Noorganik moddalar

O ksid lanish
darajasi x, % 
61 
70 
80 
90 
95 
9 6
97 
98 
99
Q atlam dagi
tem peratu ra, C° 
6 0 0
572 
537 
4 9 2
4 5 5
4 5 5
4 3 6
4 1 8
389
32

---

4.2. O K S ID L A N IS H KATALIZATOR LARI
X IX a s r n in g 30-y illarid a sulfat kislotasi ishlab c h iq a r ish d a platinali 
k a ta liz a to r o ‘rn ig a vanadiyli k a ta liz a to rla r ishlatila b o sh la n d i. V anadiy 
k a ta liz a to r la r i 
6—8
m assa % V
2
0 . , K 20 va S i 0
2
d a n ib o ra t g ‘ovak 
m o d d a d i r . Bu k a t a l i z a to r n i n g ich k i sirti 10 m
2
/ g , d ia m e tr i 4 —4,5 
m m va u z u n lig i 10— 15 m m d o n a l a r s h a k lid a ish lab c h iq a r ilm o q d a .
H ozirgi k u n d a Rossiyada vanadiyli k ataliza to rlar SV D (diatom itga 
joylashgan sulfovanadat), SVS (silikalvlga joylashgan sulfovanadat), KI-1 
va K I - 2 (K a ta liz instituti), Q Q (q a y n a m a q a tla m ) va b o sh q alar ishlab 
chiqariladi. Bu k a taliza to rlar b ir-b irid a n tayyorlash usuli, tarkibi va 
tash u v c h isi b ila n fa rq la n a d i. M a s a la n , S V D k a ta liz a to r i t a x m in a n
V
2
0
5
• 3 K 20 • 6 S 0
3
• 3 5 S i 0
2
ta rk ib ig a ega. Bu m a r k a d a ishlab c h i q a -
rilayotgan d o n a h k a ta liz a to r la rn in g t o ‘k m a zichligi 570 d a n to 700 g / /
g a c h a , m e x a n i k m u s t a h k a m l i g i 2 — 3 d a n to 10 k g / s m g a c h a d o n a
u zu n lig i a t r o f id a b o ‘ladi.
K a ta li z a t o r l a r n i n g asosiy tavsifi bu faollik, t e r m i k b a r q a r o r lik va 
m e x a n ik m u s ta h k a m lik h isoblanadi. K o n ta k t m assasining m u h im sifat 
k o ‘rsa tk ic h i y o n d i r i s h te m p e r a t u r a s i h is o b la n a d i. Y o n d iris h t e m p e ­
ra tu ra si t a ’sirid a k a ta liz a to r te z qiziy b o sh lay d i va S O , ni o k sid lan ish
j a r a y o n i t a s h q a r i d a n issiq o l m a s d a n a v to te r m ik s u r a td a o ‘tadi.
K ata liz ato rlarn i y o ndirish te m p e ra tu ra si kataliza to r tabiatiga, re ak ­
siya aralashm asi tarkibiga va reaksiyaning issiqlik samaradorligiga b o g ‘liq 
b o ‘ladi. SVS va KI katalizatorlari past yondirish tem p eratu rasig a ega. 
SVS va KI niki 39 0 —400°C, S V D niki esa 4 2 0 —430°C atrofida.
K a ta li z a t o r l a r n i k o n t a k t u s k u n a s ig a y u k la sh va b o ‘s h a tis h d a g i 
y o ‘q o lish i u n i n g m e x a n i k m u s ta h k a m lig ig a b o g ‘liq b o ‘ladi. B u n d a n
ta sh q a r i, suv bugN ari, H
2
S 0
4
tu m a n la r i t a ’sirida k a ta liz a to r z a r r a c h a -
la rin in g b u z ilish i s o d ir b o ‘ladi, gaz o q im ig a gid rav lik q arsh ilik o rta d i 
va n a tija d a g a z n i s o 'r i b o lish g a e le k tr e n e rg iy a s in in g sarfi o s h a d i, 
tiz im u n u m d o r l i g i esa k a m a y a d i.