Nuraliyeva xafiza otaevna

Mikotoksikozlar 
Ovqat mikotoksikozlari asosan surunkali kasallik bo‗lib organizmga ovqat 
mahsulotida don va don mahsulotlarida ko‗paygan mikroskopik zamburug‗larning 
hayot faoliyati mahsulotlarni to‗kishi natijasida paydo bo‗ladi. 
Mikrotoksikozlarga aflotoksikozlar, alimenter toksik aleykiya (septik 
angina), ‖achigan non‖ dan zaharlanish va ergotizm kiradi. 
Alimentar toksik aleykiya (septik angina) ovqatda qor tagida qolib qishlab 
qolib ketgan donni iste‘mol qilish natijasida paydo bo‗ladi. Erta bahordan qorlar 
erigandan oftob nuri ta‘sirida dalalardagi donda nam va issiq muxit hosil bo‗lib bu 
Fuzarium sporotichiellavarlar turkumidagi zamburug‗ning ko‗payishiga imkon 
beradi. 
Kasallikning tarqalishi bahor faslining oxirida yozning boshlarida 
zaxarlangan g‗alla mahsulotlarini iste‘mol qilingandan 1-3 hafta keyin kuzatiladi. 
Aleykiya kasalligining boshlanishi qon paydo qiluvchi a‘zolar faoliyati buzilishi 
bilan ifodalanadi. Kasallikning rivojlanishida qonda leykopeniya xamda qon 
tanachalarining hosil bo‗lishida depressiya (trombopeniya, gipoxrom anemiya) 
alomatlari kuzatiladi. Leykotsitlarning miqdori 1 mm
3
-1000 va undan kam, 
eritrotsidlarning soni 18.00000 gacha kamayishi mumkin. Terida gemoragik 
toshmalar paydo bo‗ladi. Tomog‗ning difterik yallig‗lanishi bilan birga og‗ir 

---

41 
angina paydo bo‗ladi. Ba‘zi vaqtlarda kasallik belgisi (noxushlik, og‗iz burishishi, 
yutishning qiyinlashishuvi, sal bo‗lsada ko‗ngil aynishi, qusish, ich ketishi) 
kuzatiladi. 
Profilaktikasi. Dalada qor ostida qolib ketgan donlarni ovqatda iste‘mol 
qilmaslik kerak. G‗allani yig‗ish va almashtirish punktlari tashkil qilinadi. Qishda 
qolib ketgan don boshoqlari bo‗lgan dalani erta haydash tavsiya etiladi. 
O‘rov kasalligi (Kashin-Bek kasalligi) 
O‗rov (Kashin-Bek kasalligi) kasalligi sobiq ittifoqda uzoq Sharqda va 
Sharqiy Sibrda va Zabakayl o‗lkalarida endemik holda uchraydi. Kasallik birinchi 
marta 1869 yilda N.N.Kashin va 1906 yilda e.V.Bek tomomnidan Janubiy 
Sibirning O‗rov daryosi atrofida vodiyda yashovchilari orasidan topilgan. Shuning 
uchun ham kasallikka O‗rov kasalligi yoki «Kashin-Bek» deb nom berilgan. 
Bu kasallikkda suyakning o‗sishi susayadi natijada oyoq va qo‗l 
suyaklarining qisqarishiga olib keladi. 
O‗rov kasalligi mahalliy don o‗simliklarining fuzarium sporotrixella 
turkumidagi toksik zamburug‗lardan zaralanish tufayli kelib chiqadi. Ikkinchi 
nazoratga ko‗ra O‗rov kasalligi tuproqda suv xavzalarida oziq-ovqat 
mahsulotlarida ichimlik suvida kalsiy darajasi past bo‗lgan holda stronsiy miqdori 
ortiqcha bo‗lganda stronsidraxiti toksikozi sifatida avj oladi.