O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

mahsulot yo‘nalishiga 
asoslangan
 
... Bu davlat korxonalari ishlab chiqaruvchi firmalariga va jo‘natuvchilarga 
transport, yuklarni tashish, saqlash va logistika xizmatlari sifatini yaxshilash bilan 
bog‘liq xarajatlarni sezilarli darajada kamaytirishga imkon beradi. 

---

628
Transport va ekspeditorlik xizmatlari yuk tashish uchun qabul qilingan paytdan 
boshlab boshlanadi va kiradi 
quyidagi operatsiyalar
 
: 
Yuklarni tashish uchun tayyorlash, 
Uni temir yo‘l va avtomobil transporti stantsiyalariga, dengiz va daryo transporti 
portlariga, aeroportlarga, 
Tovarlarni tashish huquqini beruvchi va etkazib beradigan hujjatlarni 
rasmiylashtirish, 
Uni saqlash, qadoqlash va markalash. 
Ekspeditorlik xizmatlari transportning o‘zi jarayonida ham amalga oshiriladi va 
yuklarni bir transport turidan boshqasiga o‘tkazish bilan bog‘liq. Ikkinchisiga yuklarni 
yakunlash, agar kerak bo‘lsa, uni ko‘chiriladigan holatga keltirish, portlar va chegara 
stantsiyalarida bojxona rasmiyatchiliklarini bajarish, transport hujjatlari va jo‘natish 
xabarnomalarini yuborish bo‘yicha ishlar kiradi. Transport va ekspeditorlik xizmatlari 
yukning so‘nggi manzilida ham amalga oshiriladi. 
Hozirda 
transport-ekspeditorlik kompaniyalari va firmalari quyidagi asosiy 
operatsiyalarni bajaradilar:
Tashishni tashkillashtirish va ro‘yxatdan o‘tkazish. 
Ombor operatsiyalari to‘g‘ridan-to‘g‘ri yuklarni tashish jarayoni va uni saqlash 
bilan bog‘liq. 
Tovarlarni transport holatiga keltirish. 
Tovarlarni bojxona chegarasi orqali olib o‘tish uchun bojxona organlariga taqdim 
etilgan hujjatlarni tayyorlash. 
Ekspeditorlik kompaniyalari, qoida tariqasida, nafaqat transport masalalari, 
bojxona protseduralari, xalqaro savdo va transport bojxonalari mo‘taxassislarini, balki 
transport xizmatlari bozorining kon'yunkturasini, xususan dengiz, temir yo‘l, avtomobil 
va havo transporti tariflarini kuzatuvchi ishchilarni ham jalb qiladilar. ... Transport 
tariflariga qo‘shimchalar va o‘zgartirishlarni to‘playdigan, ushbu o‘zgarishlarni 
tasniflaydigan, nashr etadigan va manfaatdor mijozlarga tarqatadigan maxsus 
kompaniyalar mavjud. 
Deyarli barcha ekspeditorlik firmalari va kompaniyalari doimiy tashuvchilarga 
ega, ular tovarlarga ishonishadi. Yuklarni tashishni tashkil etish to‘g‘risidagi buyruqni 
olgan ekspeditorlar yuk tashish uchun zarur bo‘lgan transport vositalarini bron qilish 
uchun transport kompaniyalari bilan aloqa o‘rnatadilar. Zamonaviy ekspeditor 
ko‘pincha bir vaqtning o‘zida avtomobil poezdlari, dengiz, daryo va samolyotlarning 
egasi (yoki ijarachi, bosh pudratchi) hisoblanadi. Katta ekspeditorlik firmalarida odatda 
yuklarni tashish uchun turli xil transport vositalari mavjud: yuk mashinalari, furgonlar, 
sovutilgan avtoulovlar. Ekspeditorlik firmalari ko‘pincha ushbu transport vositalarini 
texnik xizmat ko‘rsatadigan yirik ixtisoslashgan transport kompaniyalarida saqlaydi. 
Katta ekspeditorlik kompaniyalari o‘zlarining ombor binolariga, konteyner va 
tovarlarni qadoqlash uchun ustaxonalariga, saralash markazlariga, o‘zlarining transport 

---

629
vositalari va uskunalar parkiga, shu jumladan konteynerlar, poddonlar, zajigalka va 
vagonlarga ega. Biz ro‘yxat