O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Janubiy yo‘lak
yokiuzunligi 2912 kilometrni tashkil etadigan toshkent-
charjou-tejen-meshxed-bender abbos yo‘lagi.
 
Bu transport yo‘lagining ishlatilishiasosan, yaqinda ishga tushirilgan uzunligi 
300 km bo‘lgan “buyuk ipak yo‘li” ning mashrutidan O‘tadigantejen-seraxs-
meshxed temir yo‘l magistrali uchastkasi bilan bog‘liq. 
Bu yo‘lak O‘zbekiston uchun juda muhim ahamiyatga ega. Bu yerda turkman 
hamda eron tomonlarining chegara terminallari tarkiblarni bir yo‘ldan ikkinchi 
yo‘lga olib O‘tish (turkmanistonda -1520mm va eronda-1435 mm) uchun barcha 
zaruriy texnik vositalar bilan jihozlangan.Bu yo‘lning hisoblab O‘tkazish imkoniyati 
yiliga 5,3 mln.tonnadir. 
Bu kunga kelib, yevropa va osiyoga eksport qilinadigan O‘zbek paxtasining 
30% dan ko‘prog‘i avtomobil yoki temiryo‘l transporti orqali bender-abbosga eron 
portidan olib O‘tiladi. 
Bu yerda shuni belgilab O‘tish kerakki, 1996 yil may oyida tejen-seraxs-
meshxed temir yo‘l liniyasi qurilishining tugallanishi bilan bu liniya 
yevroosiyostatusini oldi va xitoyni yevropa bilan markaziy osiyo davlatlari orqali 
bog‘laydigan transsibirga qo‘shimcha liniya sifatida ko‘rib chiqilmoqda. Xitoy, bu 
yo‘lni yevroosiyo yer usti transportining bir qismi hisoblab, uning rivojlanishiga 
katta e’tibor qaratmoqda. 
Bu liniyani ishga tushirilishi bilan xitoy portlaridan istambulgacha bo‘lgan 
masofa ancha qisqardi. Agar transsibir temir yo‘li bo‘ylabbu masofa 14000 km. Ni 
tashkil etgan bo‘lsa, hozir markaziy osiyo regionlari orqali –bu masofa 8500 km. 
Tashkil qiladi. 
Sifatli transport xizmatini ta’minlash maqsadidaturkman, eron va turkiya 
hududlaridagi ko‘pgina uchastkalarto‘liq rekonstruksiya qilindi. 
Bu temir yo‘l yo‘lagini ekspluatasiya qilish O‘zbekiston Respublikasi uchun 
iqtisodiy tomondan foydali bo‘lsa ham, bir qatorsiyosiy, iqtisodiy va tashkiliy 
xarakterdagisabablarga ko‘ra to‘xtatilib turibdi. Bu sabablarning bittasi O‘zbekiston 
Respublikasiga ushbu magistralni ekspluatasiya qilishga qatnashish imkonini 
beradigan shartnoma - huquqiy bazaning yetarli emasligi. 
Aytilganidek,2001 yil eksport yuklarnibender abbos portiga avtomobilda 
tashish 487 ming tonnani tashkil qildi, ya’ni 1996 yilga qaraganda14 marta O‘sish 
kuzatildi. Eron islom Respublikasining O‘zbekiston orqali O‘tkazgan tranzit yuklari 
2001 yilga qaraganda 1,5 marta oshgan.