a r k a z d a n
q o c h m a k o mp r es so r l ar da gazni ishchi g ‘i ldiraklarga kirishidagi bosimi 
g ‘ildirakning tart ib soniga qa r ab kuchl i ravishda o ‘zgaradi; un g a qarab 
m o s r a vi s h d a s iqi la yot ga n g a z n i n g h a q i q i y h a j m i h a m vaqt birligida 
o ' z g a r a d i . H a r bi r g ' i l d i r a k n i n g , b i n o b a r i n , b u t u n b ir k o m p r e s s o r ­
ning yuqor i foydali ish koeffitsientiga ega b o ‘lishini t a ’mi nl as h u c h u n
m o s r a vis hda ishchi g ‘i ldiraklar, k u r a k c h a l a r va y o ' n a l t i r u v c h i a p p a ­
ra t l ar o ' l c h a m l a r i o ' z g a ra d i .
Ishc hi g ' i l d i r a k l a r orasidagi g a z n i n g o ‘tib k e t i sh in i oldi ni olish 
u c h u n va a t m o s f e r a g a k o m p r e s s o r k o rp us i va vali ora sida gi or a li q 
y o' qol is hi ni kamayti ri sh u c h u n labirintli ( a y l a n m a yo' na li shl i) zi chla- 
g i c h l a r o ' r n a t i l a d i .
Ener got e xnol ogik t i zi mda ishlaydigan, oxirgi yillarda quvvati yiliga 
4 0 0 0 0 0 —4 5 0 0 0 0 t o n n a ( k u n i g a 1360 t) a m m i a k b o ' l g a n h a m d a
kel aj akda qur i li shi m o ' l j a l l a n g a n a m m i a k i shlab c h i q a r i s h b o ' y i c h a
bir chiziqli q u r i l m a l a r d a t abi iy gaz ni 4, 3 M P a g a c h a , h a v o n i 3,8 
M P a g a c h a , a z o t - v o d o r o d ar al ashmasi ni 32 M P a g a c h a siqish u c h u n ,
q o i d a d a g i d e k , b u g' li t u r b i n a l a r orqali h a r a k a t g a kel uvchi m a r k a z ­
d a n q o c h m a k o m p r e s s o r l a r o ' r n a t i l a d i .
208

---

Y u q o r i b o s i m l i k o m p r e s s o r n i n g vazifasi t o z a l a n g a n ( m e t a n l a s h -
t i r i s h d a n s o ‘n g ) a z o t - v o d o r o d a r a l a s h m a s i n i 2 , 4 —2,5 M P a d a n 32 
M P a g a c h a s i q i s h d a n iborat. A m m i a k b o ‘y ic ha u n u m d o r l i g i kuni ga 
1360 t b o ‘l gan a g r e g a t n i g az bilan t a ’m i n l a s h u c h u n u n u m d o r l i g i
s oa t i ga 176500 m 3 b o ‘lgan k o m p r e s s o r l a r i shlatiladi. G a z n i n g t a r k i ­
b i d a v o d o r o d n i n g k o n s cn t r a t s i y a si yuqor i b o ‘lgani u c h u n siqiladi- 
g a n g a z n i n g zichl igi a n c h a g i n a ki ch i kd ir , s h u n i n g u c h u n h a m a z o t-
v o d o r o d a r al as hma s in i k o m pr e s s o r n i n g bitta m a r k a z d a n q o c h m a g ‘il- 
d i r a g i d a s i qi sh da r aj a s i y u q o r i e m a s . G a z n i t a l a b e t i l ga n oxirgi 
b o s i m g a c h a siqi li shini t a ’m i n l a s h u c h u n k o m p r e s s o r ayl ani sh soni 
m i n u t i g a 11000— 12000 ni t ashki l et uv ch i bir q a n c h a o ‘nlab ishchi 
g ‘i ldir akl arga ega b o ‘l m o g ‘i ker ak. Siqish n a t ij as i da g az ni a n c h a g i ­
n a isib ket ishi tufayli o ra l i q s ovi ti s hl ar k o ‘z d a tut il adi .
K o m p r e s s o r u c h k o r p u s d a n iborat: past b o s i m kor pusi (p. b. k. ),
o ‘rta b o s i m k o r p u s i ( o ‘. b.k.) va yu qo ri b o s i m k or pu s i (yu. b. k. ). Past 
b o s i m k o rp us i ikki s ek s iy a d a n tar ki b t o p g a n . Y u q o r i b o s i m k o r p u -
sida a m m i a k sintezi siklida a y l a n m a k o m p r e s s o r vazifasini bajaruvchi 
a y l a n m a g h l d i r a k h a m j o y l a s h g a n . K o m p r e s s o r d a g i g ‘il dir akl ar ni ng 
u m u m i y soni 28 ga t engdi r.
A z o t - v o d o r o d gazlari a r a l a s h ma s i k o m p r e s s o r n i n g past bosimli 
k o r p u s i n i n g 1-se ksi ya sida n c h i q i b , havoli s ovi tgic h 
( 6)
ning sovitgi- 
c h i d a sovitilib, n a m aj ra t gic h ( 5 ) ga y u bor i li b, u y e r d an sovitish 
n at i j a s i da k o n d e n s a t s i y a g a u c h r a g a n s u v d a n ajratiladi ( 7 . 2 - r a s m ) .
Siqilgan sirkulatsiyali
gaz aralashmasi
Siqiladigan
azot-vodorod
aralashmasi
Siqilgan
sirkulatsiyali
gaz aralashmasi
Siqilgan azot-
vodorod
aralashmasi
Kondensat
Kondensat
Kondensat
Kondensat
7.2-rasm .