Nurmurodov

11.6. Parmalash va yunib kengaytirish dastgohlari. Parmalash
dastgohlari va ularda bajariladigan ishlar
Shunday tuzilishdagi dastgohlar teshiklar parmalash, teshiklarga 
metchik yordamida rezbalar ochish, teshiklami kengaytirish va ulami 
ishlab moslash, list materialdan disklar qirqib olish va boshqa ishlar 
uchun mo‘ljallangan. Bu jarayonlar parma, zenker, razvyortka va 
boshqa shularga o ‘xshash asboblar bilan 
Universal parmalash
dastgohlarining
quyidagi turlari mavjud:
1. Bir shpindelli stolli parmalash dastgohlari kichik diametrli te­
shiklarga ishlov berish uchun ishlatiladi. Bu dastgohlar asbobsozlikda 
keng tarqalgan. Ulaming shpindellari katta chastota bilan aylanadi.
2
. Vertikal parmalash dastgohlari (
1 1
.
6
-rasm) dastgohlaming 
asosiy va eng ko‘p tarqalgan turi bo‘lib nisbatan kichik o'lchamli 
detallarda teshiklar parmalash uchun ishlatiladi. Ishlov beriladigan
188

---

teshikning o‘qi bilan asbobning o‘qini to‘g‘ri keltirish uchun bu dast- 
gohlarda tanavomi asbobga nisbatan surish imkoniyati ko‘zda tutilgan.
3. Radial parmalash dastgoh­
lari katta o ‘Ichamli tanavor (de- 
tallarda teshik parmalash uchun 
mo‘ljallangan. 
Radialparmalash 
dastgohlarida teshiklarning o‘qla- 
rini asbobning o ‘qi bilan to‘g‘ri 
keltirish uchun dastgohning shpin- 
deli qo‘zg‘almas detalga nisbatan 
siljitiladi.
4. Ko‘p shpindelli parmalash 
dastgohlari; bu dastgohlar ish 
unumini bir shpindelli dastgoh- 
larga qaraganda anchagina oshi- 
rishga imkon beradi.
5. Chuqur parmalash uchun 
ishlatiladigan gorizontal parma­
lash dastgohlari. Parmalash dast­
gohlari guruhiga markaz parma­
lash dastgohlarini ham kiritish 
mumkin, bu dastgohlar tanavorlar-
ning yuzalarida markaz teshiklari hosil qilish uchun ishlatiladi.
Universal vertikal-parmalash dastgohi o'rtacha o ‘lchamli parma­
lash dastgohlaming yangi konstruktiv turkumiga (2118, 2125, 2135 va 
2150 dastgohlari) kiradi, bular parmalashi mumkin bo‘lgan 
teshiklarning eng katta shartli diametri 18, 25, 35 va 50 mm ga teng. 
Bu turkumdagi dastgohlar o ‘zaro keng unifikatsiyalangan.
Mazkur dastgohlarda bosh harakat (shpindelning aylanma 
harakati) tik joylashgan elektr dvigateldan tishli uzatma va tezliklar 
qutisi orqali olinadi. Surish harakati esa shpindeldan tishli g‘ildiraklar, 
surish qutisi, tishli uzatma, mufita, shnekli juftlik va reykali uzatma 
orqali shpindel gilzasiga uzatiladi.