Nsan hüquqları v
Yüklə 1,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
IV T Ə HL İ L 49.
Cinay ə t M ə c ə ll ə sinin korrupsiya il ə
ə laq ə dar müdd ə alarına milli qanunvericiliyin Az ə
ə td ə 2004-cü ilin iyun ayında qüvv ə y ə minmi
ş
Korrupsiya il ə
ə laq ə dar cinay ə t m
ə suliyy
ə ti bar
ə d ə Konvensiyanın standartlarına uy ğ unla ş dırılması m ə qs ə di il ə 2006-cı ilin may ayında d ə yi ş iklikl ə r edilmi ş dir. Aktiv rü ş
ə txorluq (madd ə 312) v ə passiv rü ş v
txorluq (madd ə 311) madd ə l ə ri yenid ə n mü ə yy ə n edilmi ş , v
ə zif
ə li
şə xs anlayı ş ı daha da geni ş l ə ndirilmi ş ki, xüsusi olaraq beyn ə lxalq t əş kilatların v ə zif
ə li
şə xsl
ə rinin v
ə mü
ə yy ə n öz ə l sektor qurumlarında i ş l ə y ə n şə xsl ə ri
ə hat
ə etsin, aktiv v ə passiv rü ş v ə txorlu ğ a gör ə sanksiyalar artırılmı ş v
nüfuz alveri kriminalla ş dırılmı
ş dır. Bu t ə qdir
ə layiq s
ə yl ə r ə baxmayaraq, h ə ll edilm ə li
olan bir sıra ə sas çatı ş mazlıqlar qalmaqda davam edir ki, bu da a ş a
ıda t ə svir olunacaq. Bu kontekstd ə GDQ üçün Cinay ə t M
ə c ə ll ə sin ə düz
ə li ş l ə rin hazırlıq m ə rh ə l ə sind ə oldu ğ unu v
ə bu ç
ə rçiv
ə d ə korrupsiya qanunvericiliyinin nec ə inki ş af
etdirilm ə si mümkünlüyünü öyr ə nm ə k maraqlı olmu ş dur. 50. GDQ s
ə f ə r ə rzind ə müzakir ə l
r zamanı m ə lumat verilmi ş dir ki, hökum ə t
ə Konvensiyanın 5-ci (xarici v ə zif
ə li
şə xsl
ə rin rü
ş v ə tl ə passiv ə l ə alınması), 6-cı (xarici seçkili orqanların rü ş v
tl ə
ə l ə alınması), 10-cu (beyn ə lxalq parlament assambleyası üzvl ə rinin rü ş v ə tl ə
ə l ə alınması) v ə 12-ci (nüfuz alveri) madd ə l ə rin ə
edilmi ş qeyd- şə rtl
ə rin ehtiyac olmadı ğ ı üçün geri götürülm ə si v
ə ya yenil ə nm
m ə si v ə
Konvensiyaya Ə lav
ə Protokolun imzalanması bar ə d
müzakir ə l ə r h
ə yata keçirilmi ş dir.
GDQ bu kimi s ə yl ə ri d
ə st ə kl ə yir. Amma buna baxmayaraq qeyd edilm ə lidir ki, Az ə
şə rtl
ə rinin 1 iyun 2010-cu il tarixd ə n 3 il müdd ə tin
ə y ə ni 1 iyun 2013- cü il tarix ə kimi uzatmı ş dır v
ə Az
ə rbaycan Respublikası GRECO-ya üzv dövl ə tl
r arasında Konvensiyaya ə n çox qeyd- şə rt ir
ə li sürmü ş dövl
ə tl ə r sırasındadır. GDQ t əə ssüf edir ki, Az ə rbaycan üzr ə Konvensiyanın qüvv ə y
minm ə sind ə n 6 il müdd ə t
ə d ə heç bir açıq s ə b ə b olmadan bu sah ə d
heç bir inki ş afa nail olunmamı ş dır v
ə
Qrup bu cür v ə ziyy
ə tin Konvensiya t ə r
find ə n yaradılmı ş standartların h ə rt
r ə fli h ə yata
keçirilm ə sin ə
ə h ə miyy ə tli d
ə r ə c ə d ə ziyan vuraca ğ ından narahatdır. 51. Ə lav ə olaraq, GDQ vur ğ ulamaq ist ə yir ki, praktiki implementasiyanın s ə m
r ə li olması üçün konkret t ə dbirl ə r vasit
ə si il
ə bir sıra z ə ruri hüquqi islahatlar h ə yata
keçirilm ə lidir. Bununla ə laq
ə dar olaraq GDQ Az ə rbaycanın korrupsiyaya ə h ə miyy ə tli d ə r ə c ə d ə m ə ruz qalması bar ə d
geni ş yayılmı ş fikirl
ə rin olmasına baxmayaraq rü ş
ə tl ə ə l ə alma v
ə nüfuz alveri normalarının nadir hallarda t ə tbiq olunması il ə ba
ğ lı
yerl ə rd ə keçirilmi ş görü
ş l ə rd ə b ə zi h
ə msöhb
ə tl ə r t ə r ə find
ə n ifad
ə edilmi
ş narahatlı ğ ı
ş ür. Bununla ə laq
ə dar, s
ə lahiyy
ə tli
şə xsl
ə r o faktı qeyd edirl ə r ki, “korrupsiya” anlayı ş ının Az ə rbaycan hüquq sistemi ç ə rçiv
ə sind
ə ki m
ə nasına v
ə zif
ə s ə lahiyy ə tl ə rini
a ş ma, v ə zif
ə s ə lahiyy ə tl ə rind
ə n sui-istifad ə etm
ə , v
ə zif
ə saxtakarlı ğ ı kimi dig ə r ə laq ə li cinay ə tl ə ri d
ə
ə hat ə edir v ə 2005-ci ild ə Ba
ş prokuror yanında Korrupsiyaya qar ş ı
ə idar
ə si yarandı ğ ı vaxtdan aparılmı ş cinay
ə t i
ş l ə rinin sayı artmı ş dır (m ə s ə l ə n 2005-ci ild ə 35 şə xsd
ə n f
ə rqli olaraq 2009-cu ild ə 176
şə xs korrupsiya il ə
laq ə dar cinay ə t i ş l ə ri üzr ə ittiham olunmu ş lar). Buna baxmayaraq, GDQ narahatlıq keçirir ki, 2005-2010-cu il tarixl ə rd ə yalnız 5 şə xs aktiv rü ş v ə txorlu ğ a gör ə , 29
şə xs passiv rü ş
ə txorlu
ğ a gör
ə v
ə 5 n
ə f ə r nüfuz alveri cinay ə tin ə gör
ə ittiham olunmu ş dur v
ə bu
göst ə rir ki, a ş a ğ ıda tövsiy ə edilmi ş qanunvericiliy ə g
ə l ə c ə k d ə yi ş iklikl ə r mühüm olsa da, özü-özlüyünd ə korrupsiyaya qar ş ı mübariz ə y
ə h ə miyy
ə tli yardım olmayacaq. 52. Cinay
ə t qanunvericiliyin ə g
ə ldikd
ə GDQ qeyd edir ki, “v ə zif
ə li
şə xs” anlayı ş ı
ə t ə m ə ll ə rini tör
ə tm ə si mümkün olan şə xsl ə ri mü
ə yy ə n edir. Bu termin s ə lahiyy ə tli şə xsl
ə rin dediyin ə
sas ə n Cinay ə t M
ə c ə ll ə sinin dig ə r hiss
ə l ə ri il ə eyni hüquqi qüvv ə y ə malik olan 308-ci madd ə sinin qeyd hiss ə si il
ə mü
ə yy ə n edilir. Bu anlayı
ş “daimi, müv ə qq
ti olaraq v ə ya xüsusi s ə lahiyy
ə t üzr
ə hakimiyy ə t nümay
ə nd ə si funksiyalarını h ə yata keçir ə n, yaxud dövl ə t orqanlarında, yerli özünüidar ə
orqanlarında, dövl ə t v
ə b
ə l ə diyy ə mü ə ssis
ə , idar
ə v
ə t
əş kilatlarında, habel ə dig
ə r kommersiya v ə qeyri-kommersiya t əş kilatlarında t əş kilati-s
ə r ə ncamverici v ə ya inzibati-t ə s ə rrüfat funksiyalarını yerin ə yetir
ə n şə xsl ə r, beyn ə lxalq t
əş kilatların nümay ə
ə l ə ri, habel ə «Korrupsiyaya qar ş ı mübariz ə haqqında» Az ə rbaycan
Respublikası Qanununun m ə qs ə di üçün v ə zif
ə li
şə xs hesab edil ə n dig
ə r şə xsl ə ri” ə hat
ə edir. 2006-cı il düz ə li
l ə ri il ə t
ə sbit olunmu ş bu anlayı ş ın
ə n son hiss ə si
«Korrupsiyaya qar ş ı mübariz ə haqqında» Az ə rbaycan Respublikası Qanununun 2-ci madd ə sind ə n
ə z ə rd ə tutulmu ş
şə xsl ə rin siyahısına istinad edir ki, bu siyahıya da xüsusi olaraq “dövl ə t orqanlarına v ə b
ə l ə diyy ə l ə r ə t ə yin edilmi ş v
ə seçilmi ş
xsl ə r”, “inzibati v ə zif ə tutan dövl ə t qulluqçuları” v ə “dövl
ə t v
ə b ə l ə diyy ə orqanlarında t əş kilatı
v ə inzibati v ə zif
ə tutan
şə xsl
ə r” daxildir. 53. GDQ s
ə lahiyy
ə tli
şə xsl
ə rin “v
ə zif
ə li
şə xs” anlayı ş ının d
ə yi ş iklik edilmi ş formada merl ə ri, nazirl ə ri, hakiml ə ri, prokurorları, habel ə Parlament v ə b
l ə diyy ə üzvl
ə rini
ə hat
ə
etm ə si bar
ə d ə izahatları il ə qane olur. Buna baxmayaraq, Cinay ə t M
ə c ə ll ə sinin bir sıra müdd ə aları aydın şə kild
ə göst
ə rir ki, dövl ə t qulluqçularının b ə zi kateqoriyaları v ə yerli
hakimiyy ə t orqanları institutlarının b ə zi i
ş çil
ə ri bu anlayı ş t
ə r ə find ə n ehtiva olunmur. S ə lahiyy ə tli
şə xsl
ə r v
ə dig
ə r h
ə msöhb
ə tl ə r bunu t ə sdiq edirl ə r v
ə bildirirl ə r ki, “dövl ə t qulluqçusu” anlayı ş ı qanunvericilikd ə n
ə z ə rd ə tutulmu ş m
ə nasında “v ə zif
ə li
şə xs”
anlayı ş ından daha geni ş dir, bel
ə ki, ona h ə m d
ə sürücü, makinaçı, arxivçi v ə sair kimi köm ə kçi v ə zif
ə l ə r d ə daxildir. GDQ ba ş a dü
ş mü ş dür ki, bu tip dövl ə t qulluqçuları, habel ə t əş kilat-s
ə r ə ncamverici v ə inzibati-s ə r ə ncamverici funksiyası olmayan şə xsl ə r v ə zif
ə li
şə xs anlayı ş a daxil deyill ə r v
ə ona gör
ə d ə rü ş v ə tl ə ə l ə alma cinay ə tl
rin ə gör ə
cinay ə t m
ə suliyy
ə tinin subyekti deyill ə r. S
ə lahiyy
ə tli
şə xsl
ə r izah edirl ə r ki, bu cür şə xsl
ə r şə raitd ə n asılı olaraq cinay ə tin i
ş tirakçısı kimi köm ə kçi, t
ə hrikçi v
ə ya t
əş kilatçı
qismind ə v ə ya d
ə l ə duzluq v ə ya m ə nims
ə m ə cinay ə tl ə rin
ə gör
ə m
ə suliyy
ə t ə c ə lb edil ə bil ə rl ə r. Buna baxmayaraq, GDQ çox böyük ş übh ə edir ki, bu xatırladılan müdd ə
ə 3-cü madd ə l
rind ə n ə z ə rd ə tutulmu ş bütün rü ş v
tl ə
ə l ə alma cinay ə tl ə ri yuxarıda xatırladılan madd ə l
rl ə
ə hat
ə oluna bil ə r, m
ə s ə l ə n köm ə kçi v ə zif
ə si tutan dövl ə t qulluqçusu u ğ ursuz olaraq rü ş v
t t ə l ə b edir v
ə prinsipc ə
ş v ə t cinay ə tini tör ə tmi
ş
şə xs yoxdur. Konvensiyanın 1(a) madd ə sinin v ə zif
ə li
şə xsin
müst ə qil anlayı ş ını mü
ə yy ə n etm ə m ə sin
ə baxmayaraq GDQ dövl ə t qulluqçularının v ə
dövl ə t qullu
ğ undakı dig ə r i
ş çil
ə rin ön
ə mli bir hiss ə sinin c
ə zadan k
ə narda qalmasından v ə
ə n ill
ə r ə rzind ə rü ş v ə tl ə
ə l ə alma il ə ba ğ lı çox az cinay ə t i
ş inin m
ə hk ə m ə y ə
gönd ə rilm
ə sind
ə n narahatdır. Ona gör ə d
ə GDQ dövl Yüklə 1,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|