M os kelm agan qo n quyilganda eritrotsitlar aglyutinatsiyasi, so ‘ngra u lam ing
gem olizi so d ir b o ‘lishi natijasida gem otransfuzion karax t holati kelib chiqishi va
hattoki o ‘lim ga o lib kelishi mumkin.
Q o n g u r u h la r in in g s e ro lo g ik ta r k ib i
qon guruhi
e ritro ts itla r
a g ly u tin o g en lar
g e m o lizin lar
olazm a, v o k i zard o b
a g ly u tin in lar va
antiaglyutininlar
1(0)
0
0
II (A)
A
P
A
HI (B )
B
a
B
IV (A B )
A B
AB
II,
III, IV q o n g u ru h ig a ega odam p la zm a sid a eritro tsiî va to ‘qim alardan ajralib
chiqqan an tiag ly u tin in lar m avjud, ular aglyutinogenlar kabi A va B harflari
bilan
belgilanadi.
Jadvaldan k o ‘rin ib turibdiki, I -g u ru h zardobi II, III, IV guruh eritrotsitlari bilan,
II
guruh zardobi III, IV g uruh eritrotsitlari bilan, III guruh zardobi - II,
IV guruh
eritrotsitlari bilan a ra lash g a n d a aglyutinatsiya so d ir b o ‘la re k an .
Demak I - g u ru h b arc h a guruhdagi qonlar bilan m os k elar ekan, shuning uchun
qoni I guruh b o ‘lgan o d am
universal donor
deb ataladi. IV guruh qoni eritrotsitlari
esa quyilgan q on ag ly u tin in lari bilan aglyutinatsiyaga uchram aydi, shuning uchun
bunday qon g u ru h ig a eg a b o ‘lgan odam
universal resipiyeni
deb ataladi.
H a r xil q o n g u ru h la rin in g m os kelishi
zardob g uruhi
E ritro tsit g u ru h i
1(0)
II (A)
HI(B)
IV (AB)
I a 3
+
+
+
I I 13-
+
+
III a
+
+
IV -
•
-
ilova: « + » - ag ly u tin a tsiy a n in g borligi. «-» - aglyutinatsiya y o ‘qligi.
Qon quyilganda d o n o r qoni tarkibidagi aglyutininlar va gem olizinlam i hisobga
olm aslik sababi n im a d a ? B unga sabab o z m iqdorda ( 2 0 0 -3 0 0 m l) qon quyilganda
donor qoni ta rk ib id ag i aglyutinin va gem olizlar resipiyent qonida (2 5 0 0 -2 8 0 0 m l)
suyulib ketadi va plazm adagi antiaglyutininlar bilan birikadi, eritrotsitlanii yopishtirib
q o 'y ish uchun e s a u n in g m iqdori kam lik qiladi.
Inson k o ‘p q o n y o ‘q otganda, unga faqat b ir xil guruhdagi qon quyilishi zarur,
chunki donor qonidagi aglyutinin va gem olizinlar m iqdori k o ‘p bo'lganda, resipiyent
eritrotsitlarini ag ly u tin a tsiy a qilish uchun yetarli b o ‘Iib qolishi mumkin.
208
A yrim p ay td a, q o n q u y ilish id a n s o ‘nggi a s o r a tla r
k e lib ch iq ish ig a qon
guruhining noto‘g ‘ri aniqlanganligi sabab b o ‘lishi m um kin. H ozirgi paytda A va
B
aglyutinogenlam ing b ir necha tu rla ri b o r ekanligi a n iq lan g a n . (A l#A2,A, va h. k . ,
B , ,B 2,B ,
va h. k. ) A glyutinogenning tartib raqam i q a n c h a k o ‘p b o ‘!sa uning
antigenlik xossasi shuncha kam b o ‘ladi. N atijada qon guru h i aniqlanayotgan paytda
x a to lik k a y o ‘lq o ‘y ib m o s kelm aydigan qonni quyib q o ‘y ish m um kin. I guruh qoni
eritrotsitlar m em branasida H antigen borligi an iq lan g an . II, III, IV guruhli odam
qonida ham bu antigen yashirin d eterm inat sifatida u ch ra y d i.
II va IV guruhiga ega
boMgan odam lar qon id a an ti-H -antitela m avjud. S h u n in g uchun I guruh qonini
boshqa guruhdagi odam larga quyilg an d a g em otransfuzion aso ra tla r kelib chiqishi
tabiiy. Shuning uchun ham hozirgi paytda faqat b ir xil g u ru h d ag i qonlam i quyish
tavsiya etiladi.
R e z u ssiste m a . 1940-yili K . L an d sh tey n erv a A . V in erla rto m o n id a n m ak a k i-
rezus maymuni qonida antigen aniqlangan, uni
Dostları ilə paylaş: