O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Markaziy yo‘lak
– umumiy uzunligi 3 ming kilometrdan ko‘p bo‘lgan, xalqaro 
amaliyotda “yevroosiyo yo‘lagi”(O‘zbekiston-turkmaniston-ozarbayjon-gruziya 

---

704
yoki toshkent-ashxobod-turkmanboshi-baku-poti(batumi)deb ataladi. Bu yo‘lak – 
markaziy osiyo regionlari va zakavkazyeni qora dengiz xavzalari bo‘ylab, poti va 
batumi shahridagi gruzin dengiz portidan foydalanib, yevropa kontinenti 
bilanbog‘laydigan, yer usti avtomobil va temir yo‘l kommunikasiyalari yagona 
tizimidir. O‘zbekiston hududidan O‘tadigan avtomobil yo‘li 662 kilometrni tashkil 
qiladi. 
Ekspertlarning ta’kidlashicha, bu yo‘lak ozarbayjon, turkmaniston va gruziya 
hududlaridagi ba’zi bir uchastka va ko‘priklarni qayta qurish sharti bilantemiryo‘l 
transport vositalarining tranzit harakatlanishiga imkon beradi.
“yevroosiyo yo‘lagi” bo‘ylab yer usti temiryo‘l marshruti quyidagi hududlar 
bo‘yicha O‘tadi: 
O‘zbekiston (chingeldi-farob)-761 km; 
Turkmaniston (farob-turkmanboshi) -1141 km; 
Ozarbayjon (baku-buyuk kasek) -511 km; 
Gruziya (buyuk kasek – poti va batumi portlari) – 464 km. 
Aytib O‘tish joizki, yuqori O‘tkazish imkoniyati bo‘lgan (sutkasiga 40 juft 
poyezdni)temiryo‘l magistrali jihozlangan va liniyaning bir qismi elektrlangan. 
Ammo, hozirgi vaqtda transport potensiali 25-30% ga ishlatilyapti,bu turkmanboshi-
baku 
paromida 
O‘tishdagi texnikmuammolarhamda kavkazdagi siyosiy, 
iqtisodiymuammolar bilan bog‘liq bo‘lsa kerak. 
Yuqoroida 
qayd 
qilib 
O‘tilganidek,yo‘lakning asosiy bo‘g‘imlaridan 
bittasiuzunligi 298 km bo‘lgan turkmanboshi-baku paromda O‘tish joyi hisoblanadi. 
Hozirgi vaqtda turkmanboshi-baku paromi portlari kaspiy dengizidagi suv sathining 
ko‘tarilishi(1978 yilga qaraganda, 2,01 metrga ko‘tarilgan) hisobiga qayta qurishga 
extiyoj sezmoqda. Bundan tashqari, turkmanboshi porti parom kompleksi bir 
vaqtning O‘zida faqat 1ta paromni qabul qila oladi. Yuk ortishning O‘rtacha vaqti 9 
dan 32 soatgacha,, turkmanboshi va bakuorasidagi O‘tish vaqti esa O‘rtacha 15-16 
soatni tashkil etadi.Shu tarzda,ishlatilayotgan transport turiga bog‘liq holda, 
paromdaO‘tish vaqti 24 soatdan 48 soatgacha davom etadi. Poti savdo portiga 
taalluqlishuni aytish mumkinki, u gruziyaning qora dengiz sohillaridagi30 ming 
tonnagacha yukli kemalarni qabul qila oladigan yirik universal port hisoblanadi. 
Portning yuk aylanishi 6 mln.tn tashkil qilib, har xil yuklarni qayta ishlashbo‘yicha 
komplekslarga bo‘lingan 17 ta prichalga ega.
Port texnologik jihozlar, yuklash-tushirish texnikalaribilan juda yaxshi 
jihozlangan. 
Shuni aytish joizki, gruziya Respublikasidagi harbiy munosabatlarning 
nobarqarorligi tufaylibarcha davlatlarning transport-ekspedisiya kompaniyalari poti 
va batumi portlaridan foydalanishda extiyotkorlik bilan yondashadilar. Afsuski,shu 
yo‘lak bo‘ylab O‘zbekistondanavtomobilda tashishning yo‘qligi shu sababli deb 
tushuntirish mumkin. 

---

705