Nuraliyeva xafiza otaevna

Botulizm (Klostridium botulinum) 
Botulizm lotin tilidan – botulis so‗zidan olinib, kolbasa ma‘nosini anglatadi. 
Sababi kasallikning kelib chiqishi ko‗pincha kolbasa iste‘mol qilish natijasida 
paydo bo‗ladi. Botulizm kasalligini keltirib chiqaruvchi bakteriya - Kl. Botulinum 
1896 yilda Gollandiyalik cho‗chqa go‗shtidan qilingan kolbasani ist‘emol qilish 
natijasida kasallikning og‗ir turi keng tarqalgan vaqtda E.Van Ermengem 
tomonidan kashf etilgan. Botulizm-klostridium botulini toksini tushgan ovqatni 
iste‘mol qilish natijasida bo‗ladigan og‗ir, o‗tkir kasallik. Klostridium 
botilunimning oltita tiplari ma‘lum (A, V, S, D e, G). Ularning hammasi kishilarda 
kasallik qo‗zg‗atishi mumkin va har bir tipning toksini faqat xudi shu tipga 
chiqargan zardob bilan neytrallanadi. Botulizmni qo‗zg‗atuvchi-aniq anaerob u 
havo kirmagan joyda ko‗payadi, ya‘ni baliq, yog‗li cho‗chka go‗shtida, 
kolbasaning katta bo‗laklari ichida yoki germetik berk konserva va bankalarida 
hosil bo‗ladi. 
Klinikasi. Botulizm belgilari organizmga tushgan mikrob toksinlariga ko‗ra 
2 soatdan 36 soatgacha davom etadigan yashirin davrdan keyin yuzaga chiqadi. 
Kasallikning dastlabki alomatlari-«Ko‗z simptomlari» buyumlarning qo‗shaloq 
bo‗lib ko‗rinishi, ravshan ko‗rishning pasayishi. Bemorlarning boshi og‗riydi, 
tovushlar butunlay chiqmay qolishi mumkin (afoniya). Ko‗z qorachig‗larining 
yorug‗likni sezishi susayadi, akkamodatsiya pasaygan, ko‗z soqqalarining o‗ynab 
turishi (nistagim), katta kichikligi har xil (anizokoriya). Yuz muskulaturasining 
harakatchanligi zarar ko‗radi, mimika hatto yo‗qoladi ham (amimiya). Og‗zini 
ochish qiyinlashadi, yutish harakati buzuladi. Tana harorati me‘yorda, puls tez 

---

40 
uradi. Kasalikning oxirgi davrida nafasning buzulishi asosiy siptom hisoblanadi. 
Botulizmda spetsifik zardob o‗z vaqtida yuborilmagan hollarda o‗lim hodisasi 70% 
gacha etadi. 
Profilaktikasi. Dudlangan mahsulotlarni (baliqni) tayyorlash uchun baliqni 
sovutish asosiy shart hisoblanadi. Baliq zavodlarida dudlangan mahsulotlar 
tayyorlash uchun baliqlarni tiriklayin shikastlamasdan qabul qilish tavsiya etiladi. 
Konserva sanoatida ham konservalarning sterilizatsiya qilish rejimini puxta nazorat 
qilish kerak. Anaerob sharoitlarida va tegishli temperaturaning yuzaga kelishi 
toksin bo‗lishi uchun sharoitlar yaratadi. Bomboj belgilari bo‗lgan konservalarni 
savdo tarmog‗iga chiqarish man etiladi.
Davosi: botulizmga qarshi antitoksin zardobi yuborilishi kerak.