O ddiy h o la td a o ‘tkazuvchi tizim ning q u y i qism lari avtom atiya xossalari sino
atrial tug u n id an k elayotgan im pulslar h iso b ig a yashirin holda turadi. A g ar b iro r
sababga k o ‘ra, sin u s tuguni sohasi zararlansa, atrioventrikulyar (A shoff-T ovar)
tugun b o sh q a ru v c h ilik vazifasini o ‘z zim m asig a oladi. Bu tugunlarda im pulslar
soni b ir m in u td a 4 0 - 5 0 tan i ta sh k il q ila d i. Q o ‘z g ‘alish la r sinus tu g u n id a n
atrioventrikulyar tu g u n g a o ‘tayotganda, 0 ,0 4 -0 ,0 6 s davom etuvchi atriventrikulyar
ushlanib q o lish d e b nom lanuvchi ho lat k e lib chiqadi. A trioventrikulyar ushlanib
qolishning sa b a b i shuki, sinus tuguni to la la ri atrioventrikulyar tugun b ilan o ‘zaro
tu tash m ay d i, b a lk i ish ch i m iokard o rq a li b o g ‘langan. Ishchi m iokard orqali
q o ‘z g (a lish la m i o ‘tis h tezligi nisbatan p astro q . B u esa b o im a c h a va qorinchalam i
ketm a-ket q isq a rish in i ta ’m inlaydi. A yrim sab ab larg a k o ‘ra, ikkinchi tartibdagi
avtom atiya m a rk a z i ham ishdan chiqsa, u h o ld a boshqaruvchilik vazifasini G is
tutami b ajara b o sh la d i. G is tutam ida q o ‘z g ‘alishlar soni minutiga 3 0 -4 0 tani tashkil
qiladi. A g ard a G is tutam i ham ishlam ay q o ‘y sa, u holda ritm yetakchilik vazifasi
Purkine tolalari zim m asiga tushadi. Bu h o ld a yurak ishlash ritmi tahminan m inutiga
20 tani tashkil etad i.
Q o rin ch alar v a boM machalar m uskul to la la ri orqali q o ‘zg‘alishni o ‘tish tezligi
0,9-1 m /s ta sh k il etad i, boMmacha v a q o rin c h a orasidagi tugun tolalarida esa 0,05,
P urkine to la la rid a e s a 3 m /s ga teng. P u rk in e to la la rid a q o ‘zg‘alishni te z o ‘tishi
qorinchalam i b ir v a q td a te z q o ‘zg‘alishini ta ’m inlaydi. Qorinchalami to ‘liq qam rab
olish vaqti 1 0 -1 0 m s g a teng.
59-rasm. Qorinchalar miokardi qo‘zg‘alish
vaqtida qo‘zg‘aluvchanligining o‘zgarishi.
1.
Depolyarizatsiya davri; 2. Boshlangich
te z rep o ly arizatsiy a davri; 3. Sekin
repolarizatsiya, yassi davri (plato); 4. Tez
repolarizatsiya davri; 5. Mutlaq refrakter davri;
6.Nisbiy refrakter davri; 7. Supernormal davri.
Shunday qilib, yurakning o ‘tkazuvchi
tiz im i b ir qancha fizialogik afzalliklam i
keltirib chiqaradi: 1. Impulslami ritmik hosil
q i l i s h n i n g (X P ) ; 2. B o ‘ lm a c h a va
q o rin ch alam i ketm a-ket qisqarishini; 3.
Q orincha m io k o rd in i bir vaqtda q o ‘z g ‘alish in i ta’minlaydi.
Dostları ilə paylaş: