O. T. Alyaviya, s h. Q. Q o d ir o V, A. N. Q o d ir o V, s h. H. H a m r o q u L o V, E. H. H a u L o V

205

---

Asosiy tabiiy antikoagulyantlar 
Birlamchi
A n titro m b in III
y2 g lo b u lin . Jig a rd as in tez lan a d i. T ro m b in Xa, 
I X a , X Ia, X lla faktorlariga, k a llik rein larg a 
k u c h ay ib boruvchi v a p laz m an , trip sin la rg a
k u c h siz ta 's ir qiluvchi in g ib ito rd ir. 
G e p a rin n in c olaz m ad a ei fak to ri
G e p a rin
S u lfatla n g an polisaxarid. A n tiro m b in
III ak tivligini keskin orttirad i. T ro m b o g e n oqsil 
v a g a rm o n lar bilan k o a g u ly a tsiy ag a q arsh i va 
fib rin o litik ta ’s ir k o ‘rsa tu v ch i k o m p le k s hosil 
nilarli
a 2 -a n tip la z m in
O q sil. P lazm in, tripsin, x im o trip sin , kallikrein, 
X a fak to r, uro k in azalar in g ib ito ri
a 2-m akroglobuIin
T ro m b in , kallikrein, p laz m in v a trip s in la m in g
k u c h ay ib boruvchi ing ib ito ri
a ,- a n titriD s in
T ro m b in , trip sin va p la z m in la r in g ib ito ri
S ,-estera za li ing ib ito r
a 2-neyroam in o g lik o p ro teid . K allik rein , 
X lla , IX a, IX a, X la v a p la z m in la m i 
a k tiv siz la y d i
L ip o p ro te in -k o a g u ly a tsio n
in g ib ito r birikm asi
T ro m b o p la stin - VII fa k to r k o p m le k sin i, X a 
fa k to m i aktivsizlaydi.
A p o lip o p ro tc in A - II
T ro m b o p la stin - VII fa k to r k o m p le k sin i 
a k tiv siz la y d i
YoMdosh p ro tein
antik o ag u ly an ti
Y o ‘Id o sh d a hosil boMadi. T ro m b p la stin -V Il 
fa k to r kom pleksini ak tiv siz la y d i.
K v ita m in g a to b e oqsil. J ig a rd a v a
e n d a te m a y d a hosil boMadi. S e rin p ro tea za lar
C P ro tein
x o ss ala rig a eg a . C P ro te in bilan b irg alik d a Va 
v a V illa faktorlam i b irik tirib o la d i va 
fib rin o liz n i kuchaytiradi
P ro te in C
K v itam in g a tobe oqsil en d o te lia l hujayralarda 
h o s il boMadi. C P rotein n i n g t a ’sirin i 
k u c h a y tira d i
T ro m b o m o d u lin
S P ro tein n in g faktori. II a fa k to r bilan birikadi. 
E n d o te lia l hujayralarda h o sil b o ‘ladi
F ib rin ingibitori
P o lip e p tid , h a r x ilto 'q im a la r d a hosil boMadi. 
F ib rin -m o n o m e r va o o lim e rla re a ta ’s ir ailadi
« S u z ib yu ru v ch i»
re ts e p to rla r
G likopreteidlar. lia va X a fa k to rlam i biriktirib 
o lad i, b o sh q a serin p re te az a la m i h am biriktirib 
o lish i m um kin
Q o n iv ish aktiv 
fak to rlarig a autoantitela
P la z m a d a uchraydi, lia va X a fak to rlam i 
a k tiv siz la y d i
206

---

Ikkilamchi
(Qon ivishi, fibrinoiiz davrida proteoliz ja ra y o n i natijasida hosil 
___________________
bo‘ladh_____________________
A n titro m b in 1
Fibrin. Trom binni sh im ib o iad i v a aktivsizlaydi
P ro tro m b in P,R ,Q va 
b o sh q alam in g yem irilishi 
m ahsullari
X a va Va fak to rlam in g in g ib ito ri
V a m etafaktori
X a fak to m in g ingibitori
X I a m etofaktori
X IIa+ X Ia faktorlari k o m p le k s in in g ingibitori
F ib rin o p ep tid la r
F ib rin o g en pro teo lizi m a h s u li H a fa k to m in g
ingibitori
F ib rin o g en va fibrin 
yem irilish in in g m ahsuli
F ibrin po lim erlan ish in i b u z a d i, fib rin o g e n va 
fibrin m o n o m erlar b ila n b irik m a h o s il qiladi, 
X Ia, I la, fib rin o iiz va tr o m b o ts itla r
ag reg atsiy asin i to rm o z la y d i
Q o n g u r u h la r i.
Q on quyish m uam m osi qon guruhlari to ‘g ‘risid ag i t a ’lim otni yaratishga sabab 
b o ‘ldi. 1901-yili K. L a n d sh e y n ero d am lareritro tsitla rid a A v a B