Noorganik moddalar

T o ‘rt kamerali
a rala shtirgich:
7 —
kamera; 
2 —
aralashtirgich; 
3
—
oqib chiquvchi kamera;
4 —
massani kirish teshigi;
5 —
qopqoq; 
6 —
to‘siq (shiber).
332

---

' 1 0 6 0
7100
2 . 5 - r a s m .
U z lu k siz is hlovchi su p erfosfat k am eras i.
/ —
kameraning silindrik qobug'i; 
2 —
silindrik quvur; 
3 —
elektrmotor;
4 —
rcduktor; 
5 —
kameraning qopqog‘i; 
6 —
to'siq; 7—
pichoq;
8 —
massa tushish teshigi.
ro lik larg a jo y la s h g a n b o ‘lib 1—2 s o a td a b ir m a r t a q o ‘z g ‘a lm a s q u v u r 
a tr o f id a a y la n a d i.
T e m i r b e t o n d a n q ilin g a n q o p q o q h a r a k a ts iz ichki q u v u rg a (si- 
l in d rg a ) o ‘rn a tilg a n . Q o p q o q q a (5) c h o ‘y a n d a n yasa lg a n tik h o la td a
t o ‘siq j o y la s h g a n (6). T o ‘siq y o r d a m i bilan o q a y o t g a n m a ssa n i pish - 
g a n m a h s u l o t d a n aj rati lib tu rila d i. T o ‘siq yo n i da m a h s u l o t n i kesish 
u c h u n m a x s u s p i c h o q (7) o ‘rn a tilg a n .
K esish q u r i l m a - p i c h o q (7) s ilin d r s h ak lid ag i q u v u r b o ‘lib, q u v u r 
s irtiga o ‘tk ir r a n d a s i m o n p i c h o q o ‘rn a tilg a n . Q u v u r b ir m i n u t d a 8 — 
10 m a r t a a y la n ib s u p e rfo sfa t m a ssa sin i qirib k a m e r a ostiga tu sh ira d i. 
S h u n d a y q ilib k a m e r a g a tu s h g a n q a y m o q s i m o n m a s s a k a m e r a bir 
m a r ta ay la n ish d avrida qotib p ic h o q q a y a q in lash a d i va kesiladi. Kesil- 
g a n s u p e rfo sfa t k a m e r a n in g ostidagi te s h ik orqali t r a n s p o r ty o r g a (23) 
tu sh a d i. T r a n s p o r t y o r y o rd a m i bilan ta y y o rla n g a n m a h s u lo t o m b o rg a
y u b o r ila d i. O m b o r d a y u q o r id a a y tilg a n d e k 2 — 3 h a f ta ic h id a p is h i- 
rish m a q s a d i d a s a q la n a d i. S a q la n is h d a v r id a k r a n o rq a li s h o p irib
tu rila d i.
O d d iy superfosfat ishlab c h iqarish texnologiyasining asosiy afzalligi 
u n in g so d daligi va arzonligidir. A m m o ta rk ib id a fosfor an g id rid i 14— 
18% P , 0 5ga, s h u j u m l a d a n 4 —5% P , 0 . e r k in h o l a t d a y a n a kislota 
h o l a t d a , 15% q a d a r n a m lik k a ega. B u n d a s u p e r f o s f a tn i xusu siy atin i 
y ax sh ilash u c h u n a m m i a k b ila n ishlab, m a h s u l o t n i n e y tra lla s h va 
n a m s iz qilish k e ra k b o ‘ladi. Bu m a q s a d d a o d d iy s u p e rfo sfa t m ax su s 
a y la n u v c h i s ilin d r sh a k lid a g i a p p a r a t d a g az h o la td a g i a m m i a k b ilan 
ish la n a d i:
H 3P 0 4 + N H 3->H4H 2P 0 4 + g
333

---

R e a k siy a e k z o te r m i k b o ‘lgani sababli t e m p e r a t u r a k o ‘ta rila d i va 
asosiy n am lik b u g ‘lanib m ah su lo t quriydi. N e y tra lla n ish ja ra y o n i bilan 
b ir v a q td a m a h s u lo t g ra n u l h o la tg a h a m keladi. Bu usul bilan ta y y o r­
la n g a n m a h s u l o t n i a m m o n i y l a s h t i r i l g a n s u p e r f o s f a t d e b a ta la d i. 
S u p e rf o sf a t ishlab c h iq a r is h d a v r id a f t o r gazi ajra lib c h i q a d i , ftor 
gazi a s o s a n S iF 4, q i s m a n H F h o l a t i d a c h iq ib a t m o s f e r a n i z a h a rla s h i 
m u m k in . S h u n in g u c h u n fto r gazlari a lo h id a b o ‘lim d a u sh lan ib , qayta 
is h la n a d ila r. B u n in g u c h u n f to r ga z la ri suv b i l a n yuviladi.
3 S iF 4 + (n + 2 ) H 20 - > 2 H 2S iF 6 + 2 S i 0 2 • n H 20
Y uvish j a r a y o n i m a x su s a b s o r b e r la r d a olib b o r ila d i v a 8— 10%li 
k r e m n e f t o r i d kislotasi ( H 2Si • F 6) hosil b o ‘la d i. K r e m n e f t o r i d k islo ­
tasini o sh tuzi b ila n ishlab k r e m n e f t o r i d n a tr iy olish m u m k in .
H 2S iF 6 + 2 N a S l - * N a 2S iF b + 2 H C 1
O lin g a n m a h s u lo t p e stitsid sifa tid a q o ‘lla n a d i.