3 N 0 , + H 20 = 2 H N 0 3 + NO + 136 kJ
(2.4)
N i t r a t kislo ta si t u p r o q q a tu s h g a c h , u n d a g i k u y d ir ilm a g a n o h a k -
to s h b ila n r e a k s iy a g a k irishib, s u v d a yaxshi e r iy d ig a n
kalsiy n itra ti
tu z in i hosil qiladi:
C a C 0 3 + 2 H N 0 3 = C a ( N 0 3) 2 + C 0 2 + H 20 + Q,
(2.5)
T u p r o q d a hosil b o ‘lgan b u kalsiy selitrasin i o ‘sim lik la r o ‘z larid a
o ‘z l a s h t i r a d il a r va n a tija d a b u j a r a y o n o ‘s im lik la r d a o q siln i hosil
b o ‘lishiga h a m d a h o s ild o r lik n in g o rtish ig a olib keladi.
Bu j a r a y o n la r a z o tn in g ta b ia td a aylanishini tashkil etadi. Biroq,
a z o tn in g aylanib yurishi natijasida tu p ro q n in g faqat b ir o zgina qismi
b o g ‘langan a z o t bilan t o ‘ldiriladi, xolos, y a ’ni vaqt o ‘tishi bilan t u p
ro q n in g s e k in -a s ta m a d o ri keta boshlaydi. S h u n in g u c h u n tu p ro q q a
a z ot o ‘g ‘itlarini q o ‘s h im c h a ta rz d a berib turish z a ru r b o ‘ladi. B u n d a n
tashqari h o sild orlikning ortishi u c h u n yerga solinadigan azotli o ‘g ‘it-
lar, y a ’ni bo g ‘langan azotni m iqdorini yanada k o ‘paytirish kerak b o ‘ladi.
T a b i a t d a u c h r a y d ig a n b o g ‘la n g a n a z o t tu z l a r id a n
kaliy selitrasi,
n a triy selitrasi zaxiralari kam b o ‘lgani sababli, in so n iy a t o ld id a ta r k i
b id a az o ti b o r b o ‘lgan m o d d a la r n i ishlab c h iq a r is h n i k o ‘p a y tirish d e k
k a tta m u a m m o p a y d o b o ‘lib qoldi.
Dostları ilə paylaş: