“Нурота қўриқхонаси қуриқлик моллюскалариннг биологик хилма хиллиги”

o„tkazish va xulosalash kompetentsiyasi. 
Biologik ob‘ektlarda boradigan jarayonlar, tirik organizmlarning 
moslanishi va tarqalishini o‗rganish uchun tajriba va kuzatishlarni aniq maqsad va 
reja asosida olib 
boradi, ma‘lumotlar to‗playdi, natijalarni qayd etadi, olingan natijalarni 
tahlil qila oladi, umumlashtiradi, xulosalay oladi. 
3. Sog„lom turmush tarzi va ekologik kompetentsiya. 
- Odamda uchraydigan irsiy kasalliklar va ularning oldini olish haqida 
ma‘lumotlarni biladi; 
- yuqumli va surunkali kasalliklarning oldini olish maqsadida gigienik va 
ratsional ovqatlanish qoidalari, organizmlarda parazitlik qiladigan hayvonlarning 
rivojlanish tsiklini o‗zlashtirgan holda ularga qarshi kurash usullarini biladi, 
yuqtirmaslik chora– tadbirlarini qo‗llay oladi, zaharli o‗simliklar va oziq-ovqat 
mahsulotlaridan zaharlanishning oldini ola oladi, turli omillar va hayvonlar 
tomonidan jarohatlanganda, shamollaganda, kuyganda, oftob va sovuq urganda, 
suyak va paylar shikastlanganda, suvga cho‗kkanda birinchi yordam ko‗rsatish 
usullarini qo‗llay oladi; 
- kun tartibiga rioya qiladi, jismoniy mehnat va aqliy faoliyatni uyg‗un 
ravishda amalga oshirish yo‗llarini tushunadi, inson salomatligiga ekologik 
omillarning ijobiy va salbiy ta‘siri, zararli odatlarning oqibatlarini tahlil qilib 
izohlay oladi; 
- ta‘lim muassasasi va mahallalarda obodonlashtirish borasida olib 
boriladigan ijtimoiy foydali tadbirlarda faol qatnashadi, biologiya xonasi va tirik 
tabiat burchagida xona o‗simliklarini, maktab tajriba yer maydonchasida madaniy 
o‗simliklar va uy hayvonlarini parvarishlaydi va ko‗paytirishni bajara oladi; 
- tabiat va boshqa insonlar bilan munosabatda o‗z xatti – harakatlarini ongli 
ravishda boshqara oladi, tabiat go‗zalliklari va biologik ob‘ektlarini estetik 
jihatdan baholay oladi.O‗quvchilar kompetentliligini shakllantirish jarayonida 
avvalombor ta‘lim muasasasi 

---

24 
rahbar va pedagog xodimlari o‗quvchilar kompetentliligini shakllanish 
hamda rivojlanishiga ta‘sir etuvchi omillarni aniqlab olish zarur. Ular 
quyidagilardan iborat bo‗lishi mumkin. 
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib, biologiya fani o‗qituvchilari ta‘lim-
tarbiya jarayonida quyidagilarga e‘tibor qaratishlari muhim o‗rin tutadi. 
- Biologiya fanida DTS va o‗quv dasturini sinchiklab o‗rganib chiqish kerak, 
uning mazmun va mohiyatini o‗zlashtirib olish zarur; 
- O‗quvchilar tomonidan fan mazmunini o‗zlashtirishda yuzaga kelgan 
muammolarni aniqlash, muammolarni hal etish yuzasidan chora tadbirlar ishlab 
chiqishlari. 
- Biologiya fanini o‗qitishda ko‗rgazmali metodlar yetakchi o‗rinni 
egallashini hisobga olib tabiiy va tasviriy didaktik materiallar hamada 
vositalardan foydalanishga e‘tibor qaratishlari. 
- Dars va darsdan dashqari mashg‗ulotlarda tadqiqotchilik hamda 
loyihalashtirish ta‘lim texnologiyalaridan ko‗proq foydalanish maqsadga 
muvofiq. 

---

25 
- Biologiya fani tabiiy fanlar tarkibiga kirishi sababli amaliy va mantiqiy 
metodlardan samarali foydalanish zarur. 
O‗quvchilarning fan bo‗yicha kompetentliligini oshirishda elektron ta‘lim 
resurslari muhim ahamiyat kasb etadi. Shu maqsadda respublika multimedia 
markazi va boshqa muassasalar tomonidan yaratilgan yangi elektron ta‘lim 
resurslaridan samarali foydalanish. 
- O‗qituvchilar axborot texnologiyalari yordamida qo‗shimcha elektron 
ta‘lim resurslarini va didaktik materiallar hamda vositalarni yaratishlari zarur. 
Ta‘lim-tarbiya jarayonini tashkil etish va uning sifatini boshqarishda ushbu 
jarayonga yangicha yondashib, ijodkorlik, bunyodkorlik tatbiq etilsagina va 
pedagogik faoliyat jarayonlari metodologik hamda psixologik jihatdan to‗g‗ri 
tashkil qilinganidagina, ta‘lim samarasi yangi bosqichga ko‗tariladi. 
Demak, ta‘lim-tarbiya jarayoniga innovatsion texnologiyalarni joriy etish 
orqali: 
- o‗quvchilarning bilim olishga bo‗lgan talabi, moyilligi, is tak-xohishi uning 
imkoniyatlari darajasida qondiriladi; 
- o‗quvchining o‗quv mehnatiga mas‘uliyati, javobgarligi va burchi oshadi; 
- bilimlarni mustaqil egallash va ijodkorlik malakalari shakllanadi; 
- o‗z bilimi, ko‗nikmasi va malakasiga bo‗lgan ishonchi ortadi; 
- 
erkin fikrlash malakasi shakllanadi; 
- o‗quvchilarda hayotiy ko‗nikmalar shakllanadi; 
- shaxs jamiyatda o‗zining o‗rnini tezroq topib olishiga muhit yaratadi. 
Xulosa qilib aytganda, o‗quvchilar kompetentliligining shakllanishi va 
rivojlanishiga ta‘sir etuvchi omillarni o‗z vaqtida bartaraf etish hamda ta‘lim-
tarbiya jarayoniga innovatsion pedagogik va axborot texnologiyalarini joriy etish 
orqali ta‘lim samaradorligini oshirish, shaxsning ta‘lim markazida bo‗lishini va 
yoshlarning mustaqil bilim olishlarini ta‘minlash bugungi biologik ta‘lim-tarbiya 
jarayonining ustuvor vazifasi bo‗lib qolmoqda. 

---

26