Nurmurodov
Yüklə 169,63 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 9.5. M etallam i bolg‘alash Qizdirilgan metallni bolg‘a muhrasining zarbi yoki press muhrasining bosim kuchi ta ’sirida zarur shaklga keltirish jarayoni bolgalash
|
to'g'ri presslash,
ikkinchisi esa teskari presslash usullaridir. Shuni ta’kidlash joizki, teskari presslashda sarflanadigan kuch to‘g ‘ri presslashdagiga qaraganda 25-30 % kam boiadi, chunki konteynerda metall ishqalanmaydi. Teskari presslashda chiqindi ham kamayadi. Ba’zi metall va qotishmalardan presslab buyum hosil qilishda matritsa teshigidan chiqish tezligi: duraluminiy uchun 4—6 sm/s, 149 aluminiy uchun 8 sm/s gacha, mis va uning qotishmalari uchun 12-15 sm/s boMishi maqsadga muvofiqdir. Bu jarayon aniq o ‘lchamli va murakkab shaklli buyumlar olishga imkon berish bilan birga juda unumlidir. Bu usuldan aviatsiya sanoatida aluminiy qotishmalaridan samolyot va raketa tuzilishida ko‘p ishlatiladigan murakkab shaklli buyumlar tayyorlashda, ayniqsa, keng koiam da foydalaniladi. Presslash jarayonida ishlatiladigan matritsalar, asosan, ЗХ2Б8, 38XM10A markali legirlangan po‘latlar va boshqa qattiq qotishmalardan tayyorlanadi. Presslash jarayoni, asosan, turli gorizontal va vertikal gidravlik presslarda (presslash kuchi 1500-300000 M h ga teng) olib boriladi. Presslash usullari ichida eng yuqori ish unumiga ega boMgani gidropresslash bo‘lib, ishlatiladigan suyuqlikning bosimi 3000 MPa gacha yetadi (yoki gidroekstruziyazm deyiladi) va portlash energiya- sidan foydalanadigan presslash jarayonlari hisoblanadi. 9.5. M etallam i bolg‘alash Qizdirilgan metallni bolg‘a muhrasining zarbi yoki press muhrasining bosim kuchi ta ’sirida zarur shaklga keltirish jarayoni bolg'alash deb ataladi. Bolg‘alash natijasida olingan buyum pokovka deyiladi. Bolg‘alashda metall (qotishma) muhralar orasidagi bo‘sh joylarga o ‘tadi. Quyma metall bolg‘alanganda metallning dendrit tuzilishi (strukturasi) tola-tola tuzilishga aylanadi, prokatlangan metall bolg‘alanganda esa metallning tola-tola tuzilishi bir qadar yaxshi- lanadi. Demak, bolg‘alashda metallning mexanik xossalari ortadi. Bolg‘alashda metall strukturasi va xossalarining o ‘zgarishi shu metallning bolg‘alanishdan oldingi strukturasi va xossalariga hamda bolg‘alanish darajasiga bog‘liq. Bolg‘alanish darajasi esa siqilish koeffitsiyenti bilan ifodalanadi: n = Fi / F2 bunda: F t - pokovkaning bolg‘alashdan oldingi ko‘ndalang kesimi yuzi, F2 -pokovkaning bolg‘alashdan keyingi ko‘ndalang kesim yuzi bo‘lib, cho‘ktirishda F]>F2 cho‘zishda esa F i cha va ba’zan undan ortiq bo‘ladi. Bolg'alash yo‘li bilan xilma-xil shakl va o‘lchamli, bir necha yuz grammdan 350 t gacha, ba’zan esa undan og‘ir pokovkalar tayyorlanadi. 150 Odatda, turli metall yoki qotishmalar qo‘lda va mashinalarda bolg‘alanishi mumkin. Dastaki (qo‘lda) bolg‘alash usulidan, asosan, ta’mirlash ishlarida va mayda pokovkalar tayyorlashda foydalaniladi. Mashinalarda bolg'alash usuli ko‘plab pokovkalar ishlab chiqarishda va og‘ir pokovkalar olishda qo‘llaniladi. Metallami (tanavorlami) dastaki bolg'alashda ishlatiladigan asosiy asboblarga bolg‘a (bosqon), sandon, ombur, silliqlagich, qisqich, podboyka, zubilo va hokazolar kiradi. Asosiy uskunalarga bolg‘a, turli bolg‘achalar va presslar kirsa, yordamchi uskunalarga qaychilar, qizdirish pechlari, tanavomi bol- g‘alashga uzatuvchi va ko‘maklashuvchi kranlar, siljitkichlar, mani pulator va boshqalar kiradi. Erkin bolg'alash jarayoni quyidagi asosiy operatsiyalarni o ‘z ichiga oladi: Yüklə 169,63 Kb. Dostları ilə paylaş:
|