O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

12-mavzu. Transport vositalarining ish unumi 
Reja: 
1.
Transport vositasi ish unumi 
2.
Transport vositasi ish unumiga ta’sir etuvchi asosiy ekspluatatsion 
ko‘rsatkichlar 
3.
Aholiga transport-ekspeditsiya xizmati 
Tayanch so‘z va iboralar: 
ish unumi, tonna, tonna-kilometr 
1. Transport vositasi ish unumi 
Har qanday uskuna yoki jihozlarning ish unumi deyilganda ularning vaqt 
birligida ishlab chiqargan mahsuloti tushuniladi. Avtomobillar yuklarni ma’lum 
masofaga tashib berishini hisobga olib, ularning unumi vaqt birligida tashilgan yuk 
miqdori va tonna kilometrlarda o‘lchanuvchi transport ishidan iboratdir. Masalan, 
avtomobilning yuk bilan bir qatnovdagiunumi: 
q
Q
CT
H



, t[39] 
Bo‘lsa, tonna-kilometrda bajargan transport ishi: 
 
l
q
l
Q
P
ЮК
CT
H
ЮК






,tkm 
[40]
Iborat bo‘ladi. 
Aytilganlarga ko‘ra, bir ish kuni davomida avtomobilning unumi: 
ЮК
CT
H
К
Z
q
Q




, t[41] 
Z
l
q
P
ЮК
ЮК
CT
H
К





,tkm[42]
Bo‘ladi. 
Bundaz
yuk
- bir ish kuni davomida yukli qatnovlar soni. 
O‘z navbatida nolinchi qatnovga ham sarflangan vaqtni hisobga olinsa bir ish 
kuni davomida yukli qatnovlar soni.
айл
ИШ
ЮК
t
Т
Z

[43] 
Bundat
ish
- avtomobilning ishda bo‘lish vaqti, soat: 
T
ayl
- bir to‘liq qatnov uchun zarur vaqt, soat. 
Bir to‘liq qatnov uchun zarur vaqt, avtomobilning yuk ortish punktidan uni 
tushirish punktigacha yukli qatnovi vaqti, yuk tushirish punktidan navbatdagi yuk 
ortish punktigacha bo‘sh qatnov vaqti hamda ortish-tushirish vaqti yig‘indisidan 
iborat bo‘ladi: 
Т
О
бк
х
х
айл
t
t
t
t
ЮК




, soat[44] 
Bunda:t
yuq
- avtomobilning yukli qatnovdagi harakat vaqti; 

---

473
T
bq
-bo‘sh qatnovdagi harakat vaqti;
T
o-t
- transport vositasining yuk ortish-tushirishda turish vaqti. 
Harakat vaqtini aniqlash uchun yukli va bo‘sh qatnovlar masofasini, harakat 
tezligiga bo‘lish lozim: 
Т
юк
T
бк
ЮК
T
М
Х
V
l
V
l
l
V
L
t






[45] 
Bunda:
l
yuq
- avtomobilning yukli qatnovmasofasi, km; 
L
bq
-bo‘sh qatnov masofasi, km; 
V
t
- transport vositasi texnik harakat tezligi, km/soat. 
Avtomobilning yukli qatnovlar masofasi va yo‘l qatnovidan foydalanish 
koeffitsienti ma’lum bo‘lsa, avtomobilning harakat vaqtini yukli qatnovlar miqdorini, 
uning texnik harakat tezligi (km/soat) va marshrutdagi yo‘ldan foydalanish 
koeffitsienti ko‘paytmasiga nisbati bilan aniqlanadi: 



T
ЮК
Х