О. Щ. Мирзяйев нефт-газ мядян аваданлыгларынын техники диагностикасы нын ясаслары bakı 012 Rəycilər

3.3. Maqnit çeviriciləri 
 
Bir  çox  hallarda  maqnit  nəzarəti  zamanı  məmulatın 
səthi  yaxınlığında  maqnit  sahəsini  ölçmək  və  yaxud 
indikasiya  (qeyd  etmək)  etmək  lazım  gəlir.  Bunun  üçün 
müxtəlif maqnit çeviriciləri tətbiq edilir [2]. Bunlardan ən 
çox  yayılanları  induksion,  ferrozond,  Holl  və  maqnit-
rezistorlu  çeviricilərdir.  Maqnitozlu  və  maqnitoqrafik 
qurğularada müxtəlif tozlar və lentlər tətbiq edilir. 
İnduksiya  çeviriciləri.  Ġnduksion  çeviricinin  iĢləmə 
prinsipi qapalı konturda  yaranan ehq-ə əsaslanır ki, bu da 
zamana  görə  dəyiĢərək  bu  konturun  maqnit  seli  ilə 
iliĢməsinə mütənasibdir (maqnit seli H sahə gərginliyi ilə 
H  vektoruna  perpendikulyar  səthin  vurma  hasilinə 
bərabərdir H kəmiyyəti S sahəsi həddində sabit (bircinsli) 
və dəyiĢən ola bilər). Ən sadə passiv induksion çevirici W 
sarğılar  sayı  olan  sarğıdan  (kontur)  ibarətdir.  Sarğını 
dəyiĢən  maqnit  sahəsində  hərəkət  etdirdikdə  onun 
uclarında yaranan anı elektrik hərəkət qüvvəsi (ehq) 
dt
d
w




 

---

 
61 
düsturu  ilə  təyin  edilir.  Burada 


d
iliĢən  maqnit  selinin 
kiçik dt- zamanında dəyiĢməsidir.  
Sarğıdan keçən tam maqnit seli: 
 
,
cos
cos
0




HS
BS



 
 
burada S - sarğının sahəsi; 


sarğının oxu ilə B - maqnit 
induksiya vektoru arasındakı bucaqdır. Buradan 
dt
dH
S
w



cos
0



 
Axırıncı  düsturdan  göründüyü  kimi,  həssaslığı 
artırmaq  üçün  sarğılar  sayını  və  yaxud  sarğının  sahəsini 
artırmaq  lazımdır.  Lakin  sarğının  ölçüləri  kifayət  qədər 
kiçik olmalıdır ki, onlardakı maqnit sahəsi bircinsli hesab 
olunsun  və  ölçmənin  dəqiqliyi  itməsin.  Ona  görə  də  belə 
sarğılar  bir  qat  nazik  məftillə  sarıyırlar  ki,  onun  qalınlığı 
sarğının  diametrilə  müqayisədə  nəzərə  alınmasın.  Zəif 
maqnit  sahələrində  ehq-ni  artırmaq  üçün  sarğının 
daxilində  ferromaqnit  nüvə 
yerləĢdirilir  (maqnit 
induksiyasını artırmaq üçün). 
Bununla bərabər, maqnit sahə gərginliyinin qradienti 
olmadıqda (dH/dt=0 halında), yəni sabit və bircins sahədə 
passiv induksion çeviricilər istifadə oluna bilməz.