Nukus innovatsion instituti

Ma`lumotlar ombori kontceptciyalari Fayllarni boshqarish tizimlari

Eng oddiy ma`lumotlar ombori odatiy fayllar to’plami ko’rinishida tashkil qilingan. Ushbu model qutilarda saqlanadigan jildlar hamda bu jildlarga tikib qo’yilgan bir nechta sahifali hujjatlarning kartotekali tashkil qilinishini eslatadi.
Fayllarni boshqarish tizimlarini MOBT singari toifalash mumkin emas, chunki odatda ular operatcion tizimning bir qismi hisoblanadi va fayllarning ichki tarkibi haqida hech narsa bilishmaydi. Bu narsa fayllar bilan ishlovchi amaliy dasturlarga kiritilgan. Misol sifatida /etc/passwd faylida saqlanuvchi UNIX foydalanuvchilar jadvalini keltirish mumkin. Ushbu faylga murojaat qiluvchi dasturlar uning birinchi maydonida ikki nuqta bilan tugallanadigan foydalanuvchi nomi mavjudligini bilishadi. Agar ilova ushbu axborotni tahrirlashi kerak bo’lsa, u to’g’ridan to’g’ri faylni ochishi va maydonlarni to’g’ri formatlash haqida qayg’urishi kerak.
Ma`lumotlar omborining bunday modeli juda noqulay, chunki u uchinchi avlod tili (3GL) ni qo’llashni talab qiladi. Natijada so’rovlarni dasturlash vaqti oshadi, dasturchi esa yanada yuqori kvalifikatciyaga ega bo’lishi kerak, chunki u ma`lumotlarni saqlashning nafaqat mantiqiy, balki jismoniy saqlanish strukturasini ham o’ylab chiqishi kerak. Bu shunga olib keladiki, ilova va fayl orasida mustahkam aloqa yuzaga keladi. Jadvallar maydonlari haqidagi barcha informatciya ilovada kodlashtirilgan. Shu faylga murojaat qiladigan boshqa ilova mavjud kodni ikkilashi kerak.
Ilovalar soni oshishiga qarab ma`lumotlar omborini boshqarish murakkabligi ham ortib boradi. Ma`lumotlar sxemasi o’zgarishi har bir dastur komponentiga, agar uning uchun bu zarur bo’lsa, o’zgartirish kiritishga olib keladi. Yangi so’rovlarni shakllantirish shunchalik ko’p vaqtni oladiki, ba`zan bu ma`noga ega bo’lmaydi.
Fayllarni boshqarish tizimlari axborotni nusxasini ko’paytirishga to’sqinlik qila olmaydi. Yanada yomoni, ma`lumotlar kelishilmaganligining oldini oluvchi mexanizmlarning mavjud emasligidir. Faraz qiling, kompaniyaning barcha xodimlari to’g’risida fayl bor. Har bir satrda boshliq nomi yozilgan maydon mavjud. Bir boshliq qo’l ostida bir nechta ishchi ishlaydi, shu sababli uning nomi doim takrorlanadi. Agar qaerdadir bu ism noto’g’ri yozilgan bo’lsa, rasman bu xodimning boshqa boshlig’i bo’ladi. Boshliqni almashtirganda uning ismini butun ma`lumotlar ombori bo’ylab qidirish kerak bo’ladi.
Oddiy fayllar xavfsizligi operatcion tizim orqali nazorat qilinadi. Alohida fayl u yoki bu foydalanuvchi tomonidan ko’rish yoki modifikatciya qilish uchun bloklangan, ammo bu faqat operatcion tizim darajasida bajariladi. Ma`lum bir vaqtda faqat bitta ilova faylga yozuv kiritishi mumkin, bu esa umumiy samaradorlikni pasaytiradi.